Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Konseyi kararını iptal etti. Danıştay’ın münasebetinde, Ayasofya’nın Fatih Sultan Mehmet Han Vakfı mülkiyetinde olduğu, cami olarak topluluğun hizmetine sunulduğu belirtildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “24 Temmuz 2020 Cuma günü, cuma namazı ile birlikte Ayasofya’yı ibadete açmayı planlıyoruz” dedi.
AYASOFYA DÜNYANIN GÜNDEMİNDE
Husus ile alakalı çeşitli memleketlerden açıklamalar yapılırken, dünyaca ünlü gazete ve sitelerde Ayasofya haberleri manşetten düşmedi.
DÜNYA KİLİSELER KURULU’NDAN AÇIKLAMA
Dünya Kiliseler Kurulu, Ayasofya’nın camiye çevrilmesinden üzüntü ve kaygı duyulduğunu açıkladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a atıfla kaleme alınan mektupta, karardan geri dönülmesi daveti yapıldı. Kurulun muvakkat yöneticisi Prof. Dr. Ioan Sauca tarafından yazılan mektupta, “Sayın Lider, çağdaş Türkiye’nin laik bir devlet olarak kimliğini tekraren teyit ettiniz. Lakin dün, 1934’ten beri bu tarihi yapıtı insanlığın ortak mirası olarak koruduğunuz taahhüdünü bozdunuz. Karşılıklı anlayışı, saygıyı, diyaloğu ve işbirliğini teşvik etmek, eski düşmanlık ve bölünmelerden kaçınmak için acilen kararınızı yine düşünmeye ve bilakis çevirmeye çağırıyoruz” denildi.
ABD’DEN PEŞ PEŞE AÇIKLAMALAR
ABD Dışişleri Bakanlığı, karardan “hayal kırıklığına” uğradığını duyurdu. Bakanlık Sözcüsü Morgan Ortagus, “Türk hükümetinin Ayasofya’nın statüsünü değiştirme kararından hayal kırıklığı duyuyoruz” deyip ekledi: “Türk hükümetinin Ayasofya’yı tüm ziyaretçilerin girişine açık tutma kararlılığının sürdüğünü anlıyor ve bu mekana herkesin hiçbir derde uğramadan erişimini sağlama planlarını duymayı merakla bekliyoruz.”
ABD Senatosu Dış Alakalar Komitesi Yöneticisi Senatör Jim Risch ve Encümenin kıdemli üyelerinden Demokrat Senatör Bob Menendez, ortak yazılı bir açıklama yaptı. İki siyasetçi, Ayasofya’nın camiye dönüştürülmesinin İslam ve Hristiyanlık arasında köprü kurma eforlarına zarar verdiğini savundu ve kararın değiştirilmesini istedi.
ABD Yöneticisi Donald Trump’ın rakibi ve Obama devrinde lider yardımcılığı yapan Joe Biden ise, Ayasofya’nın UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde mahal aldığını hatırlattı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a davet yapan Biden, karardan telaş duyduğunu bu adımdan geri dönülmesini talep etti.
EN SERT REAKSIYON YUNANİSTAN VE RUM IDARESINDEN GELDİ
Yunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis, Ayasofya’nın yine cami olmasının yalnızca iki memleket bağlantılarını değil, Türkiye’nin AB sürecini de etkileyeceğini argüman etti. Yunan Cumhurbaşkanı Katerina Sakellaropoulou, kararın “kışkırtıcı” olduğunu, hoşgörü ve diyaneti diyalog bedellerini onarılamaz biçimde zayıflatacağını ileri sürdü. Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, Twitter hesabından paylaştığı bildiride Ayasofya kararının UNESCO’ya karşı bir “meydan okuma” olduğunu savundu. Güney Kıbrıs Dışişleri Bakanı Nikos Hristodoulides, kararın Türkiye’nin milletlerarası yükümlülüklerini ihlal ettiğini savundu.
AVUSTURYA VE FRANSA
Avusturya Dışişleri Bakanı Alexander Salenberg, derin üzüntü duyduğunu belirterek kararın Türkiye’yi Avrupa’dan uzaklaştırdığını savundu. Avrupa Birliği’nin bir diğer üyesi Fransa da, Türkiye’nin kararından “üzüntü” duyduğunu bildirdi. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian bahisle ilgili açıklamasında, “Dini, mimari ve tarihi açıdan bir mücevher; inanç özgürlüğü, hoşgörü ve çeşitliliğin de sembolü olan Ayasofya’nın bütünlüğü korunmalı” dedi.
FİLİSTİN VE MALEZYA
Filistin’deki Hamas Hareketi, yazılı açıklama yaparak “Ayasofya’nın ibadete açılması, tüm Müslümanların gurur duyacağı bir adımdır” dedi. Malezya İslam Teşekkülü Müşavere Konseyi (MAPIM) Umumi Lideri Mohd Azmi Abdul Hamid ise yaptığı yazılı açıklamada “Türkiye’nin Ayasofya’yı yine camiye çevirme hakkı, hiçbir dış devlet tarafından sorgulanmamalıdır” tabirlerini kullandı.
RUS ORTODOKS KİLİSESİ, AB VE UNESCO
Rus Ortodoks Kilisesi ise, kararı “esefle karşıladıklarını” açıkladı. Kiliseye nazaran, laf konusu karar kararın mevcut ayrışmaları derinleştirebilir. Kilisenin sözcüsü Vladimir Legoida, “Rus Ortodoks Kilisesi ile gayri Ortodoks kiliselerinin telaşlarına kulak verilmemiş olması çok üzücü” sözünü kullandı. Kararı eleştiren AB Dış Alakalar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, laf konusu adımı “esef verici” olarak niteledi. “Ayasofya’nın statüsünün değiştirilmesinden üzüntü duyuyoruz” açıklamasını yapan UNESCO ise, Dünya Kültür Mirası listesinde taraf alan Ayasofya’nın statüsünün bir sonraki içtimada gözden geçirileceğini açıkladı.
DÜNYA BASININA YANSIYAN HABERLER
Alman basını, Ayasofya’nın tekrar camiye dönüştürülmesi kararını kıymetlendirdi. Frankfurter Allgemeine, İstanbul’da bulunan Ayasofya’nın yine cami yapılacağını aktardı. Gazetenin başlığında “Erdoğan, “İstanbul’un 2. Fatihi’ mi?” tabirine taraf verildi. Haberde, “Hiç elbet, Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu istikamette adım atacak” denildi. Türkiye düşmanlığı ile biline Alman Die Welt gazetesi ise, mevzuya ait haberinde “Tüm bunlar Erdoğan’ın halihazırda ne kadar da sıkışmış olduğunu da gösteriyor” değerlendirmesinde bulundu.
NYT: DÜNYADA SANSASYON YARATACAK
Kararın milletlerarası “sansasyon” yaratabileceğini belirten New York Times, Ayasofya’yı camiye çeviren Cumhurbaşkanlığı kararının Danıştay’ın kararını açıklamasının akabinde “dakikalar içinde” alındığına dikkat çekti.
FINANCIAL TIMES BİZANS GEÇMİŞİNİ HATIRLATTI
Financial Times ise Ayasofya’nın dünyanın en kıymetli Bizans Hristiyan mimari örneklerinden biri olduğuna vurgu yaptı. İslam’da insan ve hayvanların resmedilmesinin yasak olduğunu lisana getirdi.
GUARDİAN: HALK MUTLU
İngiliz Guardian gazetesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ayasofya’yı camiye çevirme kararının halkı çok mutlu ettiğini yazdı.
“OSMANLI KÜLLERİNDEN DOĞAN TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK REFORMU”
Londra merkezli Arapça ve İngilizce yayın yapan Asharq Al-Awsat da, Ayasofya’nın camiden müzeye çevrilmesinin Osmanlı İmparatorluğu’nun küllerinden doğan yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin en kıymetli ıslahatlarından biri olduğu belirtti. Haberde ayrıyeten Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son yıllarda Osmanlı’nın Bizans’ı yendiği savaşlara büyük ehemmiyet atfederek, İstanbul’un fethinin büyük merasimlerle kutlandığı aktarıldı.
BLOOMBERG: ERDOĞAN EMELINE ULAŞTI
ABD merkezli Bloomberg, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın son kararla kritik hedefine ulaştığını yazdı. Erdoğan’ın uzun müddettir bugünü beklediği tabir edilen metinde, Ayasofya’nın müze olarak kalmasına yönelik memleketler arası davetlerin görmezden gelindiği belirtildi. Kararın açıklanmasının akabinde yüzlerce kişinin Ayasofya’nın önüne koştuğuna dikkat çekilirken, tekbirler eşliğinde sloganlar atıldığı ve akabinde Ayasofya’nın önünde namaz kılındığı vurgulandı.
CNN, ERDOĞAN’IN LAFLARINI ÖN PLANA ÇIKARDI
ABD merkezli CNN International, Ayasofya’nın Danıştay’ın kararının akabinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan Diyanet İşleri Başkanlığı’nın idaresine geçtiğini aktardı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın karardan sonra ulusa sesleniş konuşması yaptığı belirtilen haberde, “Müze statüsü değiştiği için giriş fiyatlarını kaldırıyoruz. Tüm camilerimizde olduğu üzere Ayasofya’nın kapıları da Müslüman ya da değil herkese açık olacak” kelamlarına mahal verildi.
KATHIMERINI ÜÇ CAMİYİ HATIRLATTI
Yunanistan’ın çok okunan gazetelerinden Kathimerini, karara reaksiyon gösteren açıklamalara geniş taraf verdiği haberinin yanı sıra, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’ın laflarını de okuyucularına duyurdu. Gazetenin aktardığı kısımda Kalın, “Sultan Ahmet, Fatih ve Süleymaniye camilerimiz hem ziyaretçilere hem de ibadet edenlere açık. Ayasofya’nın ibadete açılması turistlerin ziyaretine mani değil. Bu nedenle Dünya Mirası statüsünden bir şey kaybetmesi laf konusu değil” sözlerini kullandı.
Haber7
