Haber7 / Fuat Öner
TÜİK, yılın ikinci çeyreğine ilişkin büyüme sayılarını açıklandı. Koronavirüsün iktisat üzerindeki tesirlerinin en ağır hissedildiği ikinci çeyrekte Türkiye yüzde 9.9 daraldı. Beklenti yüzde 11 daralmaydı. Dallara nazaran en yüksek daralma yüzde 25 ile hizmet kesiminde yaşanırken sanayi dalı de yüzde 16.5 daraldı. Öte yandan, finans ve sigorta faaliyetleri ile bilgi ve irtibat faaliyetlerinde sırasıyla yüzde 27.8 ve yüzde 11 büyüme kaydedildi. 2019 büyüme datalarına ilişkin en son sayıları da açıklayan TÜİK, çeyreklik ve sektörel bazda revizyona gitti fakat yıllık bazda yüzde 0.9’luk büyüme performansı değişmedi. Türkiye 2018’de yüzde 2.8, 2017’de yüzde 7.4, 2016 yılında da yüzde 3.2 büyümüştü
PANDEMİYİ BİLE GÖRMEZDEN GELİYORLAR
Açıklanan büyüme sayılarını Haber7’ye kıymetlendiren SETA Iktisat Araştırmacısı Doç Dr. Mevlüt Tatlıyer, Türkiye’nin pandemi sürecinde çok iyi bir imtihan verdiğini lakin kimi kesitlerinin yalnızca muhaliflik yapmak için pandemiyi bile unutarak gerçeklerden uzak ifadelerle “Türkiye Iktisadı ikinci çeyrekte yüzde 10 seviyesinde küçüldü” telaffuzlarına reaksiyon göstererek ‘Bu sayıları rakamları pandemiden bağımsız okuyamayız” dedi.
KÜÇÜLMENİN NEDENİ PANDEMİ
Türkiye iktisadı ikinci çeyrekte neden yüzde 9.9 küçüldü sorunun yanıtı net olarak Bu pandemi diyen Tatlıyer ” İki temel neden var birincisi; biz zati otelcilik ve restorancılık üzere kimi bölümleri büsbütün kapattık. Öbür taraftan öbür sektörlerlerde alınan karantina tedbirleri nedeniyle önemli biçimde daralma yaşandı. Ekonomik hacminde bu nedenlerden dolayı iktisadın küçülmesi aslında beklenen bir durumdu ve beklendiği üzere gerçekleşti.
TÜRKİYE DÜNYAYA NAZARAN DAHA AZ MAKÛS DURUMDA
Lakin genel tabloyu Türkiye’nin öbür ülkelere bakarak daha net anlayabiliriz. Buna baktığımızda Türkiye’nin durumunun daha az makûs olduğunu söyleyebilirim.Yani daha iyi demek istemiyorum zira bir küçülme var ortada fakat daha az berbat daha az dertli diyebiliriz. Avrupa ülkelerinde yüzde 20’ler seviyesinde küçülmeler görüyoruz yüzde 10’lar seviyesinde küçülme görüyoruz. Bir bütün olarak Avrupa’ya baktığımızda ortalama yüzde 14 civarında bir küçülme görüyoruz.”
ABD iktisadına bakıyoruz yüzde 30’lar seviyesinde küçülme var lakin yıllıklandırılmış sayı çeyrek bazında yüzde 9,5 seviyesinde. Gelişmekte olan ülkelere baktığımızda Türkiye’nin tüm bu ülkeleri bir ortaya getirdiğimizde genel durumunun iyi kanatta olduğunu görece iyi olduğunu yani daha az makus olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz” formunda konuştu.
ÖBÜR ÜLKELERDE YAŞANAN EKSTRA KÜÇÜLME TÜRKİYE’Yİ ETKİLEDİ
Bu süreçte Türkiye’nin ihracatında da önemli ölçüde bir daralma yaşandığının altını çizen Tatlıyer “Diğer ülkelerde yaşanan ekstra küçülme bizim ihtacatımızı da ekstradan azalttı ve bu bizim ekonomik büyüme oranımızın yüzde 9.9’luk küçülmenin gerçekleşmesinde hisseye sahip oldu. Pekala istihdam boyutunda ne oldu? Makro iktisadın durumu bizim için değerli lakin istihdam da bizim için değerli işsizlik oranına baktığımızda, işsizlik oranının yükselmediğinin hatta Nisan ayı itibariyle düştüğünü görüyoruz. Bu olağandışı bir durum değil pekala neden olağandışı değil? Teknik olarak işsiz sayılabilmeniz için iş aramanız gerekir bu süreçte işinizi kaybetmeniz gerekir bu süreçte işten çıkarma yasaklandı.
Yasaklandı lakin bu insanlarında işsiz sayılabilmesi için iş araması gerekiyor ancak pandemi devrinde iş aramak pek mümkün değil bilhassa Nisan, Mayıs aylarında bu çok mümkün değildi bu nedenden dolayı bizim istihdam oranına bakmamız gerekiyor. ikinci çeyrek için burada da istihdam oranına baktığımız vakit Nisan itibariyle 5 puanlık düşüş görüyoruz. İstihdam oranının yüzde 5 puan düştüğünü görüyoruz bu önemli bir düşüş bu kadar kısa müddette ve yeniden beklentilerimizle uyumlu. Yani iktisat ikinci çeyrekte yüzde 10 seviyesinde küçülürken bizim istihdam oranımız Nisan ayı sayısı olarak 5 puan düştüğünü görüyoruz.” dedi.
TÜRKİYE 3. ÇEYREKTE SÜRPRİZ YAPABİLİR
3. çeyrek ve yıl sonu beklentileriyle ilgili iddialarını paylaşan Tatlıyer, “Türkiye iktisadının gerçek manada iyi bir halde toparlandığını görüyoruz. Türkiye iktisadı ikinci çeyrekte en az küçülen ülkelerden birisi birebir vakitte üçüncü çeyrekte en süratli ve güçlü toparlanan ülkelerden birisi.
Bunu neye dayanarak söylüyoruz; baktığımızda tüketici harcamalarının, kredi kartı harcamaları olarak tüketici harcamalarının Haziran ayı itibariyle pandemi öncesine döndüğünü görüyoruz. Haziran ,Temmuz, Ağustos ayları itibariyle tüketici inanç endekslerinde çok süratli toparlanmalar gördük tekrar kapasite kullanım oranında Temmuz, Ağustos aylarında önemli toparlanma gördük. Birçok gösterge aslında bu süreçte “V” biçiminde bir ekonomik gidişata işaret ediyor. Yani Nisan, Mayıs aylarında tabanı gördükten sonra Haziran, Temmuz, Ağustos da önemli bir yükseliş Ağustos itibariyle de neredeyse eski haline gelme görüyoruz. Bunları bir ortaya getirdiğimiz de üçüncü çeyrekte güçlü bir ekonomik büyüme beklememiz gerekir.” halinde konuştu
2. DALGA OLMAZSA TÜRKİYE BÜYÜME İLE KAPATIR
“V’ formunda toparlanmayı yakalayabilmek için 2. dalga ve karantina tedbirlerinin yaşanmaması gerektiğini vurgulayan Tatlıyer, “Eğer önemli bir ikinci dalga yaşanmaz ise ikinci dalgadan kastım ise birinci ortaya çıktığı üzere önemli bir yayılma emaresi göstermesi ve insanların, hükümetlerin süratli bir biçimde karantina tedbirleri almalarını kast ediyorum. Bu süreç yaşanmaz ise Türkiye iktisadını 2020’de “V” halinde bir ekonomik seyir izleyeceğini ve yılı da ekonomik büyüme ile kapatacağını rahatlıkla söyleyebilirim.
2. DALGA TABLOYU “W” FORMUNA ÇEVİRİR
Ancak tekrardan salgın dalgasının gelmesi durumunda ise bu ikinci çeyrekte yaşadıklarımızı tekrardan 4. Çeyrekte ya da daha sonraki süreçte yaşama durumda kalırız ve bu durumda da genel olarak baktığımızda “V” den çok “W” formunda bir ekonomik seyir olur.
HÜKÜMETİN SIYASETLERI İŞE YARADI
Genel olarak baktığımızda hükümetin uyguladığı siyasetlerin, ekonomiyi, istihdamı, ve tüketicinin moralini yüksek tutmakta önemli ölçüde işi yaradığını ve başarılı olduğunu düşünüyorum.
Zati Türkiye pandemiden ekonomik olarak en az etkilenen Ülkelerden birisi olması bu durumu teyit ediyor. 100 yılda bir yaşanabilecek pandemi sürecinden geçiyoruz ve bu süreçte de ne yapmamız gerekiyorsa onu yapmalıyız hem hükümet olarak hem vatandaş olarak Şu ana kadar ben hoş bir imtihan verdiğimizi düşünüyorum hem ülke hem de devlet olarak. Ayrıyeten bunu ekonomik olarak söylüyorum bunu ve bir biçimde bu süreci en iyi biçimde atlatacağımızı düşünüyorum.” dedi.
Haber7
