Sıhhat Bakanlığı Bilim Heyeti Üyesi Doç. Dr. Afşin Emre Kayıpmaz, Hürriyet gazetesinde vatandaşlardan gelen sorular yanıtladı. ‘Her yıl aşı olacak mıyız?’ ve ‘Yıllar sonra rastgele bir yan tesiri çıkar mı?’ sorularının yer aldığı konuşmada Doç. Dr. Kayıpmaz aşı ile ilgili kıymetli açıklamalar yaptı.
Aşı olanlarda birkaç yıl sonra hiç akla gelmeyen yan tesirler çıkabilir mi?
“Şu ana kadar binlerce istekli üzerinde yapılmış, faz çalışmaları hakemli mecmualarda yayınlanmış aşılara baktığımızda en sık istenmeyen tesirleri aşının uygulandığı bölgede ağrı, yorgunluk, baş ağrısı, kas-eklem ağrısı, ateş yüksekliği, titreme olarak görüyoruz. Bu tesirlerin de süreksiz olduğu ve ekseriyetle 48 saat içinde sonlandığı belirtiliyor. İnaktive virüs aşıları esasen hastalık yapan tesiri ortadan kaldırılmış virüslerden oluşuyor. Bu yüzden uzun devirde beklenmedik bir tesir beklemiyoruz.”
Her yıl aşı olunacak mı?
“Bu, aşılara bedenimizin bağışıklık sisteminin geliştirdiği cevabın mühletine bağlı olarak değişecek. Tıpkı grip aşılarında olduğu üzere corona virüsler için de her yıl aşılanmamız gerekebilir.”
Aşılar ilerleyen devirlerde DNA’mızı değiştirir mi?
“Böyle bir durumu beklemiyoruz. mRNA aşıları aracılığıyla bedene verilen bildirici RNA, hücrenin sitoplazmasında kalıp, hücreye virüsün diken proteinini sentezlettirme bildirisini verdikten sonra aslında hücre tarafından yok ediliyor. Hücrenin genetik bilgiyi içeren kısmı ise çekirdektir. Bildirici RNA’ların çekirdek üzerine bir tesiri yoktur.”
Aşı mı ilaç mı daha değerli?
“Elbette ki aşı değerlidir. Bunu aslında kollayıcı hekimliğin tedavi edici hekimlikten üstün olması prensibi ile de açıklayabiliriz. Siz tabip olarak bir insanı hasta olmadan hastalıktan koruyabiliyorsanız başarılı olmuşsunuz demektir. Bizim de pandemi müddetince bütün gayretimiz bunun içindi. Kişi hastalandıktan sonra ilaçlarla tedavi de çok değerlidir ancak esirgeyici hekimliğin akabinde gelir. Ayrıyeten şu anda COVID-19’a karşı yüzde yüz faal olduğu gösterilmiş bir ilaç da ne yazık ki yok.”
Yeni ilaçlar da gündemde mi?
“Evet ilaçlarla ilgili de çalışmalar bir yandan devam ediyor. ABD’de dağ gelincikleri üzerinde yapılan bir deneysel çalışmada molnupravir (MK-4482 / EIDD-2801) isimli casusun enfekte hayvanlarda üst teneffüs yolundaki virüs yükünü azalttığı ve etrafa virüs saçılımını önlediği bulundu. Ayrıyeten monoklonal antikor tedavilerinden bamlanivimab ile casirivimab + imdevimab kombinasyonu FDA’den acil kullanım müsaadesi aldı.”
Vatandaş sıra beklemeden fiyatı ile eczaneden ne vakit aşı olmaya başlar?
“Henüz bunları konuşmak için erken bir devirdeyiz. Aşılama risk kümelerine nazaran evre basamak yapılacaktır. Zati şu anda Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu’nda (TİTCK) incelemeleri süren inaktive aşı da fiyatsız olarak uygulanacaktır.”
Adres değişikliği yapan lakin aile tabibini değiştirmeyen, aşı sırası gelen vatandaşlara ne önerirsiniz?
“Herhangi bir karışıklığa yol açmaması ismine adres değiştiren şahısların taşındıkları ilçedeki aile tabiplerine kaydolması gerekiyor.”
Farklı hastalıklara sahip, örneğin Sjögren Sendromu (kuru göz ve kuru ağıza neden olan otoimmun) hastalarının COVID-19 aşısı olmalarında rastgele bir sakınca var mı?
“Covid-19’un kronik hastalıkları olan bireylerde daha ağır seyrettiğini biliyoruz. Bu nedenle özellikle kronik hastalığı olan bireylerin aşı olmasında büyük fayda var.”
Moderna ve Oxford aşısı da ülkeye gelecek mi?
“Şu evrede Moderna’nın hudutlu üretim kapasitesi nedeniyle kısa-orta vadede ülkemize gelmesini beklemiyorum. Oxford/AstraZeneca’nın geliştirdiği aşı için görüşmeler ileride olabilir. Şu anda onlar da Rusya’nın benzeri teknolojiyle, vektör temelli olarak üretilen Sputnik V aşısı ile ortak aşı geliştirme çalışmaları içindeler.”
Rusya ile karşılıklı aşı muahedesi yapıldı lakin faz-3 çalışması Türkiye’de başlamadı. Bunun nedeni nedir? Rus aşısı gereğince sağlam mi?
“Geçtiğimiz hafta heyetlerarası görüşmelerde Rusya ile aşı tedariki ve ortak aşı üretimi noktasında mutabakat zaptı imzalandığı belirtildi. Ayrıyeten 14 Aralık’ta Rusya’da aşıyı geliştiren Gamaleya Araştırma Enstitüsü, klinik çalışmaların son denetim noktasının data tahliline dayanarak aşının aktifliğinin yüzde 91.4 olduğunu açıkladı. Bunun yanı sıra beklenmedik bir istenmeyen tesirle de karşılaşılmadığı duyuruldu.”
Haber7
