Mahkeme, SGK’nın eşten maaş aldığı gerekçesiyle babadan ötürü alınan maaşı iptal edip geriye dönük borç çıkarmasını hak ihlali saydı. Pekala kimler hem baba ve hem de eşten ötürü çift maaş alabilir?
Toplumsal güvenlik sistemi vefat eden sigortalıların geride kalanlarını da koruyacak kıymetli imkanlar sağlıyor. Bunlardan en kıymetlisi dul ve yetim maaşı. Üstelik bu haktan, emekli maaşıalmakta olanlar dahi yararlanıyor. Bir öteki tabirle çift maaş bağlanıyor. Kimi istisnai durumlarda bağlanan maaş sayısı üçe kadar çıkıyor. Anayasa Mahkemesi bu bahiste kıymetli bir karar açıkladı.
OLAY NASIL GELİŞTİ?
Karara neden olan olay şöyle gelişti: Toplumsal Güvenlik Kurumu (SGK), bir vatandaşa (kadın) başvurusu üzerine 2007’de vefat eden eşinden ötürü, 2010’da da vefat eden babasından ötürü maaş (ölüm aylığı) bağladı. SGK 2014’te ise babadan ötürü alınan maaşı, yanlışlı bağlandığı gerekçesiyle iptal edip, 25 bin 194 lirayı yersiz ödeme gerekçesiyle yasal faiziyle geri istedi. Bu kapsamda İş Mahkemesi’nde de dava açtı. Ama mahkeme davayı reddetti.
KİŞİSEL MÜRACAAT YAPTI
SGK karar aleyhine istinaf yoluna başvurdu. Bölge Adliye Mahkemesi, başvuruyu faiz talebi tarafından reddetti ancak ödenen bedeller bakımından kabul etti ve alacağın tahsiline kesin olarak karar verdi. Vatandaş ise büyük bir ekonomik külfet altında kaldığını savunarak Anayasa Mahkemesi’ne ferdi müracaat yaptı. Başvuruyu kıymetlendiren Yüksek Mahkeme, mülkiyet hakkının ihlal edildiğine hükmetti ve o günün düzenlemelerine nazaran iki başka maaş bağlanmasına pürüz bulunmadığına dikkat çekti.
BİRDEN FAZLA ÖDEME KİMLERİN HAKKI?
2008 YILI ÖNCESİ VE SONRASI
En çok baş karıştıran bahislerin başında gelen çift maaşla ilgili mevcut yasalar, hudutları belirlemiş durumda. Öncelikle hangi statüde olursa olsun, sigortalının vefatı halinde geride kalanlara emekli aylığı bağlanıyor. Bu noktada çalışma yılı ve sigortalılık müddeti de değerli. Geri kalanlara maaş bağlanabilmesi için memur ya da Bağkur’lu sigortalının Ekim 2008’den sonra ölmesi halinde en az 1800 gün prim ödemiş olması gerekiyor. Ekim 2008’den sonra ölen sigortalının SSK’lı olması halinde, 5 yıldan beri sigortası bulunması ve 900 gün prim ödemiş olması koşul.
TARİHLERE DİKKAT EDİLMELİ
Bağkur’lu sigortalının Ekim 2008’den evvel ölmesi halinde 1800 gün prim ödemiş olması kâfi oluyor. Bu kurallar yerine getirilmişse; geri kalanlara maaş bağlanabiliyor. Başta sigortalının eşi (erkekler de dahil) ve çocukları olmak üzere belirli kurallarda anne-babaya da maaş bağlanıyor. Çift maaşta iki değerli detay var. Birincisi, ister eş olsun ister annebaba, vefat eden sigortalı şahısların 1 Ekim 2008 öncesi mi sonrası mı vefat ettiği. Oburu de sigorta statüleri yani SSK’lı mı Bağkur’lu mu Emekli Sandığı’na mı tabi oldukları.
ÜÇE KADAR İSTİSNASI VAR
Birtakım durumda emekli bayanın üç farklı emekli maaşı alma hakkı doğuyor. Kendi çalışmasından ötürü SSK emeklisi olarak maaş alırken, vefat eden Bağkur emeklisi kocasının vefatından sonra dul aylığı alan bayan, Emekli Sandığı’ndan emekli olmuş babasının vefatından sonra yetim aylığı da alabiliyor. Yani üç maaşa da hak kazanıyor. Dikkat edilirse burada maaşlar ‘üç farklı sigorta sistemine göre’ bağlanıyor.
İŞTE FORMÜL
2008 YILINDAKI SİGORTA CİNSİNE NAZARAN
Çocuklara, anne yahut babadan aylık bağlama durumu:
Anne-babanın vefatının 30 Eylül 2008 sonrası olması halinde;
Çocuk ile vefat eden anne-baba SSK’lı ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın da yarısı bağlanır.
Her ikisi Bağkur’lu ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın yarısı ödenir.
Her ikisi Emekli Sandığı’na tabi ise yüksek olan maaş bağlanır.
Her ikisi de 1 Ekim 2008’den evvel memur olan yani eski memursa yüksek maaş ödenir.
Her ikisi de 1 Ekim 2008’den sonra memur olmuşsa yükseğin tamamı, düşük olanın ise yarısı bağlanır.
Anne ve babadan biri Bağkur ya da SSK’lı, başkası Emekli Sandığı’na tabi ise yetim, iki maaşı tam alır.
EŞ VE ANNE-BABADAN AYLIK BAĞLAMA DURUMU
1-Ölümlerden biri 1 Ekim 2008 öncesi ise;
İkisi SSK’lı ise yüksek olan maaş tam, düşük olan yarım ödenir.
İkisi de Bağkur’lu ise yüksek olan maaş bağlanır.
İkisi de memur ise tercih edilen aylık bağlanır.
Sigorta statüleri farklı ise tam maaş bağlanır.
2-Ölümlerden ikisi de 1 Ekim 2008 öncesi ise;
Anne ve babanın sigortalılık statüsü farklı ise iki maaşın ikisi de tam ödenir.
İkisi de SSK’lı ise yüksek olan tam, düşük olan yarım ödenir.
İkisi de Bağkur’lu ise tek maaş ödenir.
İkisi de devlet memuru ise ve memurluk 1 Ekim 2008’den evvel başladıysa, tercih edilen aylık tam ödenir.
Haber7
