Teknolojinin gelişmesi ve dijitalleşme ile birlikte hayatımıza giren sanal paraların güvenlik sıkıntısını da beraberinde getiriyor. 2008’deki global finans krizi sonrasında dolar ve avro üzere rezerv para ünitelerine alternatif olarak ortaya çıkan kripto paralar, rastgele bir otoriteye bağlı olmadığı için kısa müddette tüm dünyaya yayıldı. 2009’da piyasaya sürülen bitcoin yeni bir kripto para çağının kapılarını açtı lakin kripto paraların kirli işlerde kullanımı gün geçtikçe büyüyor.
KUMAR, UYUŞTURUCU, KARA PARA AKLAMA, BAYAN TİCARETİ…
Banka hesabında tutulmasına gerek olmayan kripto paralar, gerçek para üzere mal ve hizmet satın almak hedefiyle kullanılabilir. Fakat; bitcoin başta olmak üzere kripto paraların kullanımı emelinin dışına kayması bütün dünyada telaş kaynağı. Kripto para borsalarının rastgele bir kontrole tabi olmaması, bu sanal para hareketliliğini hızlandıran kıymetli bir neden olarak dikkat çekiyor. Hem banka sisteminin kullanılmıyor olması hem gerçek para ünitelerine dair bir hareketlilik olmaması kripto paraların, kara para aklamada da kullanımını artırdı. Bu durum kripto paraların; kumar, vergi kaçakçılığı, yeraltı dünyasının uyuşturucu, bayan ve organ ticareti ile siber kabahatlerin fidye yazılımı üzere çeşitli yasa dışı işlerde kullanılmasına taban hazırlıyor.
KİMLİKLER GİZLENEREK HER TÜRLÜ KİRLİ İŞ YAPILIYOR
Güvenilirlik problemleri hala tam olarak aşılamamış bir piyasa. Aklımıza kripto para deyince birinci yalnızca bitcoin geliyor fakat başkaları ile de tıpkı yasa dışı sürece müsaade veriyor. Mevzuyu hizmet veren teknoloiji şirketlerine ve ekonomistlere sorduğumuzda şu yanıtı alıyoruz: En büyük dezavantaj regülasyon olmaması. Türkiye’de regülasyon olmamasına karşın ülkemizdeki borsaların regülasyon varmış üzere çalıştığını, kimlik bilgisi, mail ve konut adresi almadan sisteme dahil edilmiyor. Kara para alma, kumar ve siber hücum yapanlar, çoğunlukla merdiven altı sistemler sayesinde elden ele süreç yapıyor.
DÜZENLEME YOK KABAHAT ÇOK
Mali Kabahatleri Araştırma Şurası (MASAK), Sermaye Piyasası Konseyi (SPK) ve gibisi kontrol kuruluşlar; finans kesiminde uyguladıkları yaptırımlara ve çekincelere uyarak kripto parayla işlenen kabahatlerin önüne geçmeye çalışıyor. Kripto piyasasında regülasyon olmamasına karşın varmış üzere süreç yapan kontrol düzeneği, bu prosedürle kayıt dışılığın önüne geçmeye çalışsa da başarılı bir engelleme yapıldığı söylenemez.
TÜRKİYE’DE 2,4 MİLYON BİREYDE VAR
Türkiye’de de çok sayıda yatırımcısı bulan kripto paraların bilinirliğinin artması ve yaygınlaşması 2017 yılında başladı. Kripto para piyasasındaki süratli artış pek çok yatırımcının dikkatini çekmesinin yanı sıra kamuoyunda da büyük merak uyandırdı. Bu gelişme sayesinde Türkiye’de de kripto paralarının tanınırlığı değerli ölçüde arttı. Yapılan araştırmalar; 2020 prestijiyle Türkiye’de 2 milyon 400 binin üzerinde insan kripto paraya sahiptir. Türkiye’de en çok yatırım yapılan 5 kripto para ünitesi Bitcoin, Ripple, Digibyte, Bitcoin Cash ve Stellar olarak sıralanıyor.
FETÖ MENSUPLARI DA KULLANIYOR
Türkiye’de ise FETÖ mensuplarının yurt dışına para çıkarmak için kripto para sisteminden yararlandığı biliniyor. MASAK, mali polis ve başka denetleyici kurumların radarından çıkmak için kripto para alış verişi FETÖ mensupları için elverişli bir alan olarak dikkat çekiyor. Türkiye’de para toplamaya devam eden örgüt mensuplarının bu yolla yurt dışındaki örgüt mensuplarına para aktarmaya çalışıyor.
FARKINA VARMADAN SUÇA ORTAK OLABİLİRSİNİZ
Bitay Teknoloji CEO’su Niyazi Yılmaz ise Türkiye’de bitcoin ile temas eden şahısları makûs maksatla kullanmamaları için gerekli tedbirleri aldıklarını söyledi. Bunun için müşteriye tarif siyasetleri izlediklerini vurgulayan Yılmaz, “Bitcoinin aldığı iki tane güç var. Birisi anonim olması, başkası ise kolay ve külliyen sağladığı teknolojinin getirdiği, avantajlar. Düşük maliyetli olması, dünyanın rastgele bir yerinde transferde tıpkı maliyet olması zira bilgisayar sistemleri üzerinden oluyor. Ortaya banka girmeden şahıslar birbirlerine direkt para transferi yapabiliyor. Lakin blockchain teknoloji ise dünyadaki bitcoin ticaretini görebiliyorsunuz lakin o süreçleri yapanların kim olduğunu bilmiyorsunuz. Kimlik ile bitcoin ticareti eşleşmiyor. Büsbütün bilgisayar üzerinden olan bir sistem. Dünyanın rastgele bir yerindeki birisine sen buraya para gönder dediğinde oraya gönderilen parayı siz sahip olmuş oluyorsunuz. Fakat blockchain de incelediğiniz de, birinci günden bu yana bütün hareketleri görmenize karşın, bu hareketleri kimlerin yaptığını bilmiyorsunuz. Adrese para geliyor. Ancak kabahat işleyen kişinin kim olduğunu, kimse bilmiyor” dedi.
MİLLETLERARASI TRANSFERLERE DİKKAT
Bittrt Genel Müdür Yardımcısı Arif Şahin, tüm kesimlerde yasa dışı işlerin önüne geçmek için ülkelerin yasalar çıkarmasına karşın kirli süreçlerin engellenemediğini söyledi. Kripto piyasasının bilhassa 2013’lü yıllara kadar ağır olarak yasa dışı para transferlerine bahis olduğunu belirten Şahin, fakat offshore bankacılık uygulayan ülkelerin bu tarihlerden itibaren onshore bankacılığa geçmesi bu tip faaliyetlerin suratını değerli ölçüde azalttığını söyledi.Şuan için Türkiye de dahil dünya ülkelerinin Kripto piyasası için bir regülasyon hazırlığında olduğunu lisana getiren Şahin, “Yasa dışı işlerin önüne geçilmesi için yaptırım ve denetleme yok mu?” sorumuza şu yanıtı veriyor: “Bu tip süreçler bireylerin ya da kümelerin paralarını ‘koin’e çevirmesi ve yurt dışına transferi ya da yurt dışındaki bir paranın yurt içine koin olarak sokulması ile gerçekleşiyor. Ülkelerin ve firmaların kendilerini koruyacakları noktada burada ayrışıyor. Bu tip berbat gayeyle yapılan süreçler merdiven altı diye tabir ettiğimiz resmi olmayan firmalar tarafından yapılıyor. Fakat resmi olarak kurulmuş firmalar para kabulünü bankalar üzerinden yaparak para giriş-çıkış ve ölçüsünü denetim altına alabiliyorlar. Dikkat çeken durumlarda hem aracı kurum hem banka hem de MASAK tarafından sorgulanabiliyor ve risk minimize edilebiliyor.”
MAKÛS EMELLİ İŞLERİ ENGELLEMEYE ÇALIŞIYORUZ
Kendi kurumlarında yaptığı işlerden bahseden Şahin, şu değerlendirmelerde bulundu: “Finans dalına teknoloji geliştiren bir firmayız, geliştirdiğimiz çeşitli platformları kendi müşterilerimize sunduğumuz üzere başka firmalara da pazarlamaktayız. Derinliği olan kripto paralardan seçtiğimiz bir platformumuz var ve yatırımcılarımız buradan koinleri alıp satabiliyorlar. Tüm varlıkların güvenliği tarafımızdan sağlanıyor. Para girişlerini kesinlikle bankalar üzerinden yapıyoruz ki MASAK filtresine takılan biri varsa onu ayıklayabilelim. Para çıkışlarını da tekrar bankalara yapıyoruz. Çeşitli yasaklı listeleri ve ahenk prosedürleri taranarak berbat maksatlı süreçleri engellemeye çalışıyoruz.”
KAYITDIŞILIĞA KURALLARLA DİRENİYORUZ
Arif Şahin, daldaki kayıt dışılığın önüne geçmek için aldıkları tedbirler ile ilgili olarak şunları kaydetti: “Bu piyasada aracılık hizmeti yapan bizim üzere firmalar kendilerini korumak ve bu tip yasa dışı transferlere müsaade vermemek için 6415 sayılı “Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun” ve çeşitli memleketler arası kanunları takip ederek ona uyumlu müşteri kabulü yapıyoruz. MASAK, SPK ve gibisi kuruluşların şuan için finans dalında uyguladıkları yaptırımlara ve çekincelere uyarak bu piyasa da regülasyon olmamasına karşın varmış üzere davranarak kayıt dışılığın önüne geçmeye çalışıyoruz.”
Haber7