ABD’li yetkililer, İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ortasındaki olağanlaşma muahedesinin akabinde İsrail ile Suudi Arabistan ortasında da benzeri münasebetlerin kurulacağına kesin gözüyle bakıyor.
ABD Lideri Donald Trump’ın damadı ve danışmanı Jared Kushner, Riyad ve Tel Aviv idarelerinin birlikte büyük işler yapacağına, bunun Riyad’ın iktisadına ve İran’ın bölgedeki gücünü azaltmaya yardımcı olacağına inanıyor.
SUUDİ ARABİSTAN KESİN OLACAK
Kushner, bu kapsamda 26 Ağustos’ta bir ABD mecmuasına yaptığı açıklamada, BAE-İsrail mutabakatının benzerinin öteki Körfez ülkeleri ile de yapılacağını, bu ülkelerin ortasında Suudi Arabistan’ın da kesin olacağını söyledi.
Suudi Arabistan’dan ise BAE-İsrail normalleşmesiyle ilgili şu ana kadar resmi bir açıklama yapılmadı. Bahreyn, Umman ve Mısır üzere ülkeler muahedeyi memnuniyetle karşılarken Suudi Arabistan sessizliğini korudu.
Fakat Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal Bin Ferhan, 19 Ağustos’ta Alman mevkidaşıyla düzenlediği basın toplantısında Arap Barış Planı ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu kararları temelinde İsrail-Filistin barış muahedesi imzalanmadan Suudi Arabistan’ın İsrail’le normalleşmeyeceğini söyledi.
ANLAŞMAZ OLMAZSA DA İŞ BİRLİĞİ İHTİMALİ
İsrail medyasında çıkan haberlerde de Suudi Arabistan’ın mevcut durumda İsrail ile resmi olarak muahede imzalamayacağı lakin iki ülke ortasında işbirliği ihtimalleri bulunduğu söz ediliyor.
Batı kaynaklı haberlerde de İsrail ile Suudi Arabistan ortasında resmi bağlar bulunmasa da iki ülkenin işbirliği içinde olduğu belirtiliyor.
Kelam konusu haberlerde ayrıyeten, son yıllarda Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın sahneye çıkışıyla Tel Aviv ile Riyad idareleri ortasında bilinmeyen bir alakanın başladığı, bunun da bölgedeki İran tehditleri karşısında stratejik iştirak kapsamında olduğu aktarılıyor.
Netanyahu da BAE’de yayın yapan Sky News Arapça kanalına yaptığı açıklamada, isimlerini paylaşmadığı birtakım ülkelerle de ilerde barış muahedesi imzalayacaklarını söyledi.
İsrail Başbakanı, birtakım Arap ve Müslüman başkanlarla görüşmeler gerçekleştirdiğini, bu başkanların İsrail’le ilgileri normalleştirmenin çıkarlarına olduğunu belirttiğini aktardı.
Öte yandan İsrail medyasında 30 Ağustos’ta çıkan haberlerde, Suudi Arabistan’ın, hava alanını kullanması için BAE’ye gidecek İsrail uçağına müsaade verdiği aktarıldı. Riyad idaresi ise kelam konusu haberlere ait rastgele bir açıklama yapmadı.
İsrail uçağı da 31 Ağustos’ta Suudi Arabistan hava alanını kullanarak BAE’ye gitti.
Bu ortada, BAE’nin, İsrail’le olağanlaşma muahedesinin, ilhak planını durdurduğu tezi, Suudi Arabistan tarafından resmi bir kıymetlendirme yapılmasa da, ülkenin tavrını yansıtan medyada, tebrik iletileriyle karşılandı.
İsrail ise BAE’nin bu savını yalanlayarak, olağanlaşma mutabakatının ilhak planını durdurmayacağını söz etti.
Suudi Arabistan eski Enformasyon Bakanı Adil er-Tarifi, İsrail-BAE muahedesini “tarihi bir karar” olarak kıymetlendirdi.
OLAĞANLAŞMA BARIŞ PLANIYLA ÇELİŞİYOR
Analistler ise İsrail’le olağanlaşma muahedesinin, Arap Barış Planı’yla büsbütün çeliştiğini belirtiyor. Suudi Arabistan ise kelam konusu planı, İsrail ve Filistin ortasında barışı sağlamak için temel mutabakatlardan biri kabul ediyor.
Eski Suudi Arabistan Hükümdarı Abdullah bin Abdulaziz tarafından sunulan ve Lübnan’ın başşehri Beyrut’ta 2002’deki Arap Birliği Doruğu’nda kabul edilen Arap Barış Planı ise, “1967 sonlarında başşehri Doğu Kudüs olan Filistin devletinin kurulması, Filistinli mültecilerin problemine adil tahlil bulunması, İsrail’in, Suriye’de Golan Zirveleri ile Lübnan’ın güneyinde işgal ettiği topraklardan çekilmesi, karşılığında da Arap ülkelerinin İsrail’i tanıması ve bağlantılarını normalleştirmesini” öngörüyor.
Plana imza atan ülkelerden BAE, Filistin devletinin kurulması hususu hayata geçirilmeden İsrail’le olağanlaşmış oldu.
Suudi Arabistan’ın ise mevcut Kral Selman bin Abdulaziz hayattayken İsrail’le resmi bir biçimde olağanlaşma mutabakatı yapması beklenmiyor. Lakin Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid’in en yakın müttefiklerinden Suudi Veliaht Muhammed bin Selman’ın idareye gelmesinin akabinde Riyad idaresinin tavrının değişebileceği öngörülüyor.
Haber7
