Günümüzde birçok personel yaşlılık aylığı almasına karşın çalışmaya devam ediyor. Yaşlılık aylığı bağlama oranlarındaki düşme, eskiye oranla yaşlanmanın azalması ve çalışılabilir yaşın uzaması bu durumun nedenleri ortasında gösterilebilir.
Kıdem tazminatına hak kazanabilmenin çeşitli koşulları bulunuyor. Bunlardan biri de iş mukavelesinin 1475 sayılı kanunda belirtilen nedenlerden biri ile sona ermesidir. Bu nedenleri kısaca belirtmek gerekirse patronun iş kontratını ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan davranışlar dışında bir nedenle sona erdirmesi yahut çalışanın iş mukavelesini haklı nedenle sona erdirmesidir.
İstifa olarak bilinen, personelin haklı neden bulunmadan iş kontratını sona erdirmesi durumunda, emekçi kural olarak kıdem tazminatına hak kazanmaz. İstifa edip kıdem tazminatı alınabilen durumlar, bayan emekçilerin evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde istifa etmeleri, erkek çalışanların askere gitmek için istifa etmeleri ve bütün çalışanların bağlı bulundukları kanunla yahut Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle heyeti kurum yahut sandıklardan yaşlılık, emeklilik yahut malullük aylığı veyahut toptan ödeme almak maksadıyla işten ayrılmalarıdır.
Ayrıyeten sigortalılara yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için çalıştığı işinden ayrılması ve yazılı istekte bulunması gerekmektedir. Bu nedenle emekli olduktan sonra SGDP ödeyerek çalışma imkanı bulunan çalışanlar hem yaşlılık aylığını bağlatmak hem de kıdem tazminatı alabilmek için istifa etmeyi tercih edebilmektedirler.
Her ikisini isteyenler
1 Ekim 2008’den evvel çalışmaya başlamış yahut emekli olmuş bir kişi, emekli olduktan sonra 4/a’lı olarak bir patrona bağlı çalışmaya devam etmek isterse toplumsal güvenlik takviye primi ödeyerek aylığı kesilmeden çalışabileceği üzere aylığını kestirip olağan prim ödeme prosedürüne de dönebilir. SGDP hem aylığı alıp hem de ek gelir elde etmeyi sağladığı için tercih edilmektedir. Kişi toplumsal güvenlik dayanak primi ödeyerek çalışacak olsa da iş mukavelesini öncelikle yaşlılık aylığı almak hedefiyle sonlandırmalı ve sonrasında tekrar iş kontratı yapılarak çalışmaya başlamalıdır.
Emeklilik nedeniyle tekrar alınamaz
Emekli olduktan ve kıdem tazminatını aldıktan sonra SGDP ödeyerek, yani aylığını kestirmeden çalışan kişi çalışmasını sonlandırmak istediğinde, emekli olmak nedeniyle tekrar kıdem tazminatı talep edemez. Fakat SGDP ödemek yerine aylığını kestirip çalışmaya devam ederse, istediği vakit çalışmasını sonlandırıp patrondan kıdem tazminatı talep edebilir. Münasebetiyle, emekli olup tekrar çalışmaya devam edecek olan şahıslar bu tercihi yaparken kıdem tazminatı konusunu da dikkate almalılar. SGDP ödeyerek çalışmaya devam edenler, patronun işten çıkarması halinde yahut haklı nedenleri ile işten ayrılmaları durumunda kıdem tazminatı alabilirler.
Son mühlet üzerinden hesaplanır
Yargıtay’ın görüşü, emeklilik nedeniyle işten ayrılan çalışanın tekrar birebir işyerinde çalışmaya başlaması halinde, emekli olunan tarihte kıdem tazminatı ödenmişse, kıdem hakkının sıfırlandığı tarafında. Yani, emekli olup kıdem tazminatı aldıktan sonra birebir işyerinde çalışan kişi için yeni bir çalışma devri başlamakta ve bir yıllık minimum mühletin baştan başlaması kelam konusu olmaktadır. Çalışanın bu işyerinden tekrar ayrılırken ödenecek olan kıdem tazminatının da emekli olduktan sonraki periyot üzerinden hesaplanması gerekmektedir.
SGDP ile çalışanlar…
Kimi vakit emekçi ile patron ortasındaki inanç bağından kaynaklı, yaşlılık aylığı alarak çalışmaya devam etmenin neredeyse kesintisiz çalışmaya devam etme olarak görülmesi nedeniyle, yaşlılık aylığı almak için iş kontratının sona erdirilmesinde kıdem tazminatı ödenmemektedir. Personel de hala çalıştığı bir işyeri olması nedeniyle, son fiyat üzerinden kıdem tazminatı almak beklentisiyle kıdem tazminatını takip etmemektedir. İş mukavelesi tam olarak sona erdiğindeyse çalışanın kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmadığı, kazandıysa hangi fiyat üzerinden hak kazandığı üzere sorular gündeme gelmektedir.
Daha evvel kıdem tazminatını almamasına karşın, personelin kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmadığı son işten ayrılma nedenine nazaran mi yoksa emeklilik öncesi ve sonrası farklı ayrı değerlendirmeye tutulup, iki neden başka farklı mı değerlendirilecektir?
Yargıtay yakın tarihli bir kararında bu durumu açıklamıştır. Emekçinin son işten ayrılma nedenini özel nedenler olarak belirttiği, haklı bir nedene dayanmadığı vakada, emeklilikle sona eren birinci devir çalışması için kıdem tazminatına hak kazandığını, birinci devir çalışması için belirlenecek kıdemi üzerinden ve birinci sona erme tarihindeki fiyatı baz alınarak kıdem tazminatı ödenmesi gerektiğine, sonraki devir içinse kıdem tazminatına hak kazanılmadığına karar vermiştir.
Karardan çıkan sonuca nazaran personel yaşlılık aylığı almak için ayrıldığında kıdem tazminatına hak kazanmıştır. İlgili tarihteki fiyatın temel alınması bunu net bir biçimde ortaya koymaktadır.
Karar çalışanın sonradan kıdem tazminatına hak kazandıracak formda iş mukavelesini sona erdirmemesi halinde en azından birinci periyodu müdafaası açısından kıymetlidir.
Başka yandan ilgili karardan hareketle ikinci sona ermenin de kıdem tazminatına hak kazandıracak halde olması halinde iki periyodu birbirinden ayırması, evvelki periyodu birinci sona erme tarihindeki fiyatla sonlandıracak olması nedeniyle çalışanın aleyhine sonuçlar da doğurabilecektir. Bu halde bir kıymetlendirme ileride zamanaşımı savlarını da gündeme getirebilecektir.
Haber7
