Elazığ’ın Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aksoy, Doğu Anadolu fay çizgisinin suskunluk devrinden etkin periyoda geçtiğini söyledi. Türkiye’nin zelzele jenerasyonu üzerinde yer aldığına dikkat çeken Prof. Dr. Aksoy, fay çizgilerinin ne vakit sarsıntı üreteceğinin bilinemediğini söyledi. Bingöl’ün Yedisu ilçesindeki kısmının ve Elazığ’da 24 Ocak’ta meydana gelen sarsıntının her iki tarafında kalan kısımların riskli hale geldiğini anlatan Aksoy, fayların yerinin ve zelzele üretme potansiyellerinin olduğunu, bunlara nazaran yapılaşma ve yerleşme alanlarının yapılması gerektiğini aktardı.
‘UZUN VAKİTTİR ZELZELE MEYDANA GELMEDİ VE RİSK ARTTI’
Prof. Dr. Aksoy, Türkiye deprem nesli üzerinde yer aldığı için belirli aralıklarla sarsıntı meydana geldiğini belirterek, şunları söyledi:
“Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Ege’deki faylar var. Örneğin burada Kuzey Anadolu fay sınırı ve Doğu Anadolu fay çizgisi Bingöl’ün Karlıova ilçesinde birleşiyor. Pekala bu faylar ne vakit sarsıntı üretiyor? Yakın vakitte yahut şu aralıkta sarsıntı meydana gelebilecek, diyebilmemiz için örneğin Doğu Anadolu fay sınırı zonu üzerinde konuşalım. Karlıova’dan başlıyor, Karataş’a kadar alırsak 700 kilometre. Dolayısıyla pek çok kesimden ibaret. Kesimlerden oluştuğu için her bir modülün zelzele tekrarlanma aralığını bilmemiz lazım. Bu nedir? Ne kadar vakitte sarsıntı meydana getirecek gücün birikeceği manasına geliyor. Bildiğimiz bilgiler çok kaba bilgilere dayanıyor. Zira bu faylar üzerinde paleosismoloji dediğimiz eski sarsıntıların tekrarlanma aralıkları, büyüklükleri, nerede meydana geldiği üzere mevzuların detaylı bilgisi yok. Lakin tarihî devirlerde yazılı kaynaklardan edinilen bilgilere nazaran Doğu Anadolu fay sınırı zerinde birkaç yüzyıl aralıklarla zelzele meydana geldiğini biliyoruz. Bu fay çizgisi üzerinde meydana gelen son büyük sarsıntı 1905 Malatya zelzelesi olarak geçiyor. Ondan sonra orta büyüklükteki zelzeleler var. 2003 yılından itibaren Bingöl zelzelesi, gerisinden 2005 Doğanyol-Elazığ etrafında meydana gelen zelzeleler ve en son 24 Ocak 2020 yılında meydana gelen 6,8 büyüklüğünde bir sarsıntı var ki bu da orta büyüklükteki sarsıntıların üst hududunda yakın bir zelzele. Hasebiyle Doğu Anadolu fay çizgisinin zelzele tertibinde bir değişiklik olduğunu söyleyebiliriz. Suskunluk periyodundan etkin periyoda geçtiği söylenebilir lakin ne kadar aralıklarla yeni zelzelelerin meydana gelebileceğini bilemiyoruz. 2020’nin Haziran ayında Bingöl-Karlıova etrafında ağır bir zelzele oldu. Zira fay sınırları bu bölgede birleşiyor. Erzincan ile Karlıova ortasında Yedisu segmenti ismi verilen kısımda uzun vakittir sarsıntı meydana gelmemiş. Buradan elde edilen datalar bu fayın şu aralıkla sarsıntı üretebildiğini söylediği için bu vakit aşıldığında sismik boşluk var deniyor. Yani uzun vakittir sarsıntı meydana gelmedi ve risk arttı. Münasebetiyle Yedisu kısmının ve Elazığ’da 24 Ocak’ta meydana gelen sarsıntının her iki tarafında kalan kısımların riskli hale geldiğini söyleyebiliriz.”
‘YAPILAŞMA FAYLARA NAZARAN YAPILMALI’
Prof. Dr. Aksoy, fayların yerine, zelzele üretme potansiyellerine nazaran yapılaşma ve yerleşme alanları yapılması gerektiğini lisana getirerek, “Eğer o denli yaparsak rahat edeceğiz. Aksi takdirde yanıtı net olmayan, ne vakit zelzeleler meydana gelecek, diye bu sorunun yanıtını aramakla boşuna vakit harcamış olacağız. Zelzele gerçeği belirli, faylarımızın yeri belirli. Yer seçimlerini ve yapılaşmalarımızı bunlara uygun olarak yapmamız gerekiyor” diye konuştu.
Haber7
