Haber7 /Ekonomi
‘Yeni müjde’yi Fatih Sondaj gemisinde incelemelerde bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan duyurdu. Erdoğan, 85 milyar metreküp yeni rezerv keşfedildiğini açıkladı.
21 Ağustos’ta Sakarya Gaz Alanı’nda (Tuna-1) 320 milyar metreküp doğalgaz rezervi bulunduğu açıklanmıştı. Son keşifle birlikte toplam rezerv 405 milyar metreküpe yükseldi.
Erdoğan’ın açıklaması sonrası bahsin uzmanları, bulunan doğalgaz rezervlerinin Türkiye’nin kaç yıllık muhtaçlığını karşılayacağı, çıkarmak için ne kadar vakit gerektiği ve tüketiciye yansımasının ne kadar olacağı üzere soruları Haber7’ye yorumladı.
“FİNANSAL KIRILGANLIĞI AZALTACAK”
SETA İktisat Araştırmacısı Doç Dr. Mevlüt Tatlıyer:
“Bir ülkenin güçlü olabilmesi için güç güvenliğini sağlaması gerekir. Güç güvenliğinin iki boyutu vardır; birincisi maliyet kısmı ikincisi de tedarik garantisi kısmı. Maliyet kısmında şayet enerjiyi siz üretmiyorsanız milyarlarca dolar ödeyerek satın almak durumunda kalırsınız. Tıpkı vakitte döviz gereksiniminiz ortaya çıkar. Finansal manada kırılgan olursunuz.
“TÜRKİYE’NİN ELİ MASADA DAHA GÜÇLÜ OLACAK”
Başka taraftan da tedarik garantisi kısmı var. Olağan vakitlerde komşularınızdan enerjiyi tedarik edebilirsiniz fakat olağandışı periyotlarda her ülke kendi başının devasına bakmak isteyecektir. Bu stil durumlarda siz enerjiyi başka ülkelerden tedarik edemiyor duruma gelebilirsiniz. Bu iki boyutta bir ülke güçlü kalmak istiyorsa elini rahatlatmak zorunda. Elden geldiğince kendi gücünü kendi üretmeli ki hem ucuza tedarik edebilsin hem de tedarik sorunu yaşamasın.
Türkiye’nin bulduğu 405 milyar metreküp doğal gaz rezervi 8-10 yıl yetecek seviyede. Biz büsbütün kendi ürettiğimiz enerjiyi kullanmayacağız. Doğal gaz tüketiminin 4’te 1’ini kendi üretimimizden sağlayacağız, 4’te 3’ünü İran, Azerbaycan üzere ülkelerden temin edeceğiz. Bunun bize avantajları olacak. Birincisi her türlü masaya daha güçlü oturacağız ve daha ucuza temin edeceğiz. Bu da vatandaşlara yansıyacak. Öteki taraftan da Türkiye’nin güç maliyetini azaltacak ve finansal kırılganlığını da azaltacak.”
“2023’TE DEVREYE GİRECEK”
Akdeniz Ülkeleri Güç Şirketleri Birliği, Petrol ve Gaz Yöneticisi Sohbet Karbuz
Sakarya Doğalgaz alanında daha evvelden açıklanan 320 milyar metreküpün üzerine 85 milyar metreküp daha eklenerek, alandaki gazın 405 milyar metreküp olduğunu duyduk. Devamında yeni bir teknik data gelmedi. Sayın bakandan bu istikamette bir açıklama bekliyorum. Türkiye Petrolleri’nin de sitesine baktım, orada da şimdi teknik bir data yok bulgular ve testler konusunda. Lakin sayın Cumhurbaşkanı faaliyet, sondajın artık tamamlandığını, Fatih Sondaj gemisinin bir ay sonra Türk Ali 1 isimli bir kuyuda sondaja devam edeceğini söyledi. Tespit kuyusu açmak yerine sanki yeni bir yapı mı denecek diye başımda bir soru oluştu. Sahanın etrafında bir sürü küçük yapı olması çok olağan, delta yapısından ötürü. Platform kurulacağı söylendi fakat lokasyonu konusunda bir bilgi verilmedi. Kıyıya yakın mı olacak, saha civarında mı olacak açıklığa kavuşmadı. Lakin nihayetinde önümüze 400 milyar metreküplük çok değerli bir sayı var. Bundan sonra kıymetli olan önümüzdeki alanlarda neler yapılacağı… Nasıl bir saha geliştirme senaryonu gelişitirileceğidir… Bunlar da açılacak tespit kuyularının sonucunda alınacak datalarla sağlanabilir. Yani saha ömrü ne kadar planlanıyor, yıllık üretim kaç milyar metreküp, kaç kuyudan gelecek üzere hususlarda şu an için bir şey söylemek erken. Tarih konusunda daha evvel söylenen sayı değişmedi. 2023’te devreye gireceği söylendi. Bu tahminen bir çok bireye kısa bir vakit üzere görünüyor lakin bölgemizdeki üç tane devasa gaz alanına bakın. İsrail’deki Tamar, Leviathan, Mısır’daki Sıkıntı alanı üç yıldan az bir vakitte üretime sokuldu. Mısır’daki saha keşiften 28 ay sonra üretime sokuldu.
TÜRKİYE’NİN TOPLAM GEREKSİNİMİNİ 10 YIL KARŞILIYOR
MÜSİAD Maden ve Güç İdaresi Komitesi Başkanı CİHAD TERZİOĞLU:
Türkiye’nin aslında son 3 yıldır kendi filolarıyla yapmış olduğu çalışmaların bir meyvesiyle buluşmuş olduk bugün…
Ağustos ayındaki açıklanan 320 milyar metreküplük milletlerarası literatüre nazaran dev saha manasındaki keşfin yanına bugün sayın Cumhurbaşkanımızın da sözüyle 85 milyar metreküplük bir rezerve daha ilan edilmiş oldu. Ağustos ayındaki birinci katmandan bir katman daha aşağıya tabiri caizse bin metre daha aşağıya inmiştik ve 4500 metre düzeylerinde Türkiye 405 milyar metreküplük rezerve kavuşmuş oldu bu rezerv Türkiye’nin toplam doğalgaz muhtaçlığının çok kaba bir hesapla yaklaşık 9-10 yıllık bir muhtaçlığına tekâmül ediyor.
TÜRKİYE’NİN ELİNE BÜYÜK BİR KOZ GEÇTİ
Ekonomik kıymetini tekrar hesapladığımızda ise memleketler arası piyasalara nazaran biz yılda yaklaşık 13-14 milyar dolar para ödüyoruz doğalgaz ithalatımıza 100 milyar doların üzerinde bir ekonomik kıymete eriştiğimize söyleyebiliriz. Tabi bu ekonomik kıymetin yanına en direk ekonomik tesirleri olacaktır istihdam tesiri üzere nitelikli iş gücünün insan değerinin bilakis beyin göçünün gerçekleşmesi üzere bu platformu hayata geçmesiyle bu türlü bir ekonomik tesiri olacaktır. Tabi son devirlerde Türkiye’nin aslında uzun vadeli doğalgaz kontratlarının da 2021 yılı sonu itibariyle yaklaşık üçte birinin biteceğinin önümüzdeki 15 sene içerisinde ise öbür kontratların da çok rahat son bulacağını düşünürsek bu keşif Türkiye’nin elini güçlendiren pazarlıkta masada kendisini bir koz olarak olumlu etkileyeceğini söyleyebiliriz.
Bu gazın daha öncesinde Sayın Cumhurbaşkanımız 2023 yılına ticari olarak yetişebileceğini ilan etmişti. Doğu Akdeniz’deki Mısır ve İsrail’e alanlardaki gerçekleştirdiği aslında ticarileşme sürecinde baktığımız vakit milletlerarası örneklerde net bir biçimde tabir ediyor ki Türkiye sahip olduğu kararlılıkla ve iradeyle 2023 yılında kendi çizgilerini kullanabilir hale getirebilecektir. Bu keşifle birlikte ben aslında iki yeni açılım yapmak istiyorum. Bu açılımlardan bir tanesi Türkiye’yi bölgede hem yeni kontratlar manasında hem de bir doğalgaz fiyat oluşumları havuzları olma manasında elini güçlendirecektir. Bir öbür açılım ise Türkiye kendi insan değeri teknoloji bilgisi ve kendi filosuyla birlikte memleketler arası öteki ülkelerin ihalelerine katılabilecek hasebiyle o ülkelerin kıta sahanlıklarında petrol ile gaz araması yapabilecek ve oradan da gelir elde edebilecektir. Bugünlerde Somali’nin 7 başka blokta ihalesi vardır yarın tahminen diğer ülkelerin olacaktır.
Türkiye artık memleketler arası bu fırsatları da kıymetlendirebilir ülke konumuna erişmiş olacaktır. Bir de unutmamak lazım ki bu sahanın yani Sakarya alanının günlük üretim kapasitesi olacaktır bu kapasite tahminen Türkiye’nin yıllık muhtaçlığının yüzde 20-25’ini karşılayacaktır. Lakin bir fiyat maliyeti optimizasyonu yapıldığında Türkiye tahminen mevcut doğalgaz boru sınırları ve güç terminalleriyle çok daha uygun doğalgaz tedarik edebilirse Sakarya havzasında bulduğu doğalgazı tahminen memleketler arası arenaya satabilecektir. Bu manada sahanın çabucak komşuları Romanya, Bulgaristan üzere Doğu Avrupa ülkeleri yani gazın iyi müşterisi olan iyi pazarı olan ülkelerden talepte gelebilir. Hasebiyle biz bu gelişmeyi tam manasıyla bir paradigma değişikliği Türkiye için yeni açılan pencereyi yeni bir vizyon olarak kıymetlendirebiliriz. 83 milyonun ve gelecek jenerasyonların ekonomimiz için de konum ve siyasi gücü itibariyle de olumlu tesirleri olacağının kaanatindeyim.
AÇIKLANAN EN BÜYÜK 5 KEŞİFTEN BİRİ
Glocal Group Danışmanlık Kurucusu ve PETFORM Eski Genel Sekreteri Eser Özdil:
Türkiye arama üretim kesimi tarihinde gerçekleştirilen en büyük gaz keşfi. Tüm kesim çalışanlarını heyecanlandıran bu keşfin Türkiye Arama-Üretim dalının gelişimine de çok olumlu katkı sağlayacağına inanıyorum.
Açıklanan 405 milyar metreküp, yerinde gaz dediğimiz ölçü. Bunun ne kadarlık ölçüsünün üretilebileceğinin tespit edilmesi gayesiyle önümüzdeki günlerde ayrıntılı rezerv mühendisliği çalışmaları yapılacak. Ayrıyeten sayın bakanın da tabir ettiği üzere tespit kuyuları açılacak. Tüm bu teknik çalışmalardan sonra ne kadar yıllık üretim yapılabileceği hakkında daha net fikir sahibi olunacaktır.
Karadeniz’de bulunan gaz, bizim kesimde ‘giant’ dediğimiz dev gaz keşfi statüsündedir. 2020’de global ölçekte açıklanan en büyük 5 keşif ortasında yer almaktadır. Bu açından bir muvaffakiyet kıssasıdır.
Daha önce Shell, BP, Chevron, Exxon, Petrobras üzere dünya devleri TPAO ile ortaklaşa Karadeniz’de arama faaliyetleri yürütmüşlerdi. Bunlar ve bunların dışındaki büyük şirketler Karadeniz’e tekrar ilgi gösterebilirler.
Türkiye’nin doğal gaz muhtaçlığının yüzde 99’undan fazlasını ithal ettiğini düşündüğümüzde, keşfedilen her metreküp yerli doğal gaz büyük kıymet taşıyor. Üstte da tabir ettiğim üzere, şu an için yıllık üretim ölçüsünün ne kadar olacağını şimdi bilmiyoruz. Lakin, benzeri global örneklerdeki üzere olacağını varsayarak yılda 15 milyar metreküp üretim kelam konusu olabilir. Bu da yıllık doğal gaz ithalatımızın 3’te birini kapsar ve yıllık olarak 3-3,5 milyar dolar kadar cari açığın önüne geçecektir. Sayın Cumhurbaşkanı son derece agrasif bir amaçla, sahanın üretime başlama tarihi olarak 2023’ü işaret etti. 2023’ün sonlarına gerçek bir akış tahminen başlayabilir fakat plato düzeyi olarak isimlendirdiğimiz son üretim ölçüsü için 2025 sonrasını beklememizin gerekeceğini düşünüyorum.
Haber7
