Haber7- Enes Taha Ersen
Azerbaycan’ın 30 yıllık hasreti, 10 kasımda son buldu. Son olarak Şuşa’yı da işgalden arındıran Azerbaycan ordusu karşısında Erivan yenilgisini ilan etti.Ermenistan başbakanı Paşinyan’ın yenilgiyi kabul ederek muahede imzaladığını duyurması ile sonuçlanan süreçte Bakü büyük kazanımlar elde etti.
Türkiye’nin de çabalarıyla diplomasi masasına taşınan bu zafer, mutabakatla resmiyete döküldü. Son ana kadar Azerbaycan’a takviyesinden taviz vermeyen Türkiye’yi masa dışında tutma atılımları bilhassa dikkat çekerken, Azerbaycanlı uzmanlar hem bu muahedeyi, hem de Türkiye’nin masadaki/sahadaki durumunu kıymetlendirdi. Gazeteci Ceyhun Aşirov, Azerbaycan Yeni Çağ Medya Kümesi Lideri Agil Alesger ile Azerbaycan İslahatçı Gençler Birliği Lideri Ferit Şahbazlı Haber7.com’a gelişmeleri yorumladı.
CEYHUN AŞİROV: KARANLIKTA KALAN KİMİ NOKTALAR VAR
Azerbaycanlı gazeteci Ceyhun Aşirov, yapılan muahedeyi ve kazanımları kıymetlendirdi. Bilhassa Şuşa’nın alınmasına değinen Aşirov, ateşkes nedeniyle geride kalan bölgelerin durumuna dikkat çekti.
“Burada bir kaç nokta var. Azerbaycan 30 sene sonra hem masada hem de alanda kendi topraklarını aldı. Bu epey kıymetlidir. Azerbaycan’ın Paris’i, kültürel başşehri üzeredir Şuşa. Kelbecer, Laçin’in bir kısmını da Azerbaycan ordusuna geçmesi değerlidir. Lakin bu metinde anlatılmayan, karanlıkta kalan kimi noktalar var. Bilhassa Hankendi, Hocalı, Hocavend üzere bölgeler Ermenistan’ın tarafında kaldı.”
“HEPSİNİN ÇOK YETERLİ TAHLİL EDİLMESİ GEREKİYOR”
Ateşkes sonrasında da sürecin yakından incelenmesi ve Ermeni güçlerin, çetelerin geçmişte olduğu üzere silahlanma, teşebbüslerine müsaade edilmemesi gerektiğini belirten Aşirov “Bunların hepsinin çok iyi irdelenmesi, tahlil edilmesi gerekiyor” dedi.
“Geldiğimiz bu noktada Azerbaycan bu bölgeleri deFacto olarak denetim ediyordu. Şuşa’yı alan bir ordu, Hankendi’yi de otomatik olarak almış demektir. Azerbaycan Ermenistan’ı alanda deFacto olarak diz çöktürdüğünde, Rusya’dan gelen bu mutabakat, maalesef o kadar da iç açıcı bir durum değil. Rus ordusunun Azerbaycan topraklarına yerleştirilmesi, ileride nasıl bir sonuç doğuracak? O bölgede kalan Ermeni güçler silahlandırılacak mı? Tekrar geriye mi döneceğiz? Bunların hepsinin çok iyi irdelenmesi, tahlil edilmesi gerekiyor. “
“RUSYA VARSA, TÜRKİYE DE ALANDA YER ALMALI”
Bilhassa Moskova’dan gelen açıklamalar doğrultusunda, alanda sırf Rus askerinin bulunacağı telaffuzlarına de değinen Aşirov, alanda Rus askerlerinin yanı sıra Türkiye’nin de bulunması gerektiğine dikkat çekti. Başarıdaki en kıymetli etkenin Türkiye olduğunu söz eden Azerbaycanlı gazeteci, “Sadaha Rusya varsa Türkiye de olmalı” dedi.
“İmzalanan mutabakata nazaran Türk ordusunun ne formda bölgede olacağı, alan hakimiyetini nasıl sağlayacağı net değil. Rusya’dan da açıklamalar var. Kurulacak olan ateşkes müşahede merkezinde Türk askeri yetkilileri olacak üzere değerlendirmeler geliyor Rusya ve Ermenistan tarafından. Meğer ki bu savaşın siyasi, ruhsal ve öbür taraflar açısından kazanılmasında en değerli aktör Türkiye’dir. Türkiye’nin verdiği takviye sayesinde bu sağlandı. Bugün Türkiye’nin alanda şahsen olması gerekiyor. Rusya alanda varsa, onun yanında da Türkiye yer almalı. Tek taraflı olmaması gerekiyor. Bu noktalarda iyi tahlil etmek gerekiyor.”
“TÜRKİYE NEDEN YOK”
Aşirov, Türkiye’nin devre dışı bırakılarak masadan uzaklaştırılmaya çalışılmasına ait şunları söyledi:
“Ortada bir muamma var. Üç devlet yetkilisi imza atmış, neden bu anlaşmada Türkiye yok, Türkiye’nin pozisyonu yok? Hocavend, Ağdere, Hankendi, Hocalı -ki burası çok kıymetlidir bizim için- neden Ermenilerde kalıyor buralar? Aslında biz askeri olarak bu bölgeleri almak üzereydik. Bunu Ermeni tarafı da doğruluyor. Kelamda Karabağ Cumhurbaşkanı açıklamasında “Savaş iki gün daha devam etse biz Karabağ’ı büsbütün kaybedecektik” diyor. Bu durum ortada açık ve net. Burada Türkiye’nin pozisyonu açısından daha şeffaf olunmalıdır. Türkiye Rusya üzere alanda alan hakimiyetine sahip olmalıdır. Ermenistan’ın tekrar bir taarruz gerçekleştirmesi ihtimalini kim denetleyecek alanda? “
AGİL ALESGER: HEZİMETİN RESMİ BEYANIDIR
“Bu gece Ermenistan ve Azerbaycan ortasında Rusya`nın garantörlüğü ile imzalanan anlaşma, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev`in de tekraren söylediği üzere Azerbaycan`ın savaş meydanında elde ettiği başarıyı masaya taşımasının bir sonucuydu. Öncelikle şunu belirteyim ki bu bir ateşkes anlaşması değil. Bu, 
Ermenistan`ın hezimetini kabul etmesinin resmi şekilde beyanıdır. Burada Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev`in, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan`ın ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin`in üç taraflı garantisi var. Bu anlaşmada en net olan şey Ermeni kuvvetlerinin belirlenmiş süre zarfında Karabağ etrafındaki Kelbecer, Ağdam ve Laçin vilayetlerinden çekilmesidir. Ermenistan anlaşmanın bu şartını yerine getirerek 15 Kasım`da Kelbecer, 20 Kasım`da Ağdam ve 1 Aralık`ta Laçın`dan çekilmelidir. Ermenistan`ın yenilgiyi kabul etmesi bu şartları da koşulsuz olarak yerine getireceğinin göstergesidir.”
“ALİYEV ALTINI ÇİZEREK SÖYLEDİ”
“Tabi, anlaşmanın Azerbaycan için en önemli tarafı ateşkes izleme merkezinde Türkiye güçlerinin olmasıdır. Aliyev ulusa sesleniş konuşmasında bunu özellikle, altını çizerek söyledi.”
“30 YILLIK İŞGALE NOKTA KOYULACAK”
Tabi, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ni Azerbaycan’ın batı bölgelerine bağlayan yeni ulaşım sınırının inşası da Azerbaycan`ın zaferini belgeleyen en önemli şartlardan biridir. Bu anlaşma ile 30 yıldan beridir devam eden işgal siyasetine nokta koyulacak.
FERİT ŞAHBAZLI: ÖTEKİ BİR ALTERNATİFİ YOKTUR
“Minsk kümesine bağlı barış güçlerini temsilen, kümenin eş lideri Rusya’nın askerleri burada faaliyet gösterecek. Dün Cumhurbaşkanı ilham Aliyev açık bir halde lisana getirdi ki Ermenistan ile ateşkesin sağlanması için alanda bir denetim merkezi kurulacaktır. Denetim merkezinde Rus askerleriyle birlikte Türk askerleri de hizmet verecektir. Cumhurbaşkanı Aliyev ulusa seslenişinde bunu açıkça lisana getirdi. Bunun öteki bir alternatifi yoktur ve bu halde uygulanacaktır.”
“TÜRK ASKERLERİ YER ALACAK”
“Kabul edilen, imzalanan muahede Karabağ’daki askeri operasyonların 
durdurulması ve sürecin diplomatik tabana taşınması içindir. Bir çok ayrıntı, soru işareti içeren hususlar müzakerelerde gün yüzüne çıkacaktır. Ben hiçbir biçimde kuşku duymuyorum ki bu mutabakatların imzalanması, bu kararların alınmasında Türkiye ile Azerbaycan ortasında istişareler gerçekleştirilmiştir. Dediğimiz üzere Rusya Minsk kümesinin eş liderleri olarak barış güçlerini yerleştirecek, iki ülke ortasındaki ara buluculuğu, barış tabanını sağlamak için yer alacak. Bakacak olursanız burada ABD ve Fransa askerleri yer almıyor, almayacak. Ama bu husus Cumhurbaşkanının konuşmasında açık ve net bir formda bilhassa vurgulandı. Sayın Erdoğan ile daimi irtibat içerisinde olduğunu da söyledi Aliyev. Barış gücü ismi altında olmasa dahi Türk askeri ateşkesi denetim için kurulacak merkezde yer alacaktır.”
“SORU İŞARETLERİ NETLİK KAZANACAK”
Bu türlü bir mutabakatın imzalanması Azerbaycan’ın kazandığı askeri muvaffakiyetlerin bir sonucudur. Aslında biz savaş başlamadan evvel diyorduk: Biz Ermenistan ile savaşı durdurabiliriz, şayet ki onlar işgal ettikleri bölgeden çekilme konusunda bir takvim ortaya koyarlarsa! Bugün o takvim ortadadır. İşgal ettikleri topraklardan çıkmak için en geç Aralık ayının1’ine kadar mühletleri var. Artık Karabağ için Ermenistan’ın talep ettiği statü konusu büsbütün ortadan kalkmıştır. Karabağ, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünün bir kesimi olarak kalacaktır. Buralardaki Ermeni vatandaşları tıpkı bir Azerbaycanlı üzere yaşamaya devam edebilecektir. Buralarda sürülen Azerbaycan vatandaşları bu topraklara geri dönebileceklerdir. Bugünkü koşullar altında Azerbaycan’ın ulusal çıkarları açısından çok kıymetli, çok verimli bir mutabakattır. Önümüzdeki günlerde soru işaretleri barındıran kimi ayrıntılar da netlik kazanacak, gün yüzüne çıkacaktır.
Haber7
