Ahmet Yesevi Üniversitesi tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığı takviyesi ile yürütülen proje, Anadolu’da Selçuklularla başlayıp Osmanlılarla devam eden ve günümüze ulaşan edebî birikimi toplumla buluşturmayı amaçlıyor. Türk edebiyatının 13. Yüzyıldan 21. Yüzyıla kadar eser veren şair ve müelliflerini kapsayan TEİS data tabanı toplam beş yıl süren çalışma sonucu tamamlandı. Bu data tabanı basılı bir eser olarak düşünüldüğünde her biri 500 sayfadan oluşan 27 ciltlik bir ansiklopediye tekabül ediyor.
TÜRK EDEBİYATI İSİMLER SÖZLÜĞÜ PROJESİ
Ahmet Yesevi Üniversitesi mesken sahipliğinde Kültür ve Turizm Bakanlığının dayanağı ile hizmete sunulan Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Projesi (TEİS), başlangıçtan 21. yüzyıla (1985 doğumlu) kadar Türk edebiyatına ilişkin şair ve müellifleri kapsamaktadır.
Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Projesi sonunda toplam 15 bine yakın husus ve 62 bin yapıttan oluşan yaklaşık 5 milyon sözlük bir bilgi tabanı ortaya çıkmıştır. Bu bilgi tabanı basılı bir eser olarak düşünüldüğünde her biri 500 sayfadan oluşan 27 ciltlik bir ansiklopediye tekabül etmektedir.
Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü web sitesini son altı ayda Türkiye, Almanya, Amerika, Azerbaycan, Fransa Avusturya, Meksika, Pakistan, Hollanda, Kanada ve Uganda üzere dünyanın 65 farklı ülkesinden yaklaşık 3 Milyon ziyaret almıştır.
Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Projesinde divan, âşık, tekke geleneği ve Tanzimat sonrası çağdaş Türk edebiyatı bütünüyle ele alınmıştır. Proje, temel itibariyle Anadolu’da Selçuklularla başlayıp Osmanlılarla devam eden ve günümüze ulaşan edebî birikimi toplumla buluşturmayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte, Eski Uygur, Karahanlı, Harezm-Kıpçak, Çağatay ve Azerî alanına mensup isimler de projeye dâhil edilmiştir. Yeni Türk edebiyatı alanında ise proje yalnızca Türkiye ile sonlandırılmamış, Balkan coğrafyasında, Kıbrıs’ta Türkçe yazan; Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde “gurbetçi” tarifiyle bulunan, Cengiz Aytmatov üzere yapıtlarıyla ülkemizde çok tanınanların biyografilerine de yer verilmiştir.
İki etapta gerçekleştirilen projenin birinci basamağı “Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (Başlangıçtan 20. Yüzyıla)” ismiyle 13. yüzyıldan başlayarak 20. Yüzyıla gelinceye kadar biyografi kaynaklarında, mecmualarda, tarihlerde, vefeyatlarda ve vilayet yıllıklarında yer alan şair/yazarların çağdaş biyografi yöntemlerine nazaran yazılmış biyografilerinin yer aldığı bir kelamlık çalışması olarak 2015 yılında hayata geçmiş ve yaklaşık 7000 hususla web ortamında yayınlanarak araştırmacılara sunulmuştur. 2017 Mart ayında birinci projenin devamı niteliğinde başlayan Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü II (20. Yüzyıldan Günümüze 1860-1985) projesinde ise kapsamı âşık ve tekke şairleri için 1920 sonrası ölümlüler ve 1985’e kadar doğumlular oluştururken; yeni edebiyat alanındaki şair ve muharrirler için kapsam vefatı 1860’tan başlayarak 1985 doğumlulara kadar olanlarla sonlandırılmıştır. Projenin ikinci evresinde hazırlanan biyografi sözlüğü 7263 yeni hususla 2020 Şubat ayında tamamlanmıştır. 2020 Mart ayında ise iki proje http://teis.yesevi.edu.tr adresinde birleştirilerek yeni bir orta yüz, güçlü ve süratli arama algoritmaları ile kullanıma sunulmuştur.
Beş yıllık bir emeğin eseri olan Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Projesi, alanında uzman 1500 civarında akademisyenin yürütücü, danışman, editör ve unsur müellifi olarak katkı vermesiyle hayata geçmiştir. Bu bakımdan Türk kültürü ve edebiyatına internet ortamında emniyetli bir kaynak kazandırılmıştır.
Bilhassa Türk edebiyatı ve edebiyat tarihi araştırmacıları için çalışmalarını hızlandırması ve yol göstermesi açısından kıymetli bir kaynak olan Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü’nün en kıymetli özelliği Türk edebiyatında eser veren isimleri bir ortaya getirmesiyle birlikte bu hususlarda ayrıntılı tarama yapma imkânı sunmasıdır. “Madde Arama” kısmında şair ve muharrirlerin ismine, mahlasına, mesleğine, doğum yerine, doğum ve mevt tarihine, yaşadığı yüzyıla, edebiyat alanına, yetiştiği alana nazaran arama yapılabilmektedir. Data tabanında çok çeşitli parametrelerle arama yapılarak yalnızca şair ve yazarlarla ilgili değil; tarih, periyot, kentler, toplumsal sıkıntılar, edebi hareketler, yayınlar vb. birçok hususta data toplanabilir.
Haber7