Osmanlı Denizcilik tarihinin devir noktası olan Barbaros Hayrettin Paşa, Akdeniz kıyılarındaki faaliyetleri ile Akdeniz’in bir Türk gölü haline gelmesini sağladı. Midilli Adasının fethinden sonra Midilliye yerleşen Sipahi Yakup Ağa’nın oğlu olan Barbaros Hayrettin 4 erkek kardeşten en küçüğüdür. Doğum tarihi net olarak bilinmese de 1478 yılında Midille’de dünyaya geldiği kabul edilen genel kanıdır. Denizcilik hayatına çok küçük yaşlarda başladığı ticaretle atıldı. Eğriboz-Midilli-Selanik ortasında yaptığı deniz ticaretiyle başladığı denizcilik hayatı Osmanlı Himayesine girmesiyle devam etti. Avrupa’nın en büyük Haçlı donanmasını yok eden Barbaros Hayrettin 1538 yılında girdiği kuvvetli Preveze Deniz Savaşında Osmanlı’yı Akdeniz’in tek hakimi yapmayı başardı.
Asıl ismi Hızır Reis’dir. Barbossa (Barbaros) lakabını ağabeyi Oruç Reis’in saçlarının ve sakallarının kırmızı olmasından ötürü Avrupalılar verdi. Bu lakap sonrasında Hızır Reis için de kullanıldı. Barbaros’un başarılı giden savaşlarından sonra Hayrettin lakabını de Yavuz Sultan Selim verdi. Barbaros Hayrettin olarak tarihe geçen Hızır Reis, genç yaşlardan itibaren denizlerde Haçlılarla gayret etmeye başladı. Osmanlı ile birinci teması ise Rodos Şövalyelerine esir düşen ağabeyi Oruç Reis’in kurtarılmasından sonra II. Beyazıt’ın oğlu, Yavuz Sultan Selim’in kardeşi Şehzade Korkut’un himayesine girmesiyle başladı.
Barbaros Hayrettin ve Oruç Reis, Endülüs’de Katoliklerin hakim olmasından sonra Müslümanların gördükleri azap ve zarurî göçe müdahale etmek için istikametlerini Batı Akdeniz’e çevirdi. İki gemili filoları ile Afrika kıyılarında inançlı bir liman arayan Barbaros kardeşler Tunus’a yerleşti (1504). Burada bir müddet kalarak filolarını büyüttükten sonra taraflarını Cerbe adasını çevirerek İtalya adalarına ve kıyılarına akınlar düzenlemeye başladılar. 1513 yılında Cezayir’in Kuzeyinde yer alan ve tek başına kendi kent devletlerini kuran Cicelli’yi ele geçirerek Oruç Reis’i sultan ilan ettiler. Barbaros kardeşlerin bu atağı Akdeniz’de sürecekleri kararın başlangıcı olarak kabul edilir. Akdeniz’deki faaliyetlerini sürdürmeye devam ederken Gırnata’da zulüm altında olan Müslümanlara yardım etmeye çalışan Hızır ve Oruç Reis, Müslümanları gemilerle Cezayir’e getirerek iskan etmelerini sağladı. Oruç Reis kardeşiyle birlikte savaşırken birinci evvel kolunu kaybetti sonra tekrar İspanyollarla girdikleri bir savaşta şehit oldu (1518). Yalnız kalan Hızır Reis gücünü Osmanlı’yla birleştirme kararı kaldı ve Osmanlıyla birlikte giriştikleri gaza hareketiyle Akdeniz bir Türk gölü haline geldi.
Ağabeyi Oruç Reis İspanyollarla yaptıkları savaşta kaybeden Hızır Reis, adamlarından Hacı Hüseyin’i Cezayir’in durumundan haberdar etmek üzere devrin padişahı Yavuz Sultan Selim’e gönderdi. Yavuz Sultan Selim ise Hızır Reis icraatlarından ötürü ‘ Hızır Reis, nasrüddindir, hayrüddindir’ tabirini kullandı. Hızır Reis bu tarihten itibaren Batı’dan aldığı Barnaros, Yavuz Selim’den aldığı Hayrettin lakaplarıyla ‘Barbaros Hayrettin’ olarak anılmaya başladı.
Yavuz Sultan Selim, Barbaros Hayrettin Paşa verdiği imtiyazlarla Anadolu’dan 2000 kişilik bir ordu oluşturmasına izi verdi. Barbaros, Osmanlı’dan aldığı dayanakla gücüne güç katarak icraatlarına devam etti. Barbaros Hayrettin Paşa, Osmanlı’ya alışılmış olunca Cezayir toprakları da Osmanlı’ya kazanmış oldu. Yavuz Sultan Selim ismine hutbe okunarak Cezayir Osmanlı topraklarına katıldı.
Osmanlı ve Barbaros’un güçlerini birleştirmesi Batı dünyasında rahatsızlık uyandırarak hareketlenmelerine neden oldu. İspanyollarla gayret içinde olan Barbaros, 1520-1529 yılları ortasında İspanyolların hakimiyetinde olduğu bir ada dışında tüm bölgenin hakimi olmayı başardı. İspanyolların ne yaptıysa durduramadığı Barbaros Hayrettin Paşa 1533 yılında Yasal Sultan Süleyman tarafından İstanbul’a davet edildi.
28 Aralık 1533 yılında Yasal Sultan Süleyman ile görüşen Barbaros Hayrettin Paşa, Kemankeş Ahmet Paşa’nın yerine Kaptan-ı Deryalığa atandı. O vakte kadar Gelibolu Sancakbeyliği derecesinde olan Kaptan-ı Deryalık makamı Barbaros Hayrettin ile birlikte merkezi Cezayir olmakla birlikte beylerbeylik rütbesi kazandı.
Osmanlı’nın Akdeniz’deki engellenemez yükselişinden rahatsız olan Avrupa, yeni bir Haçlı birliği kurmak hazırlığı içinde idi. İspanya, Venedik, Portekiz ve Papalık’ın oluşturduğu en az 208 gemiden meydana geldiği bilinen Andrea Doria komutasında Haçlı Filosu Korfu adasında toplandı. Barbaros ise 122 gemiden oluşan filosuyla Arta Körfezine konuşlandı. 25 Eylül 1538’de harekete geçen Andrea Doria filosu 3 gün süren gayretin sonunda bozguna uğradı. Barbaros’un filosu sayıca az olmasına karşın Haçlı donanmasının 36 teknesini ele geçirerek mürettebattan 2175 kişiyi de esir aldı.
Preveze Deniz Zaferiyle Türklerin Akdeniz’de kesin üstünlüğü sağlanmış oldu. Haçlılar tarafından daha evvel ele geçirilen Nova’da geri alındı. Barbaros, denizdeki başarılı faaliyetlerini devam ettirirken Avrupa’nın Akdeniz üzerindeki emellerini kısa müddetliğine ertelemiş oldu. Başarılı deniz savaşlarından sonra tershana işleriyle ilgilenen Barbaros Hayrettin Paşa, geçirdiği kısa müddetli bir hastalıktan sonra 1546 yılında vefat etti.
Kaptan-ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa’nın ‘Öldüğüm vakit beni denizin sesini duyacağım bir yere gömünüz.’ vasiyeti üzerine Türbesi Beşiktaş iskelesinin çabucak karşısına periyodun Mimarbaşı Mimar Sinan’a yaptırıldı. Barbaros Hayrettin Paşa’nın vefat etmesinin akabinde ‘mate reisü’ül-bahr’ yani ‘denizlerin reisi öldü’ denmiştir…
Haber7
