Diyarbakır’ın Sur ilçesindeki 8 bin yıllık Amida Höyük’teki Artuklu Sarayı’nın arkeolojik hafriyatları, 50 istekli arkeologla sürdürülüyor. Hafriyat çalışmalarında şu ana kadar sarayın divanesi, kabul salonu, zımnî kaçış tüneli ve birtakım kısımlar gün yüzüne çıkarıldı. Dicle Üniversitesi (DÜ) Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi ve hafriyat takımı lideri Prof. Dr. İrfan Yıldız, Artuklu Sarayı’nın 150 odalı olduğunu belirterek, “Kazı çalışmasıyla milattan evvel 10- 11 bininci yıllara kadar yerleşimin başladığı tespit edilmiş olacak” dedi.
Hurri-Mitanniler, Urartular, Persler, Romalılar, Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular ve Artuklular’ın da ortalarında yer aldığı birçok medeniyete mesken sahipliği yapan Diyarbakır’ın tarihi Suriçi’ndeki 8 bin yıllık Amida Höyük’teki arkeolojik hafriyatlar devam ediyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesindeki Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nce sürdürülen çalışma kapsamında Amida Höyük’te bulunan Artuklu Sarayı’nın ve onlarca medeniyete ilişkin izlerin ortaya çıkarılması için yapılan hafriyatlar, 50 istekli arkeologla yürütülüyor.
‘SARAYIN DİVANESİ, KABUL SALONU VE KAÇIŞ TÜNELİ BULUNDU’
Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi ve hafriyat takımı lideri Doç. Dr. İrfan Yıldız, hafriyatlarda şu ana kadar Artuklu Sarayı’nın divanesi, kabul salonu, kapalı kaçış tüneli ve kimi kısımlarının ortaya çıkardıklarını söyledi. Amida Höyük’te birinci yerleşimin M.Ö. 6100 yıllarında Geç Neolitik devrinde başlandığının tespit edildiğini söz eden Yıldız, yapılacak hafriyat çalışmalarıyla 10 bin- 11 bininci yıllara kadar yerleşimin başladığının tespit edileceğini aktardı.
‘AMİDA HÖYÜK, DİYARBAKIR MERKEZİ İÇİN YERLEŞİMİN BAŞLADIĞI BIRINCI YERDİR’
Diyarbakır’da yerleşimin birinci yeri Amida Höyük olduğunu hatırlatan Yıldız, şunları söyledi:
“Şimdiye kadar yaptığımız hafriyatlarda Amida Höyük’te birinci yerleşimin M.Ö. 6100 yıllarında Genç Neolitik periyodunda başlandığı tespit edildi. Fakat önümüzdeki çalışmalarda muhtemelen M.Ö. 10-11 bininci yıllara kadar yerleşimin başladığı tespit edilmiş olacak. Zira Diyarbakır İçkale bilhassa içerisinde su kaynağı bulunan bir kaledir. Amida Höyük, Diyarbakır merkezi için yerleşimin başladığı birinci yerdir. Tıpkı vakitte bir idare merkezidir. Birinci çağdan günümüze kadar kesintisiz olarak idarenin devam ettiği seçkin kentlerden biridir. Yeniden yerleşimin devam ettiği nadir kentlerden biridir. Şimdiye kadar sarayın meşhur bir divanesi var. Divanesi ortaya çıkartıldı. Kabul salonu ortaya çıkartıldı. Kaçış tüneli, saklı tünel dediğimiz tünel ortaya çıkartıldı ve birkaç yer ortaya çıkartıldı. Evliye Çelebi, 1600’lerde Diyarbakır’a uğrayınca Artuklu Sarayı hakkında bilgi verir. Artuklu Sarayın 150 odalı olduğunu belirtir.”
EL- CEZERİ’NİN SU DAĞITIM SİSTEMİ TESPİT EDİLDİ
Artuklu Sarayı’nın öbür bir kıymetinin de sibernetiğin birinci adımlarını attığı ve birinci robotu yapıp çalıştırdığı kabul edilen El-Cezeri’nin yaşadığı yer olduğunu söyleyen Yıldız, burada birinci robotun yapıldığını ve sibernetik biliminin temellerinin atıldığını kaydetti. Hafriyatlarda El-Cezeri’nin su dağıtım sistemini de tespit ettiklerini belirten Yıldız, “Artuklu Sarayı’nın öbür bir kıymeti de El-Cezeri’nin yaşamış olduğu yer olmasıdır. Artuklu Sarayı dünyada birinci robotun yapıldığı ve hizmet verdiği yerdir. Birebir vakitte bugün otomotiv bölümünde kullandığımız krank milinin icat edildiği yerdir. Sibernetik biliminin, otomasyon biliminin temelleri burada atılmıştır. 25 yıl yaşamıştır burada El-Cezeri. Ve El-Hiyel kitabını yazmıştır burada. Şu an yaptığımız hafriyatlarda El-Cezeri’nin su dağıtım sistemini tespit ettik. Amida Höyük’ün içerisindeki kaçış tünelinde bir su kaynağı bulunmaktadır” dedi.
HAFRIYATLAR 50 ISTEKLI ARKEOLOGLA YÜRÜTÜLÜYOR
Hafriyat çalışmalarında bu yıl farklı bir program izlediklerini anlatan İrfan Yıldız, ‘Genç Gönüllüler’ ismi altında 50 istekli arkeologla hafriyat çalışmalarını yürüttüklerini söyledi. Yıldız, “Gençlik ve Spor Bakanlığımız ve Kültür Turizm Bakanlığımızın işbirliği ile ‘Genç Gönüllüler’ ismi altında bir program başlatıldı. Ve burada gönüllüler kazılara başvurup gelip hafriyatlarda istekli olarak çalışmaktadırlar. Bunlar genelde bizim hafriyatta çalışanlar arkeoloji, sanat tarihi, mimarlık, fotoğraf kısmı öğrencilerdir. Öğrenciler belirli dönemlerde gelip çalışırlar. Toplam 52 öğrenci çalışacak kazımızda. 10 kişilik kümeler halinde alıyoruz. 15 gün eğitiyoruz bu arkadaşları, hafriyatta neler yapılır bunların hepsini öğrenerek ayrılıyorlar. Büsbütün istekli olarak çalışıyorlar. Rastgele bir fiyat yok” diye konuştu.
Haber7
