Geçtiğimiz günlerde savunma sanayii sitelerine ABD’den kıymetli bir haber düştü… Donanma için üretim yapan bir şirket, radar anten ve kimi kritik modülleri 3 boyutlu yazıcı ile üretebildiğini duyurdu. Yakın vakit öncesinde de Fransız mayın gemisinin pervanesi tekrar bu teknoloji ile yapılabilmişti.
Bu haberlerin akabinde Türkiye’nin 3D yazıcılarla ilgili mevcut durumunu, bu teknolojinin savunma sanayiindeki kullanımını ve gelecek devir amaçları merak edildi. TRT Haber’den Sertaç Aksan, Savunma Sanayii Araştırmacısı Sinan Şal’a bu soruların karşılığını sordu.
KATMANLI İMALAT HAVACILIK İÇİN ‘OYUN DEĞİŞTİRİCİ’
Sinan Şal, Türkiye’deki mevcut duruma geçmeden evvel bu teknolojinin nasıl bir süreçten geçtiğini kısaca bilmenin yararlı olacağı görüşünde…
Katmanlı imalatın havacılık için ‘oyun değiştirici’ olduğuna dikkat çeken Şal’a nazaran bu teknoloji klâsik imalat yollarına kıyasla tartı, düşük maliyet ve tasarım özgürlüğü sunması nedeniyle bir ihtilal olarak görülüyor.
“Katmanlı imalat teknolojisi toz halindeki materyalin katmanlar halinde birbiri üzerine ergitilerek katılaştırılması ile kesim imalatı prensibine dayanıyor” bilgisini paylaşan Şal, katmanlı imalat ve 3D yazıcıların havacılık, otomotiv, sıhhat, elektronik ve eser geliştirmeye kadar neredeyse her bölümde kullanıldığını anlattı.
Şal’ın burada üzerinde durduğu temel mevzu; her ne kadar katmanlı imalat “3 boyutlu yazıcılar” olarak algılansa da işin pek de o denli olmadığı… 3D yazıcılar aslında katmanlı imalatın bir alt kümesini oluşturuyor.
ÇOK SÜRATLİ HALDE YAYILIYOR
Parçayı kesmek yerine materyal ekleyerek üretildiğinden ‘katmanlı’ imalat olarak isimlendirilen bu yeni imalat formülü, kesimlerin daha düşük maliyet ve yükte, daha az gereç kullanılacak biçimde optimize edilmesine imkan veriyor.
Sinan Şal, katmanlı imalatın klasik imalat prosedürlerine nazaran daha güçlü, daha hafif kesimlerin ve sistemlerin daha kısa müddetlerde oluşturulmasını sağladığının altını çiziyor.
BİRİNCİ ONAY 2015’TE GELDİ
2015 yılında Federal Havacılık Kurumunun (FAA) ticari motorlarda kullanılmak üzere 3D yazıcı ile üretilmiş birinci parçayı onayladığını söyleyen Şal, ortadan geçen vakit içinde çok kritik modüllerin 3D yazıcılar ile üretilebildiğini ve çok sayıda teslim edildiğini vurguladı.
TÜRKİYE 3D YAZICILAR KONUSUNDA NE DURUMDA?
Sinan Şal’a Türkiye’nin bu alanda ne durumda olduğunu da soruyoruz. Bu alanda ülkemizde hem teçhizat altyapısı hem de farklı süreçler ve özel toz karışım geliştirme manasında en kapsamlı çalışmaları TEİ’nin üstlendiğini öğreniyoruz.
Sayılara baktığımızda ise ABD, Çin, Almanya ve Japonya ana oyuncuları oluşturuyor. Türkiye yüzde 1,3 hisse ile İspanya ya da İsveç üzere ülkelerin önünde bu listede yer alıyor. Bir öteki istatistik ise pazar büyüklüğü…
Almanya ve ABD’nin üst sıralarda yer almasında kıymetli bir etken de katmanlı imalat için gerekli aygıtları üreten firmaların yüklü olarak bu ülkelerde bulunması.
ULUSAL MUHARİP UÇAK PROJESİNDE ÇOK KRİTİK TESİRLERİ OLACAK
Savunma Sanayii Araştırmacısı Sinan Şal, 3D yazıcıların Türkiye’nin en kıymetli savunma sanayii projelerinden biri olan Ulusal Muharip Uçak (MMU) için ne manaya geldiğini ise şöyle anlattı:
“Bu teknolojinin MMU’da ve savunma sanayiinde kullanımını çok kritik görüyorum. Bu teknolojinin kullanımı sonucu kimi modüllerde kalıp tasarımı ve özel imalat gerekmeyecek. Böylelikle projede hem takvimsel hem de bütçesel manada önemli avantaj sağlayacak. Ayrıyeten düşük hacimli üretime de imkan sağladığından ekonomik manada diğer artıları da olacak. İmalat kısıtlarının biz mühendisleri sınırlamayacak olması da öteki bir avantaj…
Karmaşık geometriye sahip kesimlerin tek modül olarak, daha kısa müddette, daha hafif olarak tasarlanıp üretilmesi MMU için proje takvimi açısından büyük bir avantaj getirecek. Burada dikkat edilmesi gereken kıymetli bir nokta, üretilen modüllerin mekanik özellikleri ve dayanımı klasik imalat prosedürleri ile üretilen kesimlerden farklı ve hatta daha makûs olabilir. Genelde de modüllerin yüzey pürüzlülüğünü iyileştirmek maksadıyla taşlama üzere ek süreçler yapılması gerekebilir.”
BAKIM MALİYETLERİNİ DE DÜŞÜRECEK
“Tasarım manasında getireceği avantajların ötesinde, bakım konusunda da önemli avantajlar sağlayacak bir teknolojiden bahsediyoruz” diyen Sinan Şal’a nazaran bilhassa sık kullanılan ve bakıma gitmesi gereken kesimlerin katmanlı imalat ile üretimi sonucunda hem bakım mühletleri kısalacak, hem de maliyet aktif bir tahlil ortaya konacak.
Savaş uçaklarında bu teknolojinin kullanımının giderek arttığı bilgisi paylaşan Sinan Şal ülkemiz kamuoyunda da sıklıkla tartışılan F-35 projesinden de bir örnek veriyor:
“F-18 ya da F-35 üzere savaş uçaklarında katmanlı imalat ile üretim sonucu çeşitli avantajlar elde edildi. F-35 uçağında üretilen kesim ile yaklaşık 70 bin dolar tasarruf sağlandı. F-18 için ise uçakların tamir mühletini kısaltmak ve tasarruf sağlamak gayesiyle mühendisler katmanlı imalata başvurdular.
2018 yılında Lockheed Martin, F-35 Tam Vazife Simülatörü (FMS) ünitesinin fiyatının katmanlı imalat yardımıyla ünite başına 3 milyon dolar azaldığını bildirdi. Örneklerin sayısını artırabiliriz…
Tüm bunları alt alta koyduğumuzda katmanlı imalat teknolojisinin yerli ve ulusal savaş uçağımız MMU’da ve savunma sanayiinin başka alanlarında kullanımının ne kadar kritik bir değere sahip olduğunu daha net görmüş oluyoruz.
Bu teknolojinin önündeki en değerli mahzurlardan birisi üretilen kesimlerde boyutsal sonlar bulunması. Fakat aygıtlardaki gelişmelerle bu teknolojinin uçaklarda kullanım alanının artacağı söylemek yanlış olmaz.”
Haber7
