Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Rauf Karasu, İnsan Hakları Hareket Planı’nda tahkim uygulamasının yaygınlaştırılacağının belirtildiğine işaret ederek, “Yargının iş yükünün azalması için mecburî Kurumsal Tahkim Merkezlerinin kurulması büyük önem arz edecek.” dedi.
Karasu, yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan İnsan Hakları Aksiyon Planı’nda, herkesi ilgilendiren yeni düzenlemeler ve yeni hakların yer aldığını söyledi.
Hareket Planı’nda yer alan lakin çok fazla gündeme gelmeyen kimi konuların da bulunduğunu, bu yeniliklerin herkesi ilgilendiren, herkesin haklarını genişletecek ve güçlendirecek yenilikler olduğunu tabir eden Karasu, şunları kaydetti:
“İnsan Hakları Hareket Planı’nda, kamu kurum ve kuruluşlarının süreç ve hareketleri nedeniyle ziyan gören şahısların ziyanını kurum karşıladıktan sonra kurumun bu ziyana neden olan kamu görevlisine rücu edeceği (zararın ondan tazmin edileceği) belirtiliyor. Bu mevzuyu Cumhurbaşkanımız da konuşmasında vurgulamıştı. Yürürlükle olan mevzuatta rücu kurumu olmakla birlikte bu, uygulamada pek işletilmemekte ve ziyan görene ödenen tazminat kusurlu kamu görevlisine rücu edilmemektedir. Bu nedenle birtakım kamu vazifelileri, hukuka uygun hareket etme konusunda ihtimamlı davranmamaktadır. Bu bahsin İnsan Hakları Aksiyon Planı’nda yer almasının uygun olacağı görüşümüzü Hacettepe Hukuk Fakültesi olarak Adalet Bakanlığına ve Cumhurbaşkanlığına iletilmek üzere YÖK’e bildirmiştik. Bu görüşümüzün Hareket Planı’nda yer alması çok yerinde olmuştur. Görüşümüzde her kamu kurumunda bir Rücu Komitesi kurulması zorunluluğunun getirilmesini önerdik.
Kurum aleyhine sonuçlanan her davanın bu kurulda rücu yönünden incelenmesinin gerektiğine işaret eden Karasu, şöyle devam etti:
“Komisyonun ilgili kamu görevlisini kusurlu bulması halinde kurumun bu kamu görevlisine bir ay içinde rücu davası açma mecburiliği getirilmelidir. Örneğin bir takıma atanması gereken bir kişinin atanmaması nedeniyle ilgili kişi dava açıp davayı kazandığında bu kişi ilgili takıma atanacaktır. Fakat bu kişi bu süreçten doğan maddi ziyanını tazmin etmek için kuruma başvurduğunda, kurum bu ziyanı ödemek zorunda kaldığında, ödediği bu tazminatı kusurlu kamu görevlisinden tahsil edecektir. Bu düzenleme hayata geçtiğinde hak ihlallerinin kıymetli ölçüde azalacağını düşünüyorum. Çünkü bu düzenleme ile kamu vazifelileri bir süreç ve aksiyon yapmadan evvel daha fazla ihtimam gösterecektir.”
“GİT DAVANI AÇ KAZAN O DENLİ GEL, HALİNDE ÖZETLENEN HALE SON VERİLECEK”
Prof. Dr. Rauf Karasu, şu tabirleri kullandı:
“Kamu yönetimlerinin taraf olduğu tıpkı nitelikteki uyuşmazlıklarda ‘pilot dava’ tarzı getirilerek ve bu davada verilecek kararın birebir mevzudaki diğer tüm uyuşmazlıklar bakımından bağlayıcı olması temin edilerek hem hak ihlalleri önlenecek hem de gereksiz vakit kaybı ve kaynak israflarının önüne geçilecektir. Yönetimin, haklı olduğu muhakkak olan vatandaşa ‘git davanı aç kazan o denli gel’ halinde özetlenen tutumuna son verilecek. Bundan sonra idari kurumlar bir işlem ve aksiyon yapmadan evvel yalnızca mevzuata bakmayacak, tıpkı vakitte ilgili konuda verilmiş yargı kararlarını da incelemek zorunda kalacak. Kamu kurumları benzer bir olayda yargının daha evvelden vatandaş lehine verdiği bir kararı emsal alarak misal durumda olan şahıslara dava açılmasına gerek olmadan hakları verilecektir.”
“UYUŞMAZLIKLAR UZMAN HAKEMLER TARAFINDAN ÇÖZÜLECEK”
Türkiye’de insan hakları manasında yaşanan en değerli sorunlardan birinin, davaların çok uzun sürmesi olduğuna işaret eden Karasu, “İnsan Hakları Aksiyon Planı’nda tahkim uygulamasının yaygınlaştırılacağı belirtilmiştir. Bu düzenlemenin de Hareket Planı’nda yer almasını çok değerli görüyorum.” ifadelerini kullandı.
Mahkemelerin çözmekle yükümlü oldukları dava sayısının çok fazla olması ve dava konusu uyuşmazlıkların özel uzmanlık gerektirmesi nedeniyle uzmanların görevlendirilme zorunluluğunun, yargılama sürecini çok uzattığına işaret eden Karasu, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bu durum vatandaşların dava açmaları halinde haklarını çok geç elde etmesine neden olmaktadır. Uzun süren yargılama nedeniyle hak sahiplerinin haklarına çok geç kavuşması, onların dava açma azmini de kırmakta ve hak sahipleri dava açmaktan vazgeçmektedir. Bu kapsamda son yıllarda alternatif bir uyuşmazlık tahlil yolu olan arabuluculuk ile yargının iş yükü muhakkak ölçüde azalmış ise de bu kâfi değildir. Yargının iş yükünün azalması için zarurî Kurumsal Tahkim Merkezlerinin kurulması büyük kıymet arz edecek.”
Sigorta Tahkim Kurulunun, sigorta uyuşmazlıklarında yargı yükünü büyük ölçüde azalttığını, vatandaşların sigorta şirketlerinden olan alacağına daha az maliyetle ve daha kısa müddette kavuşmasını sağladığını belirten Karasu, şunları kaydetti:
“Sigorta Tahkim Komitesi yılda yaklaşık 100 bin uyuşmazlığı karara bağlamaktadır. Sigorta Tahkim Kuruluna emsal yeni Kurumsal Tahkim Merkezleri kurulmalıdır. Örneğin bankacılık dalında bankalar ile tüketiciler arasında çıkan uyuşmazlıklar yeni kurulacak Bankacılık Tahkim Komitesi yoluyla çözülebilir. Ayrıca çalışanlar ile patronlar ortasında çıkan uyuşmazlıklar yeni kurulacak İş ve Toplumsal Güvenlik Tahkim Kurulu ile çözülebilir. Yeniden halen uygulanan lakin fonksiyonunu yerine getirmeyen Tüketici Hakem Heyetleri kaldırılarak yerine Tüketici Tahkim Kurulu kurulabilir. Böylelikle aşikâr bir ölçüye kadar olan tüketici uyuşmazlıkları adliye mahkemelerine başvurulmadan kısa müddette uzman hakemler tarafından çözülecektir.”
Haber7
