Bakan Gül, TRT Haber’de katıldığı canlı yayında gündeme ait soruları yanıtladı, değerlendirmelerde bulundu.
Yargı ıslahat paketinde hangi evreye gelindiği ve ne vakit açıklanacağına ait soru üzerine Gül, AK Parti’nin kendi varlığının vesayete, statükoya karşı en büyük ıslahat olduğunu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın siyaset stilinin da ıslahatın bizatihi kendisi olduğunu belirtti.
Gül, Mayıs 2019’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kamuoyuna Yargı Islahatı Strateji Belgesi’ni ilan ettiğini ve bu evrakın 2023’e kadar yargı, hukuk alanında neler yapılması gerektiği, Türkiye’nin nelere muhtaçlığı olduğuna ait yapılan çalışmanın yol haritası olduğunu anımsattı.
Yargı Islahatı Strateji Evrakı amaçlarından birinin de İnsan Hakları Aksiyon Planı’nın hazırlanması olduğunu lisana getiren Gül, “Yaklaşık 1,5 yıldır bu hareket planı üzerine bir çalışma yaptık, yargı ıslahatının bir kesimi. Yargı ıslahatı ilan edildikten sonra Cumhur ittifakı ile birlikte 3 yargı paketi çıktı Meclisimizde, tutuklamalara azami mühlet getiren, tabir, fikir özgürlüklerine karşı Yargıtay yolunu açan ve birçok yeniliği ihtiva eden düzenlemeler çıktı. Yaklaşık yüzde 50’si hayata geçti, daha hayata geçmeyenler de yargı paketi ile devam edecektir.” diye konuştu.
İnsan Hakları Hareket Planı’na ait Gül, “İnsanı yaşat ki devlet yaşasın” anlayışına inanan bir siyasi anlayışa sahip olduklarına işaret ederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Sadece yargı, adalet manasında değil, toplumun her alanında, her kesitinde insan ve haklarını nasıl geliştiririz, bunlarla ilgili iktisat etrafları ile, sivil toplum kuruluşları ile konuştuk, siyasi partilerle Mecliste ilgili kurullarla bir ortaya geldik. Herkesi dinledik. 1,5 yıl sonrasında bunun sunumlarını da yaptık, hem MYK’de hem yetkili organlarda sunumları da yapıldı ve çok kabul gördü. Son takvim açıklama sürecindeyiz, yakında kamuoyuyla, milletimizle bunlar paylaşılacak. Daha özgürlükçü bir hareket planını ortaya çıkaracağız. Yakın vakitte Cumhurbaşkanı tarafından açıklanacak.”
Bakan Gül, en çok şikayetin nereden geldiğine ait soru üzerine, şu karşılığı verdi:
“Bakıldığında iktisat ve yargı alanında bir öngörülebilirlik, bir bellilik ve bu manada adil kararın makul müddette verilmesi istikametinde ağır bir talebin olduğu karşımızda. Yani hukuk, temel prestijiyle bir, tıkayan, engelleyen, zorlaştıran misyon olabilir. İki, kolaylaştıran, insan hayatına temas eden tarafıyla bu manada iyileştiren tarafı olabilir. Herkesin ortak talebi, bu hususta hukukun kolaylaştırıcı fonksiyonunu, misyonunu yerine getirmesi. Hem süratli işlemesi hem de bu manada yargının daha da güçlü bir formda hakları, daha da güçlü bir formda hak ettiğini almasına yönelik talepleri kelam konusu. Bu hususta tüm taleplere bakıldığında yalnızca yargı manasında değil yani bir ada parselasyonunda, imar değişikliğinde 5 kat herkesin, birisi 15 katı olunca ‘Bu nasıl adalet?’ deniyor. Yani yalnızca adliyelerde dağıtılan adaletinde ötesinde, bu aksiyon planında tüm kurumlarla yani etraftan iklime, gençlik hakkına varıncaya kadar tüm alanlarla ilgili adaletin sağlanması konusunda bir efor ve hareket planı var.”
“Masumiyet karinesini daha da güçlendiren unsurlar ve uygulamalar kelam konusu”
Paketin içeriği ve “ruhu” ile ilgili ayrıntıların sorulması üzerine Gül, “Aslolan bir reformcu zihniyet ve özgürlükler alanında vatandaşın sıkıntılarını çözen yaklaşımla probleme bakmak. Münasebetiyle bu hususta tıpkı metinden birisi farklı bir halde sorunu çözerken bir oburu yeni problemler üretebilir, o yüzden milletimiz yargıdan problemler çözme tarafında bir sonuç istiyor. Yani uyuşmazlık var, o uyuşmazlığı, ‘yargı hakem olsun, yeni uyuşmazlıklar çıkarmasın, yeni tartışmalar çıkarmasın, tersine tartışmaları bitirsin’ manasında bir beklentisi var, bu da haklı üzere beklentidir.” diye konuştu.
Bu husus ile ilgili mevzuatta pürüz olup olmadığına baktıklarını lisana getiren Gül, mevzuattaki mahzurlara ait taleplerin toplandığını ve mevzuatların uygulamasındaki meselelere yönelik önlemleri aldıklarını tabir etti.
Bu alanda insan hakkı ile ilgili mülkiyet hakkının güçlendirilmesinden mukavele özgürlüğünün teminat altına alınmasına varıncaya kadar kontrat yapıldığını belirten Gül, “Lekelenmeme hakkını güçlendiren, tekrar masumiyet karinesini daha da güçlendiren, sulh cezanın kişiselliğini daha da artıran ve hukukun bu manada kontrat özgürlüğünü, teşebbüs hürriyetini daha da güçlendiren unsurlar ve uygulamalar kelam konusu.” biçiminde konuştu.
Vatandaşların kendisinin doğuştan getirmiş olduğu haklara ait ne üzere aksaklıklar varsa bulacağı prensipler ve yaklaşımların yer alması için gayret gösterdiklerini kaydeden Gül, şunları söyledi:
“Bir bakanlığın bir görüşü ya da AK Parti’nin bir yaklaşımından fazla 83 milyonun hakkı ve özgürlüğü manasında nasıl bir beklentisi var, empati yaparak bu süreç hazırlanmış oldu. Hasebiyle Avrupa Kurulu’ndan siyasi partilere varıncaya kadar her bölümün görüşleri, bu mevzuda kelam söyleyen herkesin fikirleri dinlendi. 1,5 yıla yakın, yaklaşık 2 bin kişinin, gazeteciler, kanaat başkanları, herkesin görüşleri alındı. Bu manada, biz AK Parti olarak Türkiye’de güvenliği, Türkiye’nin toplumsal birliğini korumak ismine çok değerli uzaklıklar katettik. Milletimize birlikte 15 Temmuzlara, darbelere karşı zaferle çıktık ve bundan sonrası da başta anayasa olmak üzere demokrasiyi daha da güçlendirmek.”
“Yeni yüzyıla girerken bu anayasa bizi taşıyamaz”
Adalet Bakanı Gül, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yeni anayasa davetini neden artık yaptığına ait soru üzerine AK Parti’nin yeni ve sivil anayasayı daima lisana getirdiğine işaret etti.
1982 Anayasası’nın yürürlüğe girdiği günden itibaren tartışılan bir metin olduğunu vurgulayan Gül, bu hususun, siyasetlerinin temel gayelerinden birisi olduğunu anlattı.
Demokratik, hukuksal ıslahat denilen bahsin en son noktasının “anayasa” olduğunu lisana getiren Gül, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bu insan hakları aksiyon planı olsun, hukuk ıslahatı, demokrasi ıslahatı olsun, bunun bir anayasayla taçlanması lazım. Münasebetiyle çalışmalarımızın merkezinde bu yer aldı. Siz ne kadar değişiklik yaparsanız yapın, anayasadan kaynaklı birtakım değişiklikler olmadıkça bunlar da eksik kalacaktır. Türkiye’de her bölümün ‘Bu, benim anayasam’, ‘Evet, benim ruhum var’ diyebileceği bir anayasayı yapmak bizim birinci misyonumuz. Münasebetiyle Sayın Cumhurbaşkanımızın daveti, bu mevzudaki anayasa ile ilgili vurgusu, siyasetin, demokrasi manasında daha da özgürlükleri, demokrasiyi güçlendirme manasında bir davetidir. Yeni bir yüzyıla giriyoruz, yeni bir yüzyıla girerken artık bu anayasa Türkiye’nin gerisinde bir anayasadır, milletimizin gerisindedir. Milletimiz bu anayasanın ilerisindedir. Türkiye, bu anayasanın önündedir, gençlerimiz bu anayasanın önündedir, yeni yüzyıla girerken bu anayasa bizi taşıyamaz. Yeni yüzyıla daha çoğulcu, daha herkesin ‘Benim de ruhum var, benim de orada beklentilerim yansımış’ diyeceği bir anayasa, siyasetin çözmesi gereken ve başarması gereken bir mevzudur. Münasebetiyle bu hususun, sivil anayasanın yapılacağına ait inancımız da tamdır. Bu, bir siyasetin en kıymetli ödevlerinden biridir.”
“Bu anayasa değil ‘amayasa’ olmuş”
Bakan Gül, yeni anayasa çalışmalarının Cumhur İttifakı öncülüğünde nasıl yapılacağına ait soru üzerine, “Anayasa, hakları veriyor, sayıyor, sayıyor, ‘Ey amca, teyze, esnaf, öğrenci kardeşim, sana şu hakları veriyorum ancak…’ diyor. Bu anayasa değil, ‘amayasa’ olmuş, amalarla sonlandırılan. Meğer anayasalar, insanı ve haklarını genişletir, devlete der ki: ‘Ey yöneticiler, sizin sonunuz budur, vatandaşın bu haklarını koruyacaksınız.’ Elbette bu, sınırsız bir hak, özgürlük değil, bunun çerçevesi de belirli olacak fakat bu konuda genel bir çalışmayı anayasalar ortaya koyar ve demokratik, hukuk üzere ıslahattan bahsediyorsak da anayasa olmadan bu hayatta geçmez.” değerlendirmesinde bulundu.
“Toplumsal kontrat ise toplumun her kesitinin orada yansıması lazım”
Anayasanın içeriği ile imal sürecinin de bir anayasa kadar sivil ve demokratik olmak zorunda bulunduğuna dikkati çeken Gül, şunları lisana getirdi:
“Bu süreçte Cumhurbaşkanımızın da daveti, ‘Gelin, daima bir arada yeni bir anayasa yapalım, sivil bir anayasa olsun.’ Pekala nasıl? Tüm siyasi partiler zira siyasi partiler demokrasinin temel ögeleri. Herkes görüşünü sunsun ve bu görüşünü tartışmaya açsın, milletin hakemliği önünde, o denli merdiven altı, saklı kapaklı değil zira anayasa toplumsal mukaveledir. Biz istiyoruz ki toplumun 2023 sonrasında yeni yüzyılda bir ortak mukadderatını, ortak geleceğini, gençler nasıl bir gelecek istiyor, yüz yıl, iki yüz yıl sonra da bu ana ideoloji ile bu süreç tamamlansın. Toplumsal mukavele ise toplumun her bölümünün orada yansıması lazım, münasebetiyle bir sınırlama yapmadan bu davet çok değerli ve kıymetli. Ben tüm siyasi partilerin de bu süreçte katkısını, görüşlerini sunacağına inanıyorum. Nasıl olacak, komite mu kurulur, nasıl yapılır, bunlar önümüzdeki süreçte belirlenecek.”
Gül, CHP ile UYGUN Parti’nin masaya oturmadığı takdirde anayasayı, AK Parti ve MHP’nin, toplumun bütün bölümleri ile konuşup Meclis’e taşıma ihtimali olup olmayacağına ait soruya da “Bir kez bu anayasayı biz milletimize birlikte yapacağız. Yani Meclis’ten ne çıkarsa çıksın, milletimizin onayına sunacağız.” cevabını verdi.
Ne olursa olsun bu bahiste asla geri adım atmadan, milletin önüne tekliflerini götüreceklerini vurgulayan Gül, “Biz Türkiye’nin 2023 sonrasında ilerici bir anayasaya, daha ileri bir demokrasi anlayışına milletimizin layık olduğu bu anayasayı, milletimizle bir arada yapma irademizi paylaşacağız, değerlendireceğiz. 360 referandum için, 400 anayasa için gerekli bir çoğunluk ancak ne olursa olsun tekrar milletimizin onayına sunulacak. Biz Türkiye’nin gelecek tasavvuru manasında da toplumsal mukavele teklifimizi milletimizle paylaşacağız ve milletimizin çizdiği bu siyaset evrakını, toplumsal mukaveleyi milletimizin hakemliğine sunacağız.” sözlerini kullandı.
Öbür partilerle uzlaşı sağlanamazsa millete birden fazla teklif sunulmasının kelam konusu olup olmayacağına ait soru üzerine Gül, bunu mümkün mertebe uzlaşı ve müşterek tabanı çoğaltarak, güçlendirerek yapmak istediklerini lisana getirdi.
Milletin önünde tartışılıp son analizde milletin karar vereceğini söz eden Gül, bu sürecin olabildiğince iştirakçi, çoğulcu bir yaklaşımda olmasının ehemmiyetine dikkati çekti.
Bunun siyasi partiler üstü, ülkenin ortak paydası manasında bir metin olduğunu vurgulayan Gül, “Ümit ederim ki bu hususa takviye verilecek.” dedi.
“2023 ve sonrası anayasasını hedefliyoruz fakat ruhumuz bu Anadolu’dur”
Bakan Gül, 1921 Anayasası’na ait tartışmalar ve “21 Anayasası ruhu” telaffuzlarına ait soru üzerine de 1921 ruhunun Ulusal Çaba’yı ve Kurtuluş Savaşı’nı kazanan “kutsal bir ruh” olduğunu söyledi.
1921 Anayasası’nın kabulünde Meclis’in Kurtuluş Savaşı’nı yönetirken tıpkı vakitte da ülkenin kuruluş manifestosunu ortaya koyduğunu anlatan Gül, şunları kaydetti:
“Egemenlik, kayıtsız koşulsuz millete aittir ve toplumun tüm bölümleri ile birlikte toplumsal kontrat yapma manasında yoksa anayasa tekniği manasında üniter yapımızı güçlendiren, koruyan ve temel niteliklerimizi, devletin ve Cumhuriyet’in temel niteliklerini bu manada daha da koruyan konularla ilgili, devletin varlığı, milletiyle bölünmezliği, bütünlüğü mevzularında elbette ki hiçbir tartışma yok. Bunları, üniter yapıyı, temel nitelikleri koruyacak. Kuvvetler ayrılığını yeniden koruyan lakin orada bir ruh çok kıymetli, çok manalı anayasa tekniği manasında. Biz, 2023 ve sonrası anayasasını hedefliyoruz lakin ruhumuz merkezimiz, bu Anadolu’dur, bu coğrafyadır, vatanın bağımsızlığıdır ve milletin egemenliğidir. Ana çatımız bu, buna yönelik bir şey ortaya çıkacaktır.”
“Aslolan diyalog merkezli bir çalışma ortaya koymak”
Yeni Anayasa sürecinde bir bilim konseyi oluşturulup oluşturulmayacağının sorulması üzerine Gül, metodun ilerleyen süreçte belirleneceğini lakin aslolanın çoğulcu bir anlayışla, müzakereci, diyalog merkezli bir çalışma ortaya koymak olduğunu belirtti.
Anayasa çalışmalarının “muhalefeti boşa düşürmek” için mi gündeme geldiği istikametindeki bir soru üzerine Gül, AK Parti’nin gündemini milletiyle bir arada belirlediğini, bunun da ontolojik bir tercih olduğunu söz etti. Gül, “Millet, yeni bir anayasa istiyor. Ret, inkar, asimilasyon siyasetlerini sona erdirmiş, millete doruktan bakan değil; makbul olan, makbul olmayan vatandaş ayrımını ortadan kaldırmış, lisanına, kültürüne, bilinmeyen lisan tarifi yapmayan, özgürlüğü daha da artıran bir partinin yeni bir anayasayı dillendirmesi, söylemesinden daha doğal bir şey olamaz. Bizim varlık sebebimiz, siyasetimiz bu ve milletin, halkımızın, vatandaşlarımızın beklentisi de bu.” dedi.
Seçim barajında ve seçim sisteminde nasıl bir değişiklik öngördükleri ve seçim barajının düşüp düşmeyeceğinin sorulması üzerine Gül, şöyle konuştu:
“Türkiye’de hükümet sistemiyle ilgili değişiklikler, anayasa değişiklikleri yapıldı lakin Siyasi Partiler Kanunu, Seçim Kanunu’yla ilgili hem ahenkleştirme hem de bu bahiste çok seçime de gidilmesi sebebiyle hem takvimsel hem de hazırlık sebebiyle yapılamadı. Hasebiyle bu bahis, partimizin de Cumhur İttifakı’nın da gündeminde olan bir mevzu. Siyasetin gündeminde olan bir mevzu.”
Bakan Gül, mevzunun Cumhur İttifakı olarak değerlendirilip en son halini alacağını belirterek, “Burada Cumhur İttifakı’na, AK Parti’ye yarasın diye değil. Demokrasiye yarayacak model, usul nedir onun üzerinde duruyoruz.” dedi.
Seçim barajının 5 ya da 7 olması ile ilgili seçeneklerin konuşulduğu, bunun tartışılıp tartışılmadığının sorulması üzerine Gül, “Bunların hepsini tartışıyoruz. Son olarak karar verecek olan meclisin iradesidir ve partimizin, son en son olarak da yetkili heyetlerin da şekillendirmesidir.” tabirlerini kullandı.
“Türkiye bir hukuk devleti olarak süreci kendi mecrasında sürdürecektir”
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price’ın Osman Kavala’nın özgür bırakılması istikametindeki davetinin hatırlatılması üzerine Gül, yargının bağımsız, Türkiye’nin bir hukuk devleti olduğunu ve kimsenin Türkiye’de görülen bir davayla ilgili tavsiye ve telkinde bulunmaya hakkı olmadığını söyledi.
Gül, bağımsız ve tarafsız Türk yargıçlarının, önündeki belgelerle ilgili kanıtlar çerçevesinde yürüttüğü sürece lakin hürmet duyduklarını belirterek şunları kaydetti:
“Türkiye bir hukuk devleti olarak süreci kendi sistemlerini işleten birinci derecesi, istinafı, Yargıtayı ile ve milletlerarası kontratlarla de güçlendirilmiş hukuk sistemiyle elbette kendi mecrasında sürdürecektir. Bizim bu manada, hukuk çerçevesinde onlara tavsiyemiz, Türkiye’de parlamentoyu bombalayan, bu ülkenin seçilmiş Cumhurbaşkanına suikast teşebbüsünde bulunan, 251 vatandaşımızı şehit eden, 15 Temmuz’da hain darbe teşebbüsünü yapan FETÖ elebaşını ve onun iadesini, FETÖ terör üyelerini, mensuplarını memleketler arası hukuk çerçevesinde Türkiye’nin iade taleplerini yerine getirmeleridir.”
“Sosyal medyanın yargı fenomeni olması kabul edilemez”
Yargıçlar ve savcılar üzerinde bir toplumsal medya olup olmadığı, “sosyal medya adaleti” kavramının doğup doğmadığı sorusu üzerine Gül, toplumsal medyanın irtibat çağında yadsınamaz bir realite olduğunu, lakin toplumsal medyanın bir yargı fenomeni, yargının da toplumsal medya fenomeni olmasının kabul edilemez olduğunu lisana getirdi.
Gül, belgenin içinde ne olduğunu bilmeden “tutuklansın”, “tahliye olsun” denmesinin yargıya, hukuka olan saygıyı ortadan kaldıracağını, herkesin öncelikle yargının bağımsızlığını içselleştirmesi gerektiğini belirterek şöyle konuştu:
“Bırakın, müsaade edin de o cübbeyi giymiş hakim, savcı o kararı versin. Tutuklanmadı, bu güya beraat etti üzere anlaşılıyor. Meğer dava devam ediyor, mahkumiyet alırsa o kişi cezaevine girecek davası devam ediyor. Yalnızca tutuklama önlemini öngörmemiştir. Bu bahiste eksiklik varsa da savcılık itiraz eder, taraflar itiraz eder, mahkeme bunu kaldırır. Başka mahkeme itiraz olur.”
Gül, yanlış kararlar da olabileceğini fakat bunun istinaf, Yargıtay, Anayasa Mahkemesi tarafından Türkiye hukuk sistemi içerisinde düzeltilebileceğini tabir etti.
“Yargının ideolojisi olmaz”
Yargıya on yıllar boyunca, “ele geçirilecek kale” gözüyle bakıldığının belirtilmesi ve “Şu anda yargı kimin elinde?” sorusunun yöneltilmesi üzerine Bakan Gül, şu karşılığı verdi:
“Şu anda bilhassa bizim anlayışımız, inancımız, yargının ideolojisi olmaz, yargının tek bir ideolojisi vardır o da adalettir. Yargı, ele geçirilecek bir düzenek değildir. Yargı el uzatılmaması, el değdirilmemesi gereken bir düzenektir ve herkesin hürmet duyması gereken, bağımsız, tarafsız, daha da güçlü, bağımsız olması gereken bir organdır, sistemdir. Bilhassa vesayetçi, brifingci yargı, FETÖ’nün kumpas yargılamaları, imtihan çalarak, imtihan soruları verilerek hakim savcı olunan yargıdan, bugün Anadolu çocuklarının yani Gaziantep’in, Van’ın, İzmir’in annesinin kucağının tabanında çalışan çocukların kazandığı imtihanlarla hakim savcı olan Anadolu çocukları var. Yani eline imtihan soruları tutuşturulan FETÖ’cü kelamda hakim cübbesi giydirilen o terör örgütü mensupları sistem dışına çıkartıldı, ihraç edildi ve bu gayret devam ediyor, edecek sonuna kadar da.”
Gül, Anayasa Mahkemesinin Enis Berberoğlu ile ilgili verdiği karar ile Berberoğlu’nun yine milletvekili olduğunun hatırlatılması ve bununla ilgili değerlendirmelerinin sorulması üzerine, “Anayasa Mahkemesi kararları bağlayıcıdır ve bu, anayasanın bağlayıcılığından kaynaklı. Münasebetiyle karara katılırsınız katılmazsınız ve burada işin temeliyle ilgili de zati son analizde bir kıymetlendirme yok ancak mahkeme kararı bağlayıcı ve süreç de yeniden bu çerçevede anayasanın amir kararları doğrultusunda işlemiştir, işlemektedir. Bundan sonraki süreç de meclisin yeniden iradesiyle tecelli edecek, gerçekleşecektir.” diye konuştu.
“Kanun önünde herkes eşittir”
Ordu Ünye’de misyonlu bir savcının, aracının sileceklerine ziyan verildiği ve aracına not bırakıldığı formunda şikayeti üzerine soruşturma başlatılmasının ve kendisinin HSK’ye soruşturmaya yönelik inceleme müsaadesi verdiğinin hatırlatılması ile sürecin ayrıntılarının sorulması üzerine Gül, teftişin sağlıklı yürütülmesi ismine tamamlanmasının beklenmesi gerektiğini söyledi.
Gül, hangi makamda olunursa olunsun kamunun verdiği tüm misyonların millete hizmet için verildiğini belirterek, “Bizim efendi değil onlara hizmetkar olmamız gerekir, yaklaşımımız bu. Yani kanun önünde herkes eşittir. Bu olaydan bağımsız söylüyorum. İçeriğiyle ilgili araştırılıyor fakat bu yansımasıyla birlikte biz buna çabucak müsaade verdik ve ‘asla tasvip edilemez’ dedik. Ne olduğuna ait elbette süreç, bakılacak ve bu mevzuda sonuçlanacak lakin Ünye’de ya da bir diğer kentte Türkiye’nin neresinde olursa olsun o arkadaşımıza yapılan, o apartmandaki kapı görevlisine, mahalledeki esnafa, oradaki üniversite öğrencisine yargı nasıl davranıyorsa o savcının maruz kaldığı süreçlere karşı da birebir davranışı göstermesi lazım. Kanun önünde herkes eşittir.” dedi.
Haber7
