Haber7- Enes Taha Ersen
Azerbaycan ile Ermenistan arasında 30 yılı bulan tansiyon ve çatışma ortamı, tarihinin en sıcak ve tansiyonu yüksek periyoduna girdi. 12 Temmuz tarihinde Ermenistan’ın, Azerbaycan’ın kendi öz sonlarında konum alan Tovuz’a atak gerçekleştirmesi, bardağı taşıran son damla oldu.
Atak sonrasında acilen Erivan idaresine misliyle karşılık veren Bakü idaresi, Ermeni tacizlerine ve hukuksuzluğuna karşı taviz vermeyeceğini açıkça gözler önüne serdi. Atağın birinci gününden bu yana Ermenistan’a misliyle karşılık vermeye devam eden Azerbaycan, Ermeni cephelerini bombardıman altına alırken, hudut kesiminde uçuş gerçekleştiren SİHA’lar da çok tesirli ve kuvvetli mühimmatlar ile askeri üsler, kışlalar, cephanelikler ve askeri sevkiyat yapan araçları vurdu.
Taarruzlar neticesinde Ermenilerin büyük kayıp verdiği belirlenirken, bir anda yükselen ve yapı itibarıyla Nisan muharebelerini hatırlatan bu durum, tansiyonu son radde yüksek seviyede tutmaya devam ediyor.
Azerbaycan ile Ermenistan arasında yaşanan tansiyonlu süreci Haber7.com olarak dosyalaştırdık. Dün Türkiye’nin Bakü Büyükelçisi Erkan Özoral’ın değerlendirmelerinin akabinde bugün de Azerbaycan Ankara Büyükelçisi Hazar İbrahim yerde yaşananları ve süreci Haber7.com’a kıymetlendirdi.
“ASKERİ PROVOKASYON DÜZENLEDİLER”
Azerbaycan’ın Olağanüstü ve Tam Yetkili Ankara Büyükelçisi Hazar İbrahim, Ermenistan idaresinin saldırgan tavırları nedeniyle yıllardır ortamda bir tahlil bulunamadığını, hukuka ve velev insanlığa karşı Erivan idarenin yıllardan beri cürüm işlediğini söz etti.
Karabağ ve birlikte 7 kesimin işgal altında tutulduğunu belirten Büyükelçi İbrahim süreç hakkında şu tabirleri kullandı:
“Azerbaycan toprakları Dağlık Karabağ olmak üzere yedi bölgesi Ermenistan tarafından işgal olunmuş durumdadır. Bu nahiyelerde vakit devir provokasyonlar yapıyorlar. Bu provokasyonların en bariz örneği 4 yıl evvel Nisan Muharebeleri dediğimiz hadiseyle meydana geldi. Onların provokasyonlarına karşılık olarak Azerbaycan’ın hamleleriyle işgal edilen toprakların bir kısmı özgürlüğüne kavuşturuldu. O günden bu güne kadar 4 yıllık vade içerisinde Azerbaycan topraklarına yönelik Ermenistan tarafından hareketlilikler meydana geldi. Lakin tekrar de bugünkü kadar geniş kapsamlı bir vukuat yaşanmamıştı. Artık 4 yılın ahir Ermenistan tarafı, hudut nahiyesinde yeni bir askeri provokasyon düzenledi.”
“PROVOKASYON YAPIYORLAR”
Ermeni idaresinin birkaç yılda bir bu taarruzları, taciz teşebbüslerini artırdığını tabir eden İbrahim mahsusen; bu 12 Temmuz’da yapılan hücumun devlet dinamiklerinin olumsuz istikamette seyrettiğini, bu yüzden provokasyonlarla gündemin değiştirilmeye çalışıldığını söz etti:
“Bu provokasyonu biz iki sebeple ele alıyoruz. Birincisi Ermenistan’ın içinde bulunduğu, memleket içindeki yaşananlar. Burada yeni bir hükümet var. Bu hükümetin 2016’da Ermenilerin yaşadığı mağlubiyet konusunda bir tecrübesi yok. Öteki taraftan evvelki idareyle çok büyük sorunları var. Velev eski Cumhurbaşkanları içerde hala. İş adamlarıyla keza büyük külfetleri var. Kovid ile uğraşta de büyük problemler yaşıyorlar. Bunların yanı sıra Ermeni hükümetinin de devlet içinde yaşadığı kendi sorunları var. Taarruzun sebeplerinden biri, bu olumsuz istikametteki iç dinamiklerin değiştirilmesi konusunda bir provokasyon olabilir.”
DIŞ TESIRLER
Ermeni tacizlerinin bu devirde artmasına ait bir sair sebep de, Erivan idaresine verilen milletlerarası destekler. Bilhassa Ortamdaki sorunun çözülmesinden çok düğüm olarak kalması için adeta büyük uğraş sarf eden devletlerin, Ermeni idaresini cesaretlendiriyor. Ermenistan’ın hukuksuzluklarının cezasız kalmasını fırsat bildiğini belirten Büyükelçi İbrahim, sorunun tahlile kavuşturulamadığı için burada bu türlü bir durumun yaşandığını söz etti.
“İkinci olarak Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki hudutlarda yaşanan bu provokasyonun, Ermenistan’ı sair devletlerin bu bahse yönlendirmesi olabilir. Biliyorsunuz ki Ermenistan bir güvenlik teşkilatının üyesidir. Bu teşkilat birkaç devletin eksenindedir. Biz buna Kollektiv Tehlükesizlik Müqavilesi Teşiklatı diyoruz. Anadolu Türkçesinde bildiğim kadarıyla Müşterek Güvenlik Teşkilatı deniyor. Tabiki onlar burada tahlil bulunmasını istiyor. Husus üzerine onlar da bir içtima talebinde bulundular. Biz bu halde görüyoruz. Lakin bu provokasyon karşılıksız kalmadı. Biz şehidler verdik, onların da kanı yanda kalmadı. Cumhurbaşkanımız bunu çok net bir formda hem Ermenistan’a hem de tüm dünyaya duyurdu. Azerbaycan’a karşı bu üzere muhtemel gerçekleştirilecek olan faaliyetlerin yanıtı bugün verilmiş, yarın da misliyle karşılığı verilecektir.”
ERMENİSTAN’IN CÜRRETİ
Büyükelçi Hazar İbrahim şöyle devam etti:
“Bu saldırıyı iki formda kıymetlendirebiliriz. Birincisi Ermenistan umumide çok zahmetli durumlar içerisinde bulunduğundan ve devletçilik tecrübesinden uzak bir hükümet ile yönetildiğinden bu üzere yanlışlık ve velev insanlığa karşı işlenmiş kabahatlere yöneliyor. İkincisi de çok net konuşmak gerekiyor burada; maatteessüf Ermeni diasporasının, yurt dışında pek çok mekanda güçlü, tesirli ilişkileri bulunuyor. Devlet, iktisat, ve STK kurumlarında çok fazla temsilcisi bulunuyor bu yapının. O devletler de maatteessüf bu algıyı yaratıyorlar -ki Ermenistan’ın bu üzere hataları yabancı devletler tarafından “atılan adımlar doğrudur” imajını yaratmaya çalışıyor, bir siyaset aracı olarak bedellendiriliyor. Bu en büyük meselelerimizden biridir.”
AGİT’İN ETKİSİZLİĞİ
Kesimdeki sorunun en kıymetli aktörlerinden biri de AGİT ve Misk kümeleri. Münhasıran 30 yılı bulan çatışma sürecini çözmek, Karabağ bunalımında uzlaşıyı sağlama misyonu üstlenen bu oluşumların vazifelerini gereğince üstlenmediğini tabir eden İbrahim, AGİT ve Misnk kümelerinin Ermeni işgaline karşı sessiz kaldığını belirtti.
“Diplomaside net konuşmak gerekiyor. AGİT’in Misnk Kümesi var. Bu kümenin vazifesi, Ermenistan’ın Azerbaycan’a karşı giriştiği işgalin sonlandırılmasına yardımcı olmaktır. Minsk kümesi eş yöneticileri Fransa, ABD ve Rusya da burada hizmetlidir. Maatteessüf biz bu devletlerin hem milletlerarası hukuka hem de kendi mantıklarına mütenasip durumda bulunduklarını görmüyoruz. Burada zati Ermeni diasporasının tesiri açık bir halde laf konusu. Ermenistan cüretini buradan alıyor. Dışardaki kelamda güçler, yetkili olan devletler üzerinde maatteessüf tesirleri bulunuyor. Bu sebeple işgal teşebbüslerine sessiz kalıyorlar. Minsk kümesinin esas hedefi her iki tarafa şık, telkin edici kelamlar söylemek değil, her iki tarafın yanında olmak da değil. Arabulucu devletlerin esas rolü burada kim haklı kim haksız görmeleridir. Bunu görebilmek için ellerinde tüm imkanlar var. Teknolojik imkanlar, tüzel, siyasi ve kişisi araçları, imkanları var. Durumu değerlendirmeden sırf “barış olsun, sakin olun” demekle olmaz. Bu süreçte hatasız olanı tespit edip, hatalı olanın hakkını vermek bunların hizmeti, misyonudur. Tabiki eş liderler bu sorumluluğu konumuna getirmiyor. Kim haklı, kim haksız tespit edilse bugün bu problemler yaşanmayacak.”
ORTAMDA SÜREÇ NASIL İLERLEYECEK?
12 Temmuz’dan bu yana artarak devam eden tansiyonun düşürülmesi için memleketler arası kamuoyunda çalışmalar devam ederken, yerdeki sürecin nasıl işleyeceğine ait Türkiye Büyükelçisi çarpıcı açıklamalarda bulundu. Bilhassa buradaki çatışma ortamının son bulması için ermeni tarafının adım atması gerektiğini belirten İbrahim, aksi taktirde Azerbaycan’ın karşılığını ziyadesiyle vereceğini söz etti:
“Şu süreçte bu çatışmanın nereye gideceğini ön görmek açıkçası güç. Bu doğal yerde yaşanacak olan gelişmelere bağlı. Burada bir nokta çok net: Bize karşı olan bu ve gibisi adımların yanıtı bir değil, iki değil, üç değil çok misliyle verilmiştir, verilmeye de devam edilecektir. Ermeniler en kısa bir vakitte özür dilemeli, kendi kabahatlerini anlamalılar. Onların yapacağı artık bundan öbür bir şey kalmamıştır. Dün biraz sükunet sağlanmıştı ama bugün Azerbaycan’ın Tovuz yerindeki sivillere yine ateş açmaya başladılar. Tabiki bu noktada yeniden yanıtlarını alacaklar.
Burada Ermenilerin yaydığı yalanlar da var. Güya Azerbaycan’ın İHA’larını vurmuşlar, tanklarını imha etmişler üzere imajlar paylaşıyorlar. Afganistan’da yıllar yıllar evvel kaydedilen imgeleri bugün Azerbaycan üzere yaymaya, algı oluşturmaya çalışıyorlar. Bu üzere ucuz propagandalar artık işlemiyor. Ermenistan’ın başkanları bunu iyice anlamalıdır ki onların bu hamleleri kendilerine ve vatandaşlarına zararı vardır. Zira verilecek karşılık onları da etkileyecektir.”
MEMLEKETLER ARASI BEKLENTİLER
30 yıldır süren probleme neredeyse dünyada Türkiye’den gayrı net olarak destek veren bir memleket bulunmuyor. Bu durum Azerbaycan idaresinin sabrının taşmasına neden oluyor. Bilhassa platformlar ve kesimde sorumluluğu bulunan örgütlerin artık milletlerarası arenada tahlile kavuşturulması gerektiğini tabir etti.
“Biz her devir memleketler arası boyutta, örgütlerin bu ve buna misal bahislerde üzerlerine düşen vazifeleri gereğince noktasına getirsinler. Gelgelelim biz Minsk kümesi başta olmak üzere burada bir diplomasi faaliyetinin tahlil istikametinde çalışma yaptığını göremiyoruz. Biz Minsk kümesi üyelerinden sırf Kardeş memleket Türkiye’nin memleketler arası hukuka münâsib bir konumda bulunduğunu görüyoruz. Türkiye net olarak biliyor, söylüyor kim haklı, kim haksız. Gayrı devletler de bu durumda durmalı ve gerekeni yapmalıdır. Bizim beklentimiz budur. Artık bizim de halkımızın da sabrı tükendi bu noktada. İki gün evvel binler, on binlerce Azerbaycan vatandaşı sokaklardaydı hak ve adalet aramak için. Halk Azerbaycan topraklarının işgalden arındırılması ve Ermeni tacizlerinin son bulması için hareket yaptı. Şayet Minsk eş yöneticileri yahut ilgili örgütler bu çığlığı görmüyorsa, maatteessüf onlar bunu kendi destinasyonları için de tesirini görecektir. Bugün Azerbaycan’da olan, yarın sair bir devlette olduğunda kimse bunlardan bir şey beklemeyecek, yardım istemeyecek. Bu üzere konumlar kaos oluşturabilir. Biz AGİT Minsk kümesi üzere oluşumların daha çok diplomasi sahasında taraf almasının, etkinliklerini artırmasının taraftarıyız. Artık Uykularından uyanmalı, sorunun tahlili için ek sağlamalarını bekliyoruz. Azerbaycan memleketler arası hukuk açısından ve BM kararnamelerine münasebetli olarak işgal altındaki topraklarını kurtarma, temizleme, karşılık verme hakkına sahip olduğu üzere askeri olarak bunu karşılama gücü de vardır. Bu gücü bugünlerde gördük, Ermenistan’ın bu tavra devam etmesi durumunda da daha göreceğiz.”
KARABAĞ’IN ÖZGÜRLÜĞÜ
Bu noktada diplomatik yollara duyulan itimadın de azalmaya başladığını belirten İbrahim, Azerbaycan idaresinin öncelikli amacının hala siplomasiyle Karabağ sıkıntısını çözmek olduğunu söz etti:
“22 yıldır Azerbaycan diplomasisinde hizmet veriyorum. Birinci günden beri Minsk kümesi, AGİT temsilcileri ve gayrı örgütlerin temsilcilerine hem sabrımızın tükendiğini söyledik. Biz istiyoruz ki bu sorunu diplomatik yollarla çözelim. Biz diplomatların da bir sabrı var. Bizim vazifemiz bu mevzuyu diplomatik cepheden tahlile kavuşturmaktır. Ama benim şahsi görüşüm Minsk Kümesinin bulunduğu konum, Karabağ sıkıntısının diplomatik yandan tahlili ihtimalinin sıfıra indiğini gösteriyor maatteessüf. Azerbaycan hükümeti kişilerinin hizmetindedir. Bunu net olarak da tabir edebiliriz. Halkımız Minsk kümesi başta olmak üzere vesair ilgili kurumlara inanmıyorsa, bizler de inanmıyoruz demektir. Bu yüzden milletlerarası kurumlar hizmetlerini yapmalı kim haklı, kim haksız çıkartıp ortaya koymalıdır.”
TÜRKİYE’NİN KONUMU VE BAĞLANTILAR
İki komşu devletten çok bir tarihin paylaşıldığı, bir ailenin iki kardeşi olan Türkiye ve Azerbaycan yıllardır “Tek Millet, İki Devlet” mottosuyla bağlarını sürdürüyor. Tarihe dayanan birlikteliği iki taraf da gururla her platformda gösteriyor. Mahsusen Ermenistan’ın bu saldırısı sonrasında büyükelçilik telefonlarının hiç susmadığını belirten Hazar İbrahim, Türkiye’nin çabucak her yanından telefon aldıklarını ve vatandaşların “Sizin için ne yapabiliriz” dediklerini söyledi. “Tamamiyle güvenebileceğimiz memleket var o da Türkiye’dir.” dedi.
“Türkiye’nin desteği sırf bu hususla ölçülecek üzere değil. Tüm koularda Türkiye’nin Azerbaycan’a, Azerbaycan’ın da Türkiye’ye desteği doğal bir şeydir. “Tek Millet, İki Devlet” mottosundan gelen bir durumdur. Bizim için hiç fark etmez Ankara da, İstanbul da, Elazığ da Türkiye’nin her noktası Azerbaycan’ın Gence’si, Tovuz’undan farklı değildir. Birebir durum Türk kardeşlerimiz için de öyledir. Biz her devir Türkiye’nin yanındayız bir şey olsa da olmasa da. Her devir biz de kişimiz da bunu göstermiştir. Azerbaycan’ın idaresi de bunu en çok savunanlardandır. Cumhurbaşkanımız Aliyev birkaç yıl evvel katıldığı bir içtimada Ermeniler Türkiye’ye karşı küfür yağdırırken, o bunun önünde durarak reaksiyon gösterdi, “burada Türkiye olmasa da ben varım bunu yapamazsınız” dedi. Her vakit bu oldu ve olacaktır. En tepeden, Cumhurbaşkanımızdan başlayarak tüm bakanlar, halk bu mütalaayla hareket ediyor. Bizim ofisimizin telefonları susmuyor. Her dakika bir telefon geliyor destek için “biz ne yapabiliriz? Biz ne isterseniz yaparız” diyorlar. Bu türlü bir dayanışma var aramızda. Azerbaycan halkının verdiği destek de kendi içinden geliyor. Hiç bir fark gözetmeksizin Türkiye için sokaklara dökülüyorlar. Kalelerimize baktığınızda göreceksiniz, Azerbaycan ve Türk bayrakları birlikte dalgalanıyor. Uluslararsı ilgilerde de Türkiye’nin bu dayanışması bizler için çok lakin çok kıymetlidir. Zira Türkiye, Azerbaycan’ın yanında hem bir kardeş üzere hem de müttefik bir devlettir. Türkiye hem kardeş, hem de hakkın, adaletin yanında bir devlet olduğunu tekraren göstermiştir. Kimse unutmasın ki bugünkü Türkiye, geçmişteki üzere değildir. Bugünkü Türkiye güçlü bir devlettir. Türkiye sırf konuşmakla kalmayıp fiil de gerçekleştiriyor, gücünü, halk gücünü ortaya koymaktadır. Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın dediği üzere dünya 5’ten büyüktür. Ve tabi ki o 5’ten büyük olanlardan biri de kardeş Türkiyemizdir.”
Azerbaycan’ın Harikulâde ve Tam Yetkili Ankara Büyükelçisi Hazar İbrahim, Türkiye’nin savunma endüstrilerindeki atılımlarından memnunluk duyduklarını tabir ederken ikili bağlantılar için “Tamamiyle güvenebileceğimiz memleket var o da Türkiye’dir.” diyerek kelamlarını noktaladı.
Haber7
