Libya’nın dağlık bölgesi Cebel Ahdar’da 1860’larda dünyaya gelen Muhtar, eğitimini bu bölgede faal olan Senusi Hareketi medreselerinde aldı. Eğitimde gösterdiği muvaffakiyetle hareketin önde gelen isimlerinin dikkatini çeken Muhtar, 1899’da Çad’da Fransız sömürgesine karşı silahlı çaba verdi.
1911’e gelindiğinde İtalya, Trablus ve Bingazi’ye saldırarak Libya’nın işgaline başladı. İtalyan kuvvetleri bölgedeki Osmanlı güçlerinden teslim olmalarını istedi lakin Osmanlı birlikleri bunu reddederek Libya mahallî savunma güçleriyle birlikleriyle iç kısımlara çekilip, İtalyanlara karşı uğraş etti.
Balkan Savaşı’nın patlak vermesiyle Osmanlı birlikleri Anadolu’ya dönerken, İtalyanlar Trablusgarp vilayetine bağlı Trablus, Fizan ve Sirenayka bölgelerini ele geçirdi.
Mesleği Kur’an-ı Kerim ve İslami ilimler öğretmenliği olan Muhtar, coğrafyayı yakından tanıması ve uyguladığı stratejik savaş taktikleri sayesinde İtalyanları büyük hezimete uğrattı. Savaşlardaki başarılarıyla “Çöl Aslanı” lakabını alan Muhtar, ilerlemiş yaşına karşın İtalya’ya karşı 22 yıllık gayreti boyunca birçok işgal valisini yenilgiyle ülkesine gönderdi.
İtalya’daki idare değişikliğinin akabinde iktidara gelen faşist önder Benito Mussolini, 1930’da bölgeye İtalyan valisi olarak General Radolfo Graziani’yi atadı.
Graziani idaresindeki İtalyan güçlerinin ulusal direnişçilere karşı askeri teşebbüslerinin başarısız olmasının akabinde, 1931’de Mussolini’nin de onayıyla İtalya bölgede kanlı yeni bir taktiğe girişti.
Cebel Ahdar bölgesindeki yaklaşık 100 bin kişilik mahallî halk, kıyı şeridindeki toplama kamplarına gönderildi ve Mısır hududu da kapatılarak, Libya direnişçilerinin dayanak sınırı kesildi.
Muhtar’ın liderlik ettiği Senusi birlikleri ise çabasına devam etti.
Lakin mahallî halktan kimilerinin İtalyanlarla iş birliği yapması ve İtalya hava kuvvetlerinin ataklarıyla Muhtar, 11 Eylül 1931’de Slunta bölgesinde pusuya düşürülerek yaralı halde yakalandı.
İtalyan güçleri tarafından Slunta savaş esirleri kampında çıkarıldığı kelamda “mahkeme” tarafından vefat cezasına çarptırılan Muhtar, 16 Eylül 1931’de idam edildi.
Muhtar’ın çaba ettiği İtalyan Kumandan Graziani, Muhtar ile tanışmasının akabinde günlüğüne şunları not almıştı:
“Orta uzunluklarda, iri yapılı, saçı, latifeli ve bıyıkları beyaz, Ömer, atik ve canlı bir zekaya sahipti, dini bahislerde bilgili, güç dolu ve çetin bir karaktere sahipti. Özverili ve tavizsizdi. Senusi Hareketi’nin en önde gelen başkanları ortasında yer almasına karşın mütedeyyin ve yoksul kalmıştı.”
ÇÖL ASLANI, BEYAZ PERDEDE
İtalyanlara karşı sergilediği direnişle Libya’da ulusal kahraman haline gelen Ömer Muhtar’ın gayreti Hollywood’un da dikkatini çekti. İslamiyet’in doğuşu bahisli “Çağrı” sinemasıyla tanınan Suriyeli direktör Mustafa Akkad, “Çöl Aslanı” (1981) sinemasında Muhtar’ın İtalyanlara karşı sergilediği çabayı izleyicilerle buluşturdu.
Devrin Libya önderi Muammer Kaddafi’nin de finanse ettiği sinemada Ömer Muhtar’ı, Oscar ödüllü oyuncu Anthony Quinn canlandırmıştı. Sinemada Muhtar’a atfedilen “Bizler teslim olmak nedir bilmeyen bir milletiz, ya kazanırız ya da ölürüz.” kelamları “Arap Baharı” isimli süreçte düzenlenen şovlarda Libyalıların taşıdığı pankartlara da yansımıştı.
LİBYA’DA BUGÜN İSTİKRARSIZLIK HAKİM
“Arap Baharı” isimli süreçte 2011’de NATO’nun askeri müdahalesiyle Libya’yı 42 yıldır “demir yumrukla” yöneten Kaddafi idaresi devrildi. Lakin Libya, son yıllarda bölgesel güçler tarafından desteklenen savaş beyefendilerinin doğal kaynaklar ve iktidar için yürüttüğü kanlı gayretine sahne oluyor.
Bugün Libya, bombalı akınlar, suikastlar, yargısız infazlar, iç çatışma ve ekonomik buhran ile uğraş ederken, istikrara kavuşmak için tahlil yolları arıyor.
Haber7