Milyonlarca özel araç sahibi 2 yılda bir ticari araç sahipleri ise her yıl araçlarını muayene ettiriyor. Son günlerde bilhassa toplumsal medyada araç muayene hizmeti ve fiyatları hakkında önemli reaksiyon var. Araç sahipleri muayene süreci yapan TÜVTÜRK’un 10 dakika rastgele bir tamir vs süreci olmaksızın sadece araca bakarak 500 TL’yi bulan bir bedel almasına reaksiyon gösteriyor.
Yeni Şafak muharriri Ahmet Ulusoy da araç sahiplerinin bu reaksiyonunu bugünkü köşesine taşıdı ve dikkat çeken bir teklifte bulundu.
İşte Ulusoy’un o yazısı;
Son periyotta araç muayene süreçleri ve fiyatlarını, vatandaştan büyük reaksiyon alan, çok konuşulan, direkt araç sahiplerinin cebini ilgilendiren bir bahis olarak ele alma gereği duydum.
Kamu iktisadı derslerinde (özelleştirme teorisi kapsamında) rekabetçi piyasanın olduğu alanlara devletin girmemesi gerektiğini, tekelci alanların ise en son özelleştirilmesi gereken yerler olduğunu, öncelikle rekabete açarak, ölçek ekonomileri kelam konusu (doğal tekel) ise özelleştirmelerde imtiyaz kontratları yapılması gerektiğini ve mecburilik olmadıkça özelleştirilmesinin hakikat olmayacağını söyleriz. Zira, burada tekelci sömürü kaçınılmaz olur.
Tekrar, imtiyaz kontratlarıyla yapılan özelleştirmelerde koşulların kamuoyuna şeffaf bir biçimde açıklanma zorunluluğunu, vatandaş ismine devletin hizmet için verdiği imtiyazın kapsamını bilme hakkı olduğunu söyleriz. Maalesef bu manada bir şeffaflık kelam konusu değil.
Bilindiği üzere özel araçlarda iki yılda bir, ticari araçlarda ise her yıl muayene yapılma mecburiliği var ve bu muayeneleri yapan devletin yetkilendirdiği bir özel bölüm kuruluşu.
2007 yılından geçerli olmak üzere 20 yıllık bir muahede imzalanmış devletle. Birinci 3 yıl %30, 7 yıl %40 ve sonrasındaki 10 yıl için hasılatın (KDV hariç) %50’sinin hazineye aktarılması temeline dayalı bir kontrat.
Burada araç muayenesi ile ilgili iki şeye bakmak gerekiyor
Birincisi; araç muayene sürecinin özel bölüme evresinin (özelleştirme) gerekliliği. Daha evvel devlet cüzi bir fiyatla muayene işini yapıyordu. Teknoloji kullanımı ve standartları yükseltilip bu hizmet devlet tarafından verilebilirdi.
İkinci husus ise sanki nitekim araç muayenesine gereksinim var mıdır, sorusudur?
Bugün bilhassa yeni araçların sistemli servis hizmeti aldığını, bu hizmetin kıymetli kısmı araç muayene süreçleriyle örtüştüğü bilinmektedir.
Münasebetiyle servis hizmetleri araç muayenesi süreçleriyle tamamlanarak ilgili kurumlar yetkilendirilebilir ve rekabetçi bir piyasa oluşturulabilir.
Bir arabanın muayene fiyatı egzoz muayenesi ile birlikte 422 lira. Araç muayene sürecinde en fazla 10 dakika kalıyor. Tamir yok, tamirat yok, otomobile müdahale yok. Türkiye kurallarında yapılan işe nazaran çok yüksek bir fiyatlandırma. Devlet bu paranın % 50’sini alıyor.
İtirazımız devletin yasal zorlamayla yabancı ortaklı bir firmaya tekelci gücü vererek ve her aracın kesinlikle muayene yaptırmak mecburiliği ile önemli ölçüde bir paranın vatandaşın cebinden transferine aracılık etmesidir.
Bir diğer garip uygulama kredi kartı ile ödeme yapılamayışıdır.
Çağın kuralları kredi kartını, pos aygıtı kullanmayı, plastik parayı zarurî getirdiği halde (nerdeyse yeryüzünden nakit kullanımı büsbütün kalkacak) bu kuruluşlar POS aygıtı getirmiyor.
Hizmet noktasında bir öteki vahim bahis da gecikme bedeli olarak aylık % 5 faiz alınmasıdır. Aracınızın muayenesi gecikti ise; aylık %5 gecikme faizi yıllık yüzde 60 kolay faiz manasına geliyor. Merkez Bankası faizleri tek haneli sayılara indirmiş. Buna karşılık, 1983 yılında çıkan 2918 nolu kanunda yer alan % 5 gecikme faizi bugün geçerliliğini koruyarak araç muayenesini geciktirenlere uygulanıyor.
Türkiye’de trafikte TÜİK sayılarına nazaran 23 milyon araç var ve bunlar iki senede bir muayene olmak zorundalar. 10-15 milyon araç yıllık muayene olmaktadır ve bu yaklaşık 4-6 milyar liralık bir gelir (gerçek sayılara ulaşmak mümkün değil) demektir.
Bu para büsbütün devletin hazinesine gitse haydi bir ölçüde buna istek gösterilebilir. Halbuki devletin egemenlik hakkı kullanılarak yabancı menşeli bir kuruluşa araç sahiplerinden haksız transfer yapılmaktadır.
Sonuç olarak; araç muayene kesimi rekabete açılmalıdır. Rekabet, hem hizmet kalitesi, hem fiyatların aşağıya çekilmesi açısından değerli bir baskı demektir. Bu sayede hizmet kalitesi artar ve fiyatlar düşer.
Şayet tekelci yapı devam edecekse kesinlikle devlet monopolü olmalıdır. Muayene fiyatları de evvelden olduğu üzere makul düzeylere çekilmeli ve bağcıyı dövmekten vazgeçilmelidir.
Haber7
