UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan ve “En iyi korunan 20 kent” ortasında bulunan Karabük’ün Safranbolu ilçesinde 48 dükkandan oluşan 360 yıllık ‘Yemeniciler Arastası’ ortadan geçen yıllara karşın fonksiyonelliğini sürdürmeye devam ediyor.
Köprülü Mehmet Paşa Mescidi’ne bitişik biçimde 1661’de kurulan Yemeniciler Arastası tarihe tanıklık etmeyi sürdürüyor. 48 ahşap dükkandan oluşan 360 yıllık tarihi arastada yemenicilik 1950’li yılların sonuna kadar kıymetli bir zanaat kolu olarak görüldü. Osmanlı geleneğinde bir dini yapının yanına kurulan arastada caminin mecburî sarfiyatları, buradaki gelirlerle karşılanıyordu.
Klasik el sanatlarının merkezi haline getirilen ve hizmet kültürünü sürdüren Yemeniciler Arastası, Ulusal Gayret sırasında imkanlar dahilinde ordunun ayakkabı muhtaçlığını karşılamıştı. Araştırmacı Muharrir Aytekin Aytekin, İhlas Haber Ajansı (İHA) muhabirine yaptığı açıklamada, Safranbolu’nun hayat dersleri veren, ömrün fonksiyonelliği ve geleceğe taşınması bağlamında çok özel bir örnek olduğunu söyledi.
Yemeniciler Arastası ile ilgili bilgi veren Aytekin, “Bunlar Osmanlı geleneğinde kesinlikle bir dini yapının yanında yer alır. O dini yapı dediğimiz caminin zarurî masrafları bu arastadaki gelirlerin bir kısmı ile karşılanıyor. Cennetmekan Köprülü Mehmet Paşa Safranbolu’da bir süre misyonda kalmış. 1661 yılında yaptırdığı cami avlusu, şadırvanı, muvakkithanesi, kütüphanesi ile bir yerleşim halinde arastada Safranbolu’nun tabakhanesinde üretilen eserlerin ayakkabıya dönüştüğü bir çarşı. Köprülü Mehmet Paşa Camii’nin yanındaki bu arasta yemenicilere ait. Ondan 100 sene sonra Safranbolu’da sadrazam olan İzzet Mehmet Paşa’nın yaptırdığı caminin yanında Demirciler Çarşısı vardır. Yani Safranbolu’nun her sokağında o sokağa uygun esnaf topluca çalışırlar” diye konuştu.
“TÖRENLERİN YAPILDIĞI ÖZEL BİR YER”
Arastanın çıraklık, kalfalık merasimlerinin yapılması açısından kıymetli bir pozisyona sahip olduğunu tabir eden Aytekin, “Bu bir eski vakit şahidi, klâsik hayatında çok fonksiyonel sürdürmesine, planı ile özel bir tat verir. Lonca mesleksel kuralların konduğu piyasa şartlarının belirlendiği ve esnafın misyona kabulü, yani kalfalık çıraklık merasimlerinin yapıldığı özel bir yer. Şu anda önünde bulunduğumuz yerde dua meydanı, yiğitbaşı dediğimiz buradaki esnafların yöneticisi pozisyonunda olan kişinin buradaki esnafa yemin ve dua ettiği yerdir. Buraya gelen 4 yıl çalıştıktan sonra çıraklıktan kalfalığa geçer. Bu kahvede onun duası yapılır. Daha sonra usta olur. Usta olduktan sonra şed merasimi var” dedi.
“DAYANIŞMA İÇERİSİNDE HİZMET KÜLTÜRÜ SERGİLENİYOR”
Yemeniciler Arastası’nın metruk bir vaziyetteyken eski Kültür Bakanı Ahmet Taner Kışlalı tarafından kamulaştırılarak klâsik el sanatlarının merkezi haline geldiğini lisana getiren Aytekin şunları söyledi “Safranbolu’nun Dünya Mirası Listesi’ne girmesi turizmde ünlenmesi ile burası yeni yaşama nazaran işlevlendirildi. Artık burada klâsik el sanatları pazarlama ve üretim noktası. Her dükkanda hünerlerini yansıtan ustalarımız var. Arastanın ruhunda birlik ve beraberlik dayanışma içerisinde hizmet kültürü sergileniyor. Bugün de eski bir vakit şahidinin çok fonksiyonel pozisyonunu görüyoruz.”
Haber7
