Çölyak hastalığı, birtakım besinlerde yer alan glutene karşı hassasiyetten meydana gelmektedir. Glutene karşı bağışıklık sisteminin verdiği reaksiyonla oluşmaktadır. Buğday, arpa ve çavdar üzere tahıl eserlerinde bulunan glutenin tüketilmesiyle bedenin verdiği semptomlar kişinin hayat kalitesini bozmaktan fazla sıhhatini da riske atmaktadır. Beslenme alışkanlıklarının değişmesi, her geçen gün doğal eserlerden uzaklaşarak yapay besinlerin çok fazla tüketilmesinin çölyak hastalığının meydana gelmesine neden olmaktadır. Çölyak hastalığı genetik faktörlere bağlı olarak da aile bireylerde görülebilmektedir. Son yıllarda daha yaygın bir hastalık olarak görülen çölyak, glüten içermeyen besinlerin tüketilmesiyle kişinin ağır semptomlar geçirmesine pürüz olmaya çalışılmaktadır.
ÇÖLYAK HASTALIĞININ NEDENLERİ
Bilimsel olarak net bir bulgusu olmayan çölyak hastalığı, genetik faktörlerin yanında çevresel nedenlerle görülebileceği düşünülmektedir. Bağışıklık sisteminin glüten içeren besinlere karşı farklı tepkiler göstermesi sonucu kişinin günlük ömrünü olumsuz etkileyecek belirtiler görülmeye başlar. Çölyak hastaları hiçbir halde buğday, yulaf, arpa, çavdar üzere tahıl eserlerinden uzak durulması gerekmektedir.
ÇÖLYAK HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Gluten içeren besinlerin tüketilmesi durumunda bağışıklık sistemi farklı tepkiler göstermeye başlar. Bedenin verdiği değişik semptomlar kişinin sıhhatini riske atmaktadır. Şimdi çölyak hastası olmadığı bilmeyen bireylerin glüten içeren besinleri tüketmeye devam etmeleri beklenmedik reaksiyonların oluşmasına neden olmaktadır. Çölyak hastalarının glüten içeren besinler tüketmeleri durumunda bedenin verdiği yansılar şöyledir:
– Mide bulantısı
– Kusma
– Depresyon
– Kemik ve eklem ağrısı
– Halsizlik
– Deri döküntüsü
– Kas zayıflığı
– Ses kısıklığı
– Ağız içi yaraları
– K vitamini eksikliğine bağlı olarak kanama
– Baş dönmesi
– Gece körlüğü
– Sonluluk
– Karında şişlik
– Kabızlık
– Ruh halinde ani değişiklikler
– Kilo kaybı ve iştahsızlık
– Baş ağrısı
– Demir eksikliği
ÇÖLYAK HASTALIĞI TEŞHIS VE TEDAVİSİ
Çocuklarda çölyak hastalığının teşhisini koymak yetişkinlere oranla daha kolaydır. Çocukların bilinmeyen bir neden bağlı karnından şişlik, deri döküntüsü ve gelişme geriliği görülmektedir. Yetişkinlerde ise bu belirtiler daha az görüldüğünden teşhisinin konması biraz daha zordur. Görülen semptomlara bağlı olarak doktora başvurulması ile kesin teşhisin konması gerçekleşmiş olur. Teşhisin akabinde uygulanan tedavi ise hayat uzunluğu glütensiz beslenme mecburiyetidir. Çölyak tanısı konan şahısların diyetisyen denetiminde beslenmesi gerekmektedir. Glütensiz besinlerden uzak durulsa dahi bedenin gereksinimi olan vitamin ve minerallerin yeteri kadar alınmaması farklı hastalıkların oluşmasına neden olmaktadır.
ÇÖLYAK HASTALIKLARININ DİKKAT ETMESİ GEREKEN BESİNLER
Glüten içeren, buğday, çavdar ve kepek ekmeği, makarna, kuskus, bulgur, irmik, hamur işleri, patates kızartması, cips, salata sosları ve soslu kuruyemişlerden uzak durmaları gerekmektedir. Bu besinlerin tüketilmeye devam edilmesi durumunda üstte belirtilen semptomlar görülmeye başlar. Bilhassa kemik ve kas zayıflığı kişinin ilerki yaşlarında kişinin daha riskli hastalıklara yakalanmasına neden olmaktadır.
Marketlerden alınan ambalajlı eser ve işlenmiş besinler ekseriyetle glüten içerdiğinden ötürü dikkatle denetim edilmesi gerekir. Her besinin denetimle tüketilmesi çok kıymetlidir.
ÇÖLYAK HASTALIĞI DİYETİ
Gluten içeren tüm besinleri öğünlerden çıkarılmasından sonra öteki besinlerin tüketilmesinde hiçbir sakınca görülmez. Çölyak hastalarının yemelerinde sakınca görülmeyen glütensiz besinler şöyledir:
– Pırasa, ıspanak, biber, havuç, fasulye, kabak, patates üzere mevsim yeşillikleri
– Kırmızı et, balık, tavuk üzere protein kaynaklı besinler
– Süt ve süt eserleri
– Zeytinyağı, margarin, ay çiçek yağı, mısır yağı ve fındık yağı
– Bal, reçel, yeşil-siyah zeytin
– Kahve, çay, maden suyu, meyve suyu
– Nohut, mercimek, kuru fasulye, barbunya üzere baklagiller
– Muz, çilek, karpuz, kavun, şeftali, elma ve armut üzere mevsim meyveleri tüketilebilmektedir.
Haber7
