ABD’li bilim insanları Emory Üniversitesi’nde grip virüsüne karşı da tesirli olan ve antiviral bir ilaç olan ‘molnupiravir’ geliştirdi. Bu ilacın griba karşı aktifliği şimdi test evresindeyken salgın ortaya çıktı ve koronavirüs üzerine tesiri üzerinde durulmaya başlandı. Birinci olarak hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde ilacın kovid-19’u 24 saat içinde etkisiz hale getirdiği açıklandı. Hatta faz-2 insan denemelerinde enfekte şahıslarda virüsü büyük ölçüde azaltması da sevindirdi. Günde 2 kere kullanılan molnupiravir sonucunda tedavi edilen hastaların hiçbirinde bulaşıcı virüse rastlanmadı. Şayet ilaç faz-3 denemelerinde de başarılı sonuçlar verirse birinci kere ağız yoluyla alınan antiviral ilaç koronavirüs ile uğraşta çığır açacak ve asemptomatik yayılmayı engelleyecek üzere gözüküyor.
İlacın koronavirüse karşı tesirli olmasındaki en değerli faktör nedir?
Virüsler evvel hücrenin içine girerler. Sonra da hücrenin içinde kendi RNA’sını ya da kodunu kopyalaması gerekir. Molnupiravir, kopyalama sırasında virüsün kodunda yanlışlar oluşturuyor ve oluşan kopyalar gerçek virüsü oluşturamıyor. Bu ortada sadece koronavirüs değil, öbür virüsler de birebir mekanizmayı kullandığı için ilacın onlarda da tesirli olması çok yüksek ihtimal.
Faz-2 insan denemelerinde ilacın enfekte bireylerde virüsü büyük ölçüde azalttığı görüldü. Bu evreye kadar nasıl gelindi, hangi süreçlerden geçildi?
Geçen yıl nisan ayında Emory Üniversitesi’nde geliştiren çalışmalarda ilacın koronavirüse karşı çok tesirli olduğu açıklanınca, ‘Ridgeback Biotherapeutics’ adlı şirket ilacın lisansını satın aldı. Çabucak Faz-2 çalışmalarını başlatmak istediler ve yaz aylarında adımlar atıldı. Sonra Dünya’nın en büyük ilaç şirketlerinden ‘Merck’ firması ile ortak oldular. Temmuz ayında ise Faz-2 çalışmaları başladı. Aralık ayının başlarında ‘gelincikler’ üzerinde denemeler yapıldı. İlacın koronavirüsü bastırdığı hatta 24 saat içinde virüsün kendi kendini yok ettiği açıklandı. Tıpkı halde insan denemelerinde değerli sonuçlar alındı. Bu yıl ocak ayında da Merck firması, Faz-2 çalışmalarını daha da genişleterek Faz-3 çalışmalarına başladı. Çalışmayı iki kümeye ayırdılar: Hastanede yatan ağır hastalar ve hastane dışında olan hastalar…
Faz-3 denemelerinde hangi çalışmalar olacak? Onun sonuçları sizce ne vakit açıklanır?
Faz-3 sonucunda vefatları önleyip önlemediğini göreceğiz. Bir denetim kümesi kuruldu. Bu denemeler ‘çift kör’ olarak yapılıyor. Yani hastaların bir kısmı ilaç alıyor, bir kısmına içinde ilaç olmayan ya da öteki bir tedavi formülü uygulanıyor. Ancak bunu hastalar bilmiyor. Kodlar kırıldıktan sonra hangi kişi ilaç almış, hangisi almamış o gözüküyor. Bunun sonucunda ‘ilaç alanlarda daha süratli iyileşme var mı, ağır hastalık önleniyor mu, ölümlerde azalma var mı?’ üzere sonuçlara bakılacak. Nisan ya da mayıs üzere de bitmiş olması bekleniyor.
Molnupiravir yüzde 100 başarılı olursa İngiltere, Brezilya ve Güney Afrika’da ortaya çıkan mutant virüslere karşı da tesirli olur mu?
Tesirli olacaktır. Zira virüsün oluşturduğu mutasyonlar, virüsün yüzeyindeki başak proteininde oluşuyor. Mutasyonların maksadı antikorlardan kaçmak ve virüsün daha süratli yayılmasını sağlamak. Molnupiravir’in tesir sistemi çok farklı ve mutasyonlarla pek ilgilenmiyor. Mutasyon, virüsün neresinde olursa olsun kodunu kopyalaması lazım. Molnupiravir esasen buna mahzur oluyor.
İlacın tüm dünyada üretilip yayılması aşılar kadar güç mu olur? Örneğin Türkiye’de de üretilebilir mi?
Merck’in yaptığı açıklamaya nazaran 2021 yılı içinde 20 milyon hastaya yetecek kadar ilacı üreteceklerini söylediler. Aşılarla birlikte olay sayılarında bir azalma olacağını düşünürsek, bu aslında çok büyük bir sayı. Tahminen bütün dünyaya yetmez lakin çok büyük bir ihtimalle Amerika, Avrupa ve Türkiye’de hastalara yetecek kadar üretilebilir. Birebir vakitte Türkiye’de de ilaç üretilebilir. Merck, Türkiye’deki ilaç firmalarıyla muahede yapar ve sonuç alınır.
Aşılar çabucak hemen tüm dünyada yayılırken artık de ilaçların aktifliği artmaya başladı. Örneğin Küba’da Itolizumab isimli ilacın, üç hastadaki sitokin oranlarını azalttığı açıklandı. Tekrar İsrail’de EXO-CD24 isimli ilacın sitokin oranlarını azalttığı söyleniyor. Artık de molnupiravir… Salgında artık aşı çalışmalarının yerini ilaçlar mı alıyor?
Pandeminin en başında bizim öngörümüz ilaçların önde olacağı, aşıların biraz sonra çıkacağı istikametindeydi. Ama tam zıddı oldu. Bunun nedenini aşıların beklenenden yüksek bir muvaffakiyet göstermesine bağlıyorum. İlaçlar kısmını kıymetlendirecek olursak, aslında hayli bir ilerleme kaydedildi. Bahsettiğiniz Itolizumab isimli ilaç Dünya’nın birçok ülkesinde hatta Türkiye’de de kullanılıyor. Bunun gayesi stokin fırtınasını azaltmak. Tekrar İsrail’deki EXO-CD24 ismi verilen ilacın da hedefi birebir formda bağışıklığı güçlendirmek.
Ne kadar tesirli olduğu konusunda bir mutlaklık olmasa da hafif ölçekli de olsa olumlu bir katkı sağlayacaktır. Tüm bu ilaçların hedefi aslında son evrelerde olan hastaların güçlendirilmesi. Lakin o son evreye gelmeyi önleyen antikorlar da ilaç olarak onaylandı. Regeneron Pharmaceuticals ve Eli Lilly and Company firmasının geliştirdiği antikorlar var. Bu stil antikorlar erken verildiği takdirde yüksek derecede olumlu tesirler sağlayabilirler. Hasta daha hastaneye yatmadan evvel bu antikorlar verildiğinde ağır hastalığı değerli derecede engelleyebiliyor.
Antikor tedavisinin bir dezavantajı var mı?
Var, kimi mutasyonlar antikor tedavilerini etkisiz hale getirebiliyor. Örneğin, Güney Afrika ve Brezilya mutasyonları Ely Lilly firmasının yaptığı antikorların tesirini çabucak hemen yok ediyor. Yalnız ilaçla tedavi konusunda ben umutluyum. Hem aşılarla hem ilaçlarla bu hastalığı bir biçimde tolere edebilecek seviyeye getireceğimize inanıyorum.
Haber7
