Antalya Ticaret Borsası (ATB) tarafından, Anadolu’nun binlerce yıllık yöresel eserlerinin tanıtımı, milletlerarası pazarlara açılması ve gelecek kuşaklara aktarılması üzere emellerle 10 yıl evvel başlatılan YÖREX kapsamında, Türkiye’nin 7 bölgesi, 81 ilinin coğrafik işaretli eserler haritası çıkartıldı. 10 yıl evvel 109 olan coğrafik işaretli eser sayısı, 633’e yükseldi. Avrupa’da ise 5 eser coğrafik işaret müdafaası aldı.
ATB’nin 10 yıl evvel ‘Sizin Oraların Nesi Meşhur?’ sloganıyla başlattığı Yöresel Eserler Fuarı YÖREX, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türk Patent ve Marka Kurumu üzere kurumların dayanağıyla, Anadolu’nun binlerce yıllık yöresel eserlerine coğrafik işaret zırhı kazandırmak için çalışmalar yapıyor.
109’DAN 633’E ÇIKTI
Bu çalışmalar kapsamında 10 yıl evvel 109 olan coğrafik işaretli eser sayısı 633’e, müracaat etabındaki eser sayısı da 694’e yükseldi. Bu süreçte Türkiye’nin 5 yöresel eseri de Avrupa Birliği’nden (AB) coğrafik işaret almayı başardı, 16 eser ise müracaat kademesinde.
TÜRKİYE COĞRAFİK İŞARET HARİTASI
2020 yılında pandemi nedeniyle yapılamayan YÖREX kapsamında ATB, online olarak yöresel eserlerin farkındalık çalışmalarını devam ettirdi. ATB, bugüne kadar coğrafik işaret tescili alınan ve coğrafik işaret tescili başvurusu yapılan yöresel eserlerle ilgili Türkiye’nin yedi bölgesi, 81 ilinin haritasını çıkardı. Buna nazaran Türkiye’de coğrafik işaret tescili ile korunan yöresel eser sayısı 633, başvurusu devam edenlerin sayısı ise 694 oldu.
KARADENİZ BİRİNCİ SIRADA
ATB Lideri Ali Çandır’ın toplumsal medya hesaplarından paylaştığı Türkiye’nin 7 bölgesine ilişkin coğrafik işaretli eserler ve coğrafik işaret başvurusu yapılan eserlerle ilgili haritalara nazaran, en fazla coğrafik işaretli esere sahip bölge 143 yöresel eserle Karadeniz Bölgesi. Öbür bölgeler sırasıyla Ege 100, Güneydoğu 91, İç Anadolu 82, Akdeniz 73, Marmara 63, Doğu Anadolu 62 yöresel eser coğrafik işaretli.
EN ÇOK GAZİANTEP’TE
Coğrafik işaretli yöresel eserlerde Gaziantep 37 eserle birinci sırada yer alıyor. En fazla coğrafik işaretli esere sahip birinci 10 vilayet şöyle; Şanlıurfa 30, İzmir 22, Kastamonu 18, Bolu ve Mersin 17’şer, Muğla, Aydın 14’er, Manisa, Ankara, Kayseri ve Samsun 14’er.
MÜRACAAT ÖNDERİ GÜNEYDOĞU
Müracaatta Güneydoğu 154 eserle birinci sırada. İç Anadolu’nun 137, Karadeniz’in 115, Ege’nin 94, Marmara’nın 61, Akdeniz’in 58, Doğu Anadolu’nun ise 53 müracaatıyla ilgili süreç devam ediyor. Vilayet olarak Diyarbakır 69 eserle birinci sırada. Birinci 10 vilayet şöyle; Konya 60, Gaziantep 57, Ankara 28, Afyonkarahisar 20, İzmir 19, Kastamonu 18, Bolu 17, Bursa 14, Antalya 12.
9 ESER TÜRKİYE
Bölgesel eserlerin dışında 9 eser ise rastgele bir yahut bölge konumlandırılmadan Türkiye geneli olarak coğrafik işaret tescili aldı. Bu eserler ise klasik Türk ahududu, çilek, gül, kayısı ve vişne likörleri, Türk rakısı tipleri ve Türk tazısı olarak geçiyor. Ayrıyeten 10 adet, yurtdışı menşeli Türkiye’ye getirilmiş ve coğrafik işaret müdafaa hakkına sahip eser bulunuyor.
10 YILDA 6 KAT ARTTI
Türkiye’de 2020 sonu prestijiyle çıkardıkları haritalara nazaran 633’ü coğrafik işaret alan, 694’ü de müracaat evresinde eser olduğunu belirten ATB Lideri Ali Çandır, YÖREX’in başladığı 10 yıl evvel ise coğrafik işaretli eser sayısının 109 olduğunu belirterek, “Neredeyse 6 katlık büyüme kelam konusu. Yapılan araştırmalara nazaran Türkiye’de 3 bin 500 tane coğrafik işaret alabilecek eser varken, yaklaşık yarısını sağlamış durumdayız” dedi.
AVRUPA’DA 5 ESER TESCİLLİ
Avrupa Kurulu tarafından coğrafik işaret alınan eser sayısının 5, müracaat etabında 16 eser olduğunu belirten Çandır, “Gaziantep baklavası, Aydın inciri, Aydın kestanesi, Malatya kayısısı ve en son Milas zeytinyağı AB’den tescil aldı. Bu doğrultuda çalışmalarımız devam ediyor. Elbette coğrafik işaret almak bu işin gayesinin sonu değil, başlangıcı” diye konuştu.
YÜZDE 80’İ BESİN ESERİ
Oluşturulan bu farkındalıkla bundan sonra yapılması gerekenleri anlatan Çandır, “Coğrafi işaret aldığımız eserlerin etrafında üreticilerin birleşmesi, kümelenmesi, birlikte hareket ederek bu eserlerin hakkı-hukukunun korunması ve tanıtımının yapılmasıyla geliştirilmesi gerekiyor. Zira şu anda gördük ki bilhassa coğrafik işaretli eserlerimizin yüzde 80’ine yakını besin eseri. Bizim mahallî, kırsaldaki üretime daha çok gereksinimimiz var” dedi.
AVRUPA’DA 77 MİLYAR EURO
Coğrafik işaret farkındalığıyla birlikte insanların hem gelirinin artacağını hem de ülke iktisadına kıymetli katkı sağlanacağını vurgulayan Çandır, “Avrupa Birliği’nde 2017 yılında coğrafik işaret pazarı hacmi 77 milyar Euro’lara ulaşmıştı. Coğrafik işaret farkındalığını artıran YÖREX’i, 2020 yılında salgın nedeniyle ertelemiştik. Bu yıl 20-24 Ekim tarihlerinde Antalya’da, Anadolu’nun bütün hoşluklarını bir ortaya getirmeyi planlıyoruz” diye konuştu.
Avrupa Kurulu tarafından Türkiye’de 5 esere coğrafik işaret tescili verildi. Gaziantep baklavası, Aydın inciri, Aydın kestanesi, Malatya kayısısı, Milas zeytinyağı, Avrupa Birliği’nde coğrafik işaret olarak tescil edildi. Müracaat etabındaki eserler Afyon pastırması, Afyon sucuğu, Antakya künefesi, Antep lahmacunu, Antep fıstığı, Edremit Körfezi yeşil çizik zeytini, Giresun tombul fındığı, Kayseri mantısı, Kayseri pastırması, Kayseri sucuğu, İnegöl köfte, Maraş çöreği, Çağlayancerit cevizi, Maraş tarhanası, Gemlik zeytini ve Milas yağlı zeytini. Yayımlanmış ve itiraz süreci devam eden iki eser de Bayramiç beyazı ve Taşköprü sarımsağı.
Haber7
