Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde 1974 Barış Harekatı’ndan bu yana kapalı olan Maraş tam da cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde halka açıldı. Maraş’ın açılması öteden beri tartışma konusuyken alınan bu ani karar krize dönüşüp hükümetin istifasıyla sonuçlandı. Karar, pek çok yorumcu tarafından Ankara’nın KKTC’ye müdahalesi olarak yorumlandı.
Maraş’ın açılması kararı, zamanlaması ve Ankara’nın müdahalesi değerlendirmelerini gazeteci Sefa Karahasan’la konuştuk
“RUMLARLA BİR MÜZAKERE DURUMU OLMAZ FAKAT HERKES MÜLKÜNE DÖNEBİLİR”
Sefa Karahasan’a nazaran Maraş’ın açılması ‘beklenen’ bir durumdu. Fakat sıkıntının hükümette ıstırap çıkarttığını belirten Karahasan bunda da kararın cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde gelmesinin tesirli olduğunu kaydetti. Maraş’ın açılmasının ‘tarihi bir olay’ olduğunu söyleyen Karahasan, bölgenin yine hayata kazandırılmasının Türk tarafı için değerli olduğunu vurgularken, Rumların mülklerine el konulmasının düşünülmediğini lisana getirdi.
“Zaten bu beklenen bir şeydi. Hükümetin aldığı bir karardı, Kapalı Maraş’ın 46 yıldır farelere değil de insanlığa hizmet etmesi. Şu da gözden kaçırıldı. Kapalı Maraş’ın açılması neden berbat bir vaka olsun ki? Hükümet ile ilgili olarak da badire yaşanmasına neden oldu. Dışişleri Bakanı kendisinin bu bahiste dışlandığını düşündü. Lakin bunun cumhurbaşkanlığı seçimleri nedeniyle gerginlik yarattığını düşünüyorum. Hükümet bozulmuş olabilir lakin Kuzey Kıbrıs’ta seçimden sonra tahminen hükümet tekrar devam edecek. Lakin Kapalı Maraş’ın açılması tarihi bir vaka. Sokaklarında dolaştım. Oranın tekrar hayata kazandırılması Kıbrıs Türk tarafı açısından da kıymetli. Orada mülk sahipleri var. Lakin Kıbrıs Türk tarafı ne vakit bir açıklama yaptı mülklere el koyacağız diye? Bu türlü bir şey yok. 1974’ten evvel Kapalı Maraş’taki sahipler mülklerine gelecek. 550. sayı BM kararlarına atıf yapılıyor. 11 Mayıs 1984’te Maraş sakinleri dışında bölgeye rastgele bir yerleşimin kabul edilemez olduğu vurgulanıyor. Kıbrıslı Türkler oraya birilerini yerleştireceğim demiyor. Kıbrıslı Türkler ‘Ben açıyorum Kapalı Maraş’ı. 1974’ten evvel mülk sahipleri Rumlar gelebilir’ diyor. Kıbrıs Rum tarafında Kapalı Maraş sakinlerinin imza topladığı, yaklaşık 30 bine yakın orada yaşayan insanın Kıbrıs Trük idaresine bölgede yaşamak istediğini açıkladığını belirteyim. Rumlar gelebilir, mülklerini alabilir. İsteyen mülkünü alır, isteyen ‘Ben Türk idaresi altında Kapalı Maraş’ta yaşamak istemiyorum’ der, komiteye başvurur. Komite da bunun karşılığında adım atar, ya tazminat öder ya iade yapar. Bir tahlil bulunacak. Yasal prosedür de devam edecek. Kimsenin malını mülkünü gasp etme yok. Bir manada Kapalı Maraş’ı hayata kazandırıyoruz.”
“ÇÖZÜM FORMÜLÜ NOKTASINDA MARAŞ’IN RUMLARA VERİLMESİ DAİMA LİSANA GETİRİLMİŞTİ”
KKTC makamlarının Maraş’ı BM kararları veyahut memleketler arası kararlar dışında açmadığını öne süren Karahasan, herkesin mülküne dönebileceği şartların yaratıldığı görüşünde. Lakin Maraş üzerinden bir müzakere durumu bulunmadığını lisana getiren Karahasan, geçmişte Denktaş dahil Kıbrıs Türk tarafının tahlil süreçlerinde daima Rumlara Maraş’ı vermeye hazır oldukları durumlara da atıf yaptı:
“Burada Kıbrıs Rum İdaresi başkanı Anastasiadis’in ‘Aman Türk idaresinin altına gitmeyin, sizi kandırmasın’ dediği açıklamaları da Türk kamuoyunda fazla görmüyoruz. Kapalı Maraş açıldı, yasal değil, yasadışı dendi. Lakin Cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinden daima taraftarlar konuşturuluyor. Kapalı Maraş’ı Kıbrıs Türk tarafı BM kararları ya da memleketler arası kararlar dışında açmadı yahut bu istikamette bir çalışma başlatmadı. Doğal ki o bölgede 1974’ten evvel kim yaşıyorsa, herkes mülküne dönecek. Bu Kıbrıs Türk idaresinde olacak. Rumlarla bir müzakere yapma durumumuz olmaz. Tarihi neden unutuyoruz? Rum tarafı Annan planına evet demiş olsaydı, Kapalı Maraş Rumlarındı. 1993’te Ercan’ın memleketler arası havaalanı olarak tanınmasına karşılık Denktaş, Rumlara Kapalı Maraş’ı veriyordu. 2003’te Papadopulos idaresine Kıbrıs Türklerin üzerindeki izolasyonunun, kısıtlamanın kaldırılması karşılığı Kapalı Maraş veriliyordu. Crans-Montana, Kıbrıslı Rumlar şayet ki masadan kalkmasaydı Kapalı Maraş tekrar bir tahlil formülü noktasındaydı.”
“HÜZÜN TURİZMİ”
Karahasan KKTC’nin Maraş ile ilgili planları bulunduğunu belirtirken, öncelikle bölgede ‘hüzün turizminin’ geliştirileceğini daha sonraki süreçte büsbütün açılmasının kelam konusu olacağını söyledi. Karahasan’a nazaran Maraş’ın beş yıl içinde Doğu Akdeniz’in en iyi turizm kentlerinden birisi olması konusunda irade var:
“Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Kapalı Maraş ile ilgili planı var. Birinci evvel adım atıldı, daha sonra orada bir hüzün turizmi yaratılabilir. Turizm Bakanı Kutlu Cihan birlikte de gezme fırsatım da oldu. Hüzün turizmi noktasında birinci başta orası bir turizme açılacak. Daha sonra Kapalı Maraş’ın büsbütün açılmasıyla ilgili olarak da çalışmalar devam ediyor. Milletlerarası hukuk gözetilerek büsbütün açılacak. Kapalı Maraş’ın önümüzdeki beş yıl içinde Doğu Akdeniz bölgesinin en iyi turizm kentlerinden biri olması konusunda bir irade ve önemli bir çalışma var. Kapalı Maraş’ı açıyorum diyen kimse açmadı burayı. Tüm planlar yapıldı. Bununla ilgili zati çalışmalar yapıldı. Türkiye Barolar Birliği Lideri Metin Feyzioğlu önemli hukukçuları yönlendirdi. Memleketler arası hukuk nezdindeki çalışmalar tamamlandı. Kapalı Maraş ile ilgili olarak değerli bir plan var.”
“KIBRIS TÜRK TARAFI NE İSTEDİYSE, TÜRKİYE O NOKTADA BİR SİYASET ÜRETTİ”
Karahasan’a nazaran Ankara’nın KKTC’ye müdahale ettiği görüşü abartılı. Tam bilakis Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı dahil KKTC yöneticileri ne isterse onu yaptığını söyleyen Karahasan, Ankara’dan adanın kuzeyine sağlanan mali dayanağın de yeni olmadığını kaydetti:
“Türkiye sığınacağımız tek liman diyen Mustafa Akıncı’ya seçim devrinde neden farklı bir siyaset izlemeye başladınız diye soru sormak gerekmez mi? Crans-Montana’dan sonra yaptığı açıklamada AB içinde iki devleti vurgulayan, federal tahlilin bittiğini açıklayan Akıncı değil miydi? Neden Türkiye kamuoyu bunları görmüyor? Kıbrıs Türk tarafı ne istediyse Türkiye o noktada bir siyaset üretti. 2017’de Mustafa Akıncı’nın açıklaması, Anastasiadis’in iki devlet vurgusu sonrasında AK Parti idaresi yahut dışişleri federal tahlilden öbür bir alternatif yoluna gitti. Kendi başına nazaran gitmedi. O periyot bunların olması için Türkiye ile istişare eden, Türkiye’den bu tarafta takviye isteyenlerin sonradan farklı bir çerçeveye bürünmesini sorgulamak gerekir. Burada Türkiye, seçimlere müdahale ediyor tartışmaları var. Bir fotoğraf yayınlandı, başbakan Türk heyetlerle görüşüyor diye. Zati bütün ekonomik teknik heyetler yıl bazlı burada bulunuyor. Maaşların ödemesinden tutun da turizm yatırımları, tüm ekonomik programlarla ilgili aslında her ay teknik heyetler burada. Türkiye Cumhuriyeti’nin teknik heyetleriyle başbakanın görüşmesi neden müdahale ediliyor algılansın? Pandemi hastanesi yapılıyor burada Türkiye sayesinde ve bitiyor. 45 gün içinde 100 yataklı, odalı tam teşekkülü bir pandemi hastanesi var. Bu da mı bir müdahale? Buna da karşı çıkılıyor. Kovid devrinde başlatılan bir pandemi hastanesi de mi müdahale? Burada 10 bin fakire, işsize, muhtaçlık sahibine, engelliye yardım yapıldı bugün. Bu olağan şeyleri müdahale olarak lanse edenler var. Bu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni tanımamak demektir. Serdar Beyefendi de olsa tanımamak demektir. Bu noktada küçük bir toplumda olmayacağını herkes bilir. Kıbrıslı Türklerin kendi özgür iradesi dışında adım atmayacağını da herkes bilir. 2004’te bu ülkede AK Parti flamalarıyla aksiyonlar yapıldığını biliyoruz. 2005’te Talat seçildiğinde, Türkiye’ye bir numarayı halletmemiz lazım, devre dışı bırakmalıyız diyen Rauf Denktaş’tı. 2010’da bu ülkede seçimleri Talat ya da diğer bir adayın kazanması istikametinde Türkiye’yi müdahaleye çağıranların artık Türkiye müdahale ediyor demesi… Amerika’sı, AB’nin bütün ülkeleri burada. Kıbrıs Rum tarafı açıklama yapıyor. Daha fazla taviz verebilecek bir başkan noktasında açıklamalar yaparak seçimle ilgili niyet belirtecek fakat garantör ülke Türkiye niyetini yahut kendi gördüğünüm söz etmeyecek? Bu ülkede ne yazık ki kendi devirlerine yahut kendilerine yaradığında siyasalların 365 derece döndüğüne şahit oluyoruz. O nedenle Kıbrıs Türk halkı eğitimli, bilgilidir ve iradesini yönlendirecek bir durum yoktur. Bu ülkede Türkiye son periyotta ne yapıyorsa olağanda yapılan şeylerdir. Yıl sonu geldi, ekonomik programlar uygulanması lazım, bütçe yardımları gerek. 117 milyon TL para verdi misal. Bu aslında verilmesi gereken paraydı. Verilmese maaşlar ödenemiyordu. Bir yerinden tutamıyorsunuz tenkitleri. Tuttuğunuzda Kuzey Kıbrıs’ı daha iyi anlıyorsunuz.”
“TÜRKİYE’NİN KUZEY KIBRIS’IN DEMOKRATİK YAPISINA MÜDAHALESİ KELAM KONUSU OLAMAZ”
Karahasan, Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs’a seçim sürecindeki müdahale ettiği değerlendirmesinin ‘gerçekçi olmadığı’ kanaatinde. Cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra yeni müzakerelerin lakin muhakkak kaidelerde mümkün olabileceği görüşündeki Karahasan, artık ucu açık olmayan ve alternatiflerin masada bulunacağı bir sürecin kelam konusu olabileceğini lisana getirdi:
“Türkiye’nin buranın demokratik yapısına müdahalesi açıkçası asla kelam konusu değil. Bunu farklı bir savunma düzeneği olarak algılayabilirler ancak 21 yıldır bu ülkede vazife yapıyorum. Tahminen her programda vurguluyorum, kusura bakmasınlar burayı ben çok iyi biliyorum. Seçim sonrasında yeni müzakere şöyle olabilir. Ucu açık olmayacak, tarihi belirli olacak ve Kıbrıs Türk tarafının kesinlikle alternatiflerin de masada olduğu bir müzakereye evet diyeceğini düşünüyorum. ‘İki devleti seçimlerden sonra konuşuruz fakat artık sıkıştırmayalım’ diyen, ‘Kıbrıslı Türkleri hastanede dahi görmek istemiyor benim vatandaşlarım, nasıl bir federal tahlili sağlarım’ diyen, ‘Eşitliği asla kabul ettiremem’ diyen bir Anastasiadis masadan kalktı gitti. Dünyada Kıbrıs Türk tarafı önemli bir puan kazanmıştı, masadan kalkan öbür taraf olduğu için. Lakin Anastasiadis idaresi daima müzakere olacak diyerek iki yıl boyunca Kıbrıs Türk tarafını tekrar oyaladı. Tekrar üstünlüğü lehine çevirmiş gözüküyor ruhsal olarak. Bunların olmaması gerekir. Bir 50 yıl daha tıpkı şeyleri konuşarak, tıpkı yolda giderek bir yere varamayız. Kıbrıs Türk tarafı daima şunu söylüyor. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti tanınmadı yahut kim tanıyacak? Tanınmasını istedin mi sen, istemedin. Federal tahlilden öbür masada yeni bir alternatif de konuşmadın. O vakit sen nereden biliyorsun konfederasyon, iki başka devletin yahut farklı bir yapının, seçeneğin Rumlar tarafından reddedildiğini? Rumlar kabul etmedi. Tamam da sen masaya sunmadın ki? Masaya koymadığımız şeyler üzerinden Rumlar, AB kabul etmez diyerek bir yere varamayız. BM kararlarını göstererek bir hayalet kentin açılmasının önüne geçmek ne kadar mantıklı. O bölgedeki Kıbrıslı Rumların hiçbir mülkü gasp edilmeyecek. 46 yıl sonra atılan bu adım hakikaten yeni bir Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin doğuşu manasına gelecek diye düşünüyorum, seçimlerden sonra. Planlar önümüzdeki günlerde konuşulur. Ancak ne yazık ki Türkiye’de şunu görüyorum. Sol kanatta yalnızca AK Parti’ye muhalefet olmak için Kıbrıs konusunda nitekim zikzak çizen bir siyaset izleniyor. Bunun hakikat olmadığını düşünüyorum. Kıbrıs hakikaten çok değerli Türkiye açısından, Kıbrıslı Türklerin geleceği açısından. Bir uğraş var Doğu Akdeniz’de. Kıbrıslı Türkler ve Türkiye’nin geleceği açısından verilen bir çaba. Bir iç siyasi materyal olarak bakmamak lazım buraya.”
Haber7
