TDK Lideri Gülsevin, ‘astronot’ sözünün Türkçe karşılığı için gelen isim tekliflerini açıkladı. Gülsevin, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yaptığı davetin onun Türkçe hassasiyetine bir örnek olduğunu belirterek, “TDK her vakit hazırlıklı bir vaziyette yabancı sözlere karşılık çalışmalarını yürütüyordu, 2005 yılında da esasen ‘astronot’ için Türkçe bir karşılık önermişti. O gün için ‘gökmen’ ve ‘uçman’ sözleri önerildi. TDK, lisan konusunda otoritedir, saygın bir kurumdur. Birinci bakışta şöyle düşünülmesin, TDK’nın ‘TDK karşılık bulduysa onu kullanalım’ halinde bir beklentisi olmuyor. Yalnızca bir bilim kurumu olarak, danışılan bir kurum olarak yanlışsız olduğunu düşündüğü halde söz türeterek teklifler yapıyor. Bunların kullanılıp kullanılmaması halkın zevkine de bağlı kalıyor. Bir söz türetiyorsunuz, tutulmuyor; diğer bir söz yanlış türetiliyor lakin tutuyor. Kimileri tutuyor ve yaşıyor. Yanlışsız türettiklerinizden bile yaşamayan var. Demek ki yanlışsız türetmek, lisanın ölçülerine nazaran ve Türk lisanının kurallarına nazaran türetmek de sözün tutunabilmesinin garantisi değil” diye konuştu.
“‘Gökmen’ yahut ‘uçman’ yaygınlaşırsa kullanılır, yaygınlaşmazsa kullanılmaz” diyen TDK Lideri Gülsevin, “TÜBA ülkemizin en saygın kuruluşlarındandır. Onlar mesela Türkçe Bilim Tabirleri Sözlüğü’nde astronot için ‘gökmen’ sözünü de kullanmışlar. Bu süreç içerisinde Cumhurbaşkanımız bilhassa yalnızca dilcilerle, bilim adamlarıyla değil 83 milyonla anlaşalım, hoş söz bulalım dediği için her yerde, toplumsal medyada da anketler yapılıyor, sözler öneriliyor. TDK bunları bir ortaya topluyor. Öte yandan Türkiye Uzay Ajansı ise bu işin tam merkezi. Onlar bu sorunun bir kanadını oluşturuyor, bunun Türkçeleşmesi de kelam konusu olduğu için TDK öbür bir kanadını oluşturuyor. Onlarla randevumuz var, görüşeceğiz. Ne tıp sözler öneriliyor, onların bakış açısıyla neler bekleniyor, onlarla konuştuktan sonra bir program yapıp kendi üzerimize düşeni, bugüne kadar yaptığımız üzere kendi yollarımızla herkese sunabileceğiz” açıklamasında bulundu.
Gülsevin, teğe bir çeviri edildiği vakit ‘astronot’ sözünün ‘yıldız gemicisi’ halinde, ‘kozmonot’ sözünün ise ‘evren gemicisi’ halinde karşılandığını tabir etti. Farklı teklifler gelebileceğini belirten Gülsevin, “Uzay sözüyle oluşturulmuş bir iki teklif var. Geriye kalanlar daha çok ‘gökmen’, ‘gökalp’, ‘gökeri’ üzere gök sözü ile başlayan sözler. Demek ki halkın lisan zevki o istikamette. Gelen teklifler ortasında şahıs isimleri de var; Alparslan var, Fatih var. Tarihimizdeki değerli şahsiyetlerin isimleri canlandırılmak isteniyor. Sayın Devlet Bahçeli Beyefendi ‘Cacabey’ olmasını önermiş. Çok özel bir tespit bu. Selçuklu periyodunda, 13. yüzyılda Anadolu’da Kırşehir’de (Caca Bey’in) medresesi var. O medresenin olduğu yerde rasat yapıldığı da iddia ediliyor. Öteki tarihi isimler üzere ‘Cacabey’ de çok hoş olabilir. Tahminen bilim tarihinde çok şey borçlu olduğumuz bu şahsiyetin ismini bugün bu türlü bir şeyle canlandırabiliriz” formunda konuştu.
En çok önerilen sözün ‘göktürk’ olduğu bilgisini veren Gülsevin, “Bir yandan ‘gök’ var, bir yandan ‘Türk’ var. O da halk tarafından yakıştırılıyor. TDK Lideri olarak fikrimi değil, tespitimi söylüyorum; ‘Göktürk’ bizim keşif uydumuza verilen isim oldu. Hem bizim keşif uydumuz ‘Göktürk’ hem de eski ismiyle astronot ‘göktürk’ olur mu? Olmaz da diyemiyorum, olur da diyemiyorum. Bunları önümüzdeki süreç gösterecek” sözlerini kullandı.
TDK Lideri Gürer Gülsevin, kuruma gelen isim tekliflerini şöyle açıkladı:
“Cacabey, göksu, göksü, gökreis, göktürk, gökay, Türkay, Türkonot, evrenot, gökmen, uzay insanı, Alpaslan, Fatih, akıncı.”
Haber7
