Fatih’in Karadeniz’deki Doğalgaz keşfini uzmanlar yorumladı: Prangalar koparılacak

Son dakika haberi: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde kamuoyunun merakla beklediği “müjde”yi açıklayarak  “Türkiye, tarihinin en büyük doğal gaz keşfini Karadeniz’de gerçekleştirdi. Fatih sondaj gemimiz, 20 Temmuz 2020 tarihinde başladığı Tuna-1 kuyusundaki sondajında 320 milyar metreküp doğal gaz rezervi keşfetmiş durumda.” sözlerini kullandı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın duyurduğu bu muştuyu uzman isimler kıymetlendirdi.

OME Hidrokarbonlar Yöneticisi Sohbet Karbuz
  

SON DERECE KIYMETLI BİR SAYI

320 milyar metreküp rezerv tarifi yapıldı. Bu rezervin ne manaya geldiği biraz havada kaldı. Çıkarılabilir rezerv tarifi yapmak şuan için sayı vermek gerçek olmaz. Lakin olağanda birinci yapılan testler sonucunda elde edilen bulgular, yerinde gaz deniliyor. Rezervin ihtiva ettiği gaz ölçüsü çıkıyor bundan. Benim tahminimce 320 milyar metreküp olarak atfedilen bu sayı yerinde gaz sayısıdır. Bunun hepsi çıkartılacak manasına gelmez tabi. Bunun teknik olarak ne kadar, ticari olarak ne kadarı kullanılacak bu ilerde hesaplanacak bir ayrıntıdır. Olağanda Milletlerarası standartlara nazaran yerinde gaz ölçüsü 2/3 olarak kabul ediliyor. Bu türlü kabul edilse dahi 320 milyar metreküplük bir rezervin 210 milyar metreküpü kullanılabilecek bir düzeyde çıkıyor. Ki bu da son derece kıymetli bir sayıdır. Türkiye’nin güç, doğalgaz ithalatını kısmi de olsa azaltacağı, cari açığın kısmen de olsa kapatmasında kıymetli bir rol oynar. Tabi burada yabancı firmalar, teknolojinin gelişmesi üzere, Karadeniz’e yabancı şirketlerin arama faaliyetlerine gelmesi üzere cezbedici faktör olacaktır.  

2023’TE GAZ AKIMI BAŞLATMAK DEĞERLI
  
2021 yılında Türkiye’nin tedarikçilerle dolacak olan kontratları var. 18 milyar metreküplük bir sayı var. 2021 yılının sonuna kadar 18 milyar metreküplük gaz mutabakatı sona erecek. Hasebiyle bu kontratların tekrar müzakere edilmesinde , koşullar ve fiyat düzeneğinde Türkiye için değerli bir koz olacak Sakarya Doğalgaz Alanı. Ama sayın bakanımızn da belirttiği üzere bu sayılar şu an için dikkat edilmesi gereken sayılar. Tespit kuyusu denilen ek sondajlar yapılacak. Sahanın parametreleri belirlenecek. Ayrıyeten testler de yapılacak ve gerçekte ne kadar ölçüde bir gazın çıkrtılabileceği hesaplanacak. Hoş bir haber verdi sayın bakan. Dedi ki “kaliteli bir gaz” bu çok değerli maliyetlerin düşürülmesi açısından. Fakat toplamda bakıldığında hasılı 2-3 yıllık bir süreç var önümüzde. 2023 sayısı son derece makul. Milyarlarca dolarlık bir yatırım gerektirecektir. Yani 320 metreküpün tamamının çıkarbılabileceğini kabul etsek dahi bu şuanda Güney Kıbrıs’ta keşfedilen üç doğalgaz alanının toplamına eş bedel konumda. O açıdan da ayrıyeten değerli bir saha olarak karşımıza çıkıyor. Tespit kuyuları ve sonrasında yapılacak olan testler sonrasında saha geliştirme planı hazırlanacaktır. Doğalgazı alandan karaya ulaştırmak için boru sınırı yapılması gerekiyor. Bu süreç zarfında onu da yapıp 2023’te gaz akımını başlatmak değerli. Şu var ki Karadeniz artık yabancı petrol ve gaz şirketleri için cazip hale gelecek. Bu gaz alanı Karadeniz’deki en büyük gaz alanı. O yüzden de ayrıyeten bir kıymeti var. 

ELİMİZE ÇOK BÜYÜK KOZ GEÇTİ
  
Yabancı şirketlerle ve tedarikçilerle burada rastgele bir çatışmanın kelam konusunun olacağInı düşünmüyorum. Zati Gazprom üzere şirketler 18 milyar metreküplük tedariğin değerli ayakları. Kontratları sona erecek. Rusya’dan gaz akışı azalmış durumda. Bizim de talebimiz düşüyor. Üstelik kaideler da hiç cazip değil Rusya’dan alınan gazın fiyatı. Bilhassa petrole endeskle düşünüldüğünde fiyatlar Avrupa’dakilerden çok daha farklı. Lakin elleri mecbur diye gördükleri için Türkiye’yi, burunlarından pek kıl aldırmıyorlardı. Artık elimize çok büyük koz geçmiş oldu. Avantajlı pozisyona geçtik. Yalnızca Rusya’ya değil, bütün tedarikçiler karşısında. O yüzden değerli. Bölgede, civarda diğer bir kaynak daha bulunursa yahut bu ölçü değişiklik gösterebilir. Sonradan açılacak olan tespit kuyularına bağlı. Ne kadar çıkarsa çıksın bu bizim doğalgaz ithalat ölçümüzü azaltacaktır. Bu kadar kolay.. Vakaya bu türlü yaklaşmak gerekir. Bizim şirketlerimizi için de iş imkanı sağlayacaktır. Hem de teknolojik olarak yeni kazanımlar elde edeceğiz. Hem de iş gücü açısından bir sürü fırsatlar getirecektir. Üç yararı var bu durumun: Kendi gazımızı kullanacağız ve tedarikçilerle olan müzakerelerde elimize hoş bir koz olarak kullanacağız. Üçüncüsü de Karadeniz’i yabancı şirketleri arama faaliyetlerinde bulunmak için hoş bir teşvik olacak. 

Güç Iktisadı Derneği Idare Şurası Lideri Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu: 
 

KENDİ REZERVİMİZ DEĞERLI

Türkiye, Rusya’dan Mavi Akım boru sınırı üzerinden 16, TürkAkım’dan 15.75 milyar metreküp doğal gaz alıyor. Diyelim kontrat yenilenmedi. Kendi rezervimiz bu sınırlardan birisinin 20 yılına bedel. Karadeniz’de keşfedilen doğal gaz yatağından üretime başlanmadan evvel uzun vadeli mukaveleler de bitmeye başlayacak. Üretici gazını vermek ister, minimal ölçüyle çıkan gazı daha ucuza verebilirler. 

BÜTÜN PAZARLIKLARDA TÜRKİYE’NİN ELİ GÜÇLENİR

Doğalgaz keşfiyle Türkiye’nin güç ticareti merkezi olarak gelişmesinin önü açılacak, Türkiye’nin güç hub’ı pozisyonu öne çıkacak. Güç pazarlıklarını bırakın, bütün pazarlıklarda Türkiye’nin eli güçlenir. Türkiye kendi gücünü üretirse masada daha güçlü oturur. Şu anda elektrik üretiminde doğal gazı azaltma stratejisi var. Lakin yerli üretimle birlikte doğal gaz ithal olmaktan çıkıyor, kömür üzere gaz da yerli oluyor. Mevcut strateji tekrar değişebilir. 

9. sondajda tespitin yapılması çok önemli… Bundan sonra yatırım noktasını Türkiye bence kendisi yapmalı. Değerli olan bulguya ulaşmaktı. Bundan sonra doğal gazı çıkarmak çok büyük bir sorun değil. Bilhassa Karadeniz’de memleketler arası rastgele bir sorun, Akdeniz üzere münhasır alan sorunu yokken Türkiye denizden kuracağı çizgilerle doğal gazı çok rahat içeriye aktarabilir. 

SETA yöneticisi Kemal İnat

SONUNCU BASAMAK DEĞİL BIRINCI ADIM

Her şeyden evvel bu adımı Türkiye’nin son yıllarda ağırlaşmış olduğu doğalgaz, petrol, güç çalışmalarında kıymetli bir evre olarak görüyorum. Kesin kademe değil tahminen de birinci adım zira 9. Sondajda bu türlü hayli güçlü bir rezervin bulunmuş olması bundan sonraki kademelerde da Türkiye’nin emsal halde tahminen daha fazla da rezerve ulaşması manasında, keşfetmesi manalarına geliyor. Bu uğraşlar gerekli miydi mutlaka gerekliydi, çok gerekliydi. Aslında maliyeti de Türkiye’nin denizler tarafından bilhassa petrol ve doğal gaz araması 5 tane gemiden oluşan bir filosu var Türkiye’nin biliyorsunuz iki sismik araştırma gemisi 3 tane de sondaj gemisi kelam konusu. Bu filoları oluşturmak Türkiye için epey maliyetli lakin bu maliyet gerekliydi neden gerekliydi zira Türkiye toplam güç tüketimini yaklaşık  yüzde 72’sini ithal ediyordu dışardan almak zorundaydı bununda Türkiye’ye maliyeti hayli yüksekti yani 40 ila 60 milyar dolara kadar çıkan bir maliyet geçmiş yıllarda petrol ve doğalgaz fiyatları yüksek olduğu devirlerde 60 milyar dolara kadar çıkan maliyetten bahsediyoruz münasebetiyle bu çok yüksek maliyeti azaltmak için Türkiye bilhassa son devirde önemli bir efor içerisindeydi bu gayretler çerçevesinde neler yapılır dersek yani aslında bu sondaj faaliyetleri bu eforun yalnızca bir ayağını oluşturuyor. 

TÜRKİYE NE YAPTI? 3 ADIMDA SÖYLEYEBİLİRİZ

Birinci adım

Ne yaptı Türkiye? 3 adımda süreci söyleyebiliriz; Güç konusunda dışa olan bağımlılığı azaltmak için birinci adımda evvel tedarikçileri çeşitlendirmeye çalıştı yani burda Rusya ve İran üzere ülkelere bağlılık kelam konusuydu bunu azaltmak için daha fazla tedarikçi devreye soktu bilhassa doğalgazla son yıllarda el-enci ithalatıyla birlikte Cezayir üzere Nijerya üzere Katar gibi  ülkelerin devreye sokulduğunu gördük bu birinci adım.

İkinci adım

İkincisi; yenilene bilir güç kaynakları konusunda ki bunlar büsbütün yerli kaynaklar biliyorsunuz… Yerli üretimin   hissesini arttırmak için yenilenebilir güç kaynakları konusunda önemli bir yatırım kelam konusu bu çerçevede rüzgar,güneş gücünün son periyotta hissesinin Türkiye’nin elektrik tüketiminde hissesinin önemli formda artığını gördük. Hidroelektrik esasen evvelce beri sıklıkla gelen güç çalışma alanıydı Türkiye’nin o alanda da yeni barajlar eklendi bu ikinci adımdı.

Üçüncü adım

Üçüncüsü de ; bana nazaran en kıymetlisi Türkiye’nin hem karada hem de denizde sismik araştırma ve sondaj faaliyetleri yürütmesi başlaması bu hususta en önce  hepimizin bildiği üzere Türkiye’nin kendi alt yapısı olmadığı için bilhassa sondaj gemilerimiz yoktu diğer ülkelerin , öteki şirketlerin  gemilerinin sondaj gemilerinin kiralanması kelam konusu oldu. Fakat bunda bir muvaffakiyete ulaşılmamıştı bu da çok fazla maliyetli bir şeydi o yüzden Türkiye son birkaç sene içerisinde az evvel söylediğim 5 gemiden oluşan filoyu kurdu.

Soru: GEÇMİŞTE DE BU ÇALIŞMALARIN YAPILDIĞI LAKIN FARKLI SEBEPLERDEN DOLAYI DOĞALGAZIN BULUNAMADIĞI SÖYLENİYOR BURDA SİZCE BİR ARKA NİYET KELAM KONUSUMUYDU?

Bu hususta bir şey söylemek mümkün değil o denli bir ihtimal olmadığını zannederim. Zira yani sonuçta bir grup memleketler arası şirketlerle anlaşmışsanız ve onların da yüksek maliyetler karşısında onların doğalgaz ve petrol  aramasını sağlamışsanız bir halde onların kontrolü yapılmıştır Türkiye’de hasebiyle o formda bir arka niyetin kelam konusu olabileceğini düşünmüyorum. Yalnızca burda az evvel söylediğim üzere Cumhurbaşkanımızın da açıklamasında dinledik kimi öteki ülkeler çok sayıda  sondaj keşfi gerçekleştirdi bu manada Türkiye 9.sondajda keşfi gerçekleştirmesi hakikaten Türkiye açısından epeyce faydalı  bir durum oldu. Yani sayının arttırılması gerekiyor burda sondaj faaliyetinin arttırılması gerekiyor sismik araştırılmaların yapılması, artırılması gerekiyor artık.

EN KRİTİK ŞEY…

Fakat siz dışardan kiralamayla öteki şirketlerden kiralamayla arzuladığınız sayıya ulaşamazsınız. Bu manadaki teknik yetersizlik tahminen Türkiye’nin o keşifleri elde etmesi  keşiflere ulaşmasına mahzur olmuştu. Artık az evvel söylediğim üzere 5 gemiden oluşan filo Türkiye’nin  güç filosu sahiden Türkiye’yi bu manada dünyanın sayılı ülkelerinden birisi haline getirdi. Yani bu halde Türkiye sayıyı hem sismik araştırma sayısında araştırma alanını hem de sondaj sayısını arttırma imkanı buldu. Keşfi getirende bu oldu yani burda kritik şey aslında o üç tane sondaj gemisinin satın alınması en son Yasal alındı biliyorsunuz ki o da hazırlıklarını tamamlıyor ve orda çok kıymetli bir adım. 2017’de Oruç Reis’in yerli teknoloji inşaa edilmesi bu da mesela çok değerli. Yani Türkiye geçmişte bu türlü imkanlara sahip değildi artık kendisi sismik araştırma gemisi inşaa edebilecek duruma gelmiş oldu. 

Ondan öncede Barbaros Hayrettin Sismik Araştırma Gemisi satın almıştı  yani bunlar Türkiye’nin faaliyetini artırmasını ve kendi faaliyetlerini yürütmesini de sağlamış oldu ve bu da başarıyı getirdi. Yani siz bu kadar gayret sarf ederseniz bu alana yatırım yaparsanız karşılığını kesinlikle alırsınız geçmişte maalesef yeteri kadar  araştırma yapılmadığı için Türkiye bu türlü bir rezervi keşfetme imkanına sahip olmamıştı artık bu imkana kavuşmuş olması Türkiye için nitekim değerli bir adım ben bunun devamının da geleceğini düşünüyorum. 320 milyar metreküp hayli yüksek bir oran, sayı Türkiye’nin dışa olan bağımlılığını birinci etapta azaltacak bir sayıdan bahsediyoruz. Fakat ben 320 milyar metreküple kalmayacağını bunun artıcağını tahminen Karadeniz de mevcut bulunan gaz alanının tahminen daha derinliklerinde yeni keşiflerin olabileceğini lakin aslında Akdeniz de tekrar yürütülen faaliyetler sonucunda da yeni keşifler olacağını bekliyorum bu manada Türkiye’nin politik amaçları bilhassa bağımsız dış siyaset konusunda ki amaçları açısından değerli bir yer sağlayacaktır bu doğalgaz keşfi.

Kıbrıs İlim Üniversitesi (KİÜ) Mühendislik Kısmı Dekanı Prof. Dr. Cet Atun 

21. YÜZYILDAKİ DEĞİŞİMİMİZİN BIRINCI ADIMI

Sakarya parselinde saptanan doğalgaz rezervi 800 Milyar metreküp civarında. Fatih sondaj gemisinin Sakarya parseli içinde Tuna 1 Kuyusunda yaptığı sondajla 320 milyar metreküp doğalgaz rezervi keşfetmesi, Türkiye’nin 21. Yüzyıldaki yazgısının değişiminin birinci adımını oluşturacak. Yasal Sondaj gemisi de bölgeye hareket etmeye hazırlanmaktadır. Buradan da muştular bekliyoruz. 

PRANGALAR KOPARILACAK

Bu muştuyla birlikte Türkiye dışa bağımlılıktan kurtulacak, prangalarını koparıp atacak, iktisadı, nüfusu, savunma endüstrisi, teknolojisi ve silahlı kuvvetleri ile Doğu Akdeniz’de, Orta Doğu’da ve bölgesel diplomaside son kelam sahibi ülke bir ülke pozisyonuna gelecek. Kıbrıs Türklerinin de yazgısı değişecek.  
Türkiye bu gücü ile Kıbrıs konusunda da, Kıbrıslı Türklerin haklarını ve eşitliğini sağlayacak bir tahlilin kapılarını açacak ve bunu tesis edecektir. Bu hoş haberle, Türkiye’nin ve KKTC’nin mukadderatının değişeceğine inanıyor, -bir sefer daha- Türk olmanın, anavatanımın Türkiye olmasının gururunu yaşıyorum. 
 
GENAR Lideri İhsan Aktaş

BÜYÜK HİZMET EDECEK

Millet bir taraftan fark etmişti Karadeniz de olduğunu, ölçüsü konusunda belirsizlikler vardı. Çok heyecanlıyız yani herkes bu türlü çok keyifli nihayetinde uzun arayışlar sonucunda gücün zayıf olduğu bir ülkede doğal gaz çıkmış oluyor. Hasebiyle Türkiye sanayi üretimi olan, ihracatı olan, alt yapısı olan bir ülke yani bu güç desteğinin Türkiye’ye büyük hizmet edeceğine dair kanaatimiz var. 

SETA Iktisat Araştırmacısı Deniz İstikbal

DÖVİZ GİRDİSİNE MUHTAÇLIĞIMIZ VARDI

Cumhurbaşkanımızın dediği üzere cari açığı düşürecek Türkiye’nin güç ithalatını aşağıya çekecek aslında Türk tarafında da kısmi manada istikrarı sağlayabilecek bir adım ithalatı yapmak için bizim döviz girdisine gereksinimimiz vardı. Zira bu ithalatı yapmak için dövize muhtaçlığımız vardı. Türk insanı daha ucuz halde doğal gaz kullanmış olacak. 

İstanbul Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Ekonomist Kerem Alkin

GÜÇ TARİHİ AÇISINDAN DÖNÜM NOKTASI

Bugüne kadar Rusya’dan 430 Milyar metreküp için yaklaşık 130 milyar dolar ödeme yaptığımız doğalgaz ithalatı dikkate alındığında Türkiye’nin dünyada ve etrafımızdaki komşu ülkelerden 100 milyar dolar doğalgaz ithalatı yapmasının gereğini ortadan kaldıracak bir durumdan bahsediyoruz. Münasebetiyle da bu 100 milyar doların Türkiye’nin hem cari süreçler açığının azalması boyutunda hem de birebir vakitte da Türkiye’nin döviz gelirlerinin artması, Merkez Bankası rezervlerinin artması boyutunda güçlü sonuçları olan rezervden kelam ediyoruz. 

Cumhurbaşkanımızın belirttiği üzere 2017 yılında duyuru edilen Ulusal Güç ve Maden Siyaseti yerli kaynakların bölüme kazandırılmasına ehemmiyet veriyordu. Bu çok kıymetli bir başlangıç noktasıydı. Sonrasında da “varsa bulacağız” denilerek yola çıkıldı. bu kademede 5 adet sismik ve sondaj gemisi satın alındı. Sondajlara ve sismik araştırmalara başlandı. 9 tane derin denizlerde sondaj yapıldı. Hem Akdeniz hem de Karadenizde. 9’uncusu olan şimdiki Tuna-1 lokasyonunda nihayet gaz keşfedildi. Bu çok sevindirici bir haber Türkiye için. Tıpkı vakitte Türkiye güç tarihi için de bir dönüm noktası.

Müge Çakmak / Enes Taha Ersen 

Haber7