İstanbul’un beğenilen ilçesi Beyoğlu, tarih boyunca birçok birincinin yaşandığı ilçe olarak biliniyor. İstanbul’da birinci tersane, birinci banka, birinci stat Beyoğlu’nda yer aldı. Birinci tiyatro oyunu oynandı ve birinci tramvay Beyoğlu’ndan yola çıktı.
Bizans döneminde yabancı tüccarların yaşadığı yeri tanımlamak için “Pera” olarak isimlendirilen bölgeyi de içine alan “Beyoğlu” olarak semtin tarihi çok eskilere dayanıyor. Adının nereden geldiğine dair birçok rivayetin yer aldığı ilçe, geçmişte olduğu üzere günümüzde de en beğenilen yerleşim ve ticaret merkezlerinden biri oldu.
Kentin en kıymetli kültür, cümbüş ve iş merkezlerinden olan Beyoğlu, İstanbul’un en kıymetli caddesi olan İstiklal Caddesi’ni de kapsıyor. Yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı Beyoğlu, tarihte birincilerin yaşandığı ilçe olarak ön plana çıkıyor.
ÇAĞDAŞ BİRİNCİ BELEDİYE BİNASI BEYOĞLU’NDA KURULDU
AA muhabirinin aldığı bilgiye nazaran, Osmanlı’nın modern manada birinci belediye binası, Şişhane Meydanı’ndaki Beyoğlu Belediyesi’dir.
Bina, Edouard Blacque Bey’in 1879-1883 yılları ortasındaki reisliği devrinde inşa edildi. Haliç ve tarihi yarımada görünümüne hakim estetik yapının mimarı, İtalyan Giovanni Battista Barborini’dir. 1960’lı yıllarda kaymakamlık olarak kullanılan bina, 1984’ten itibaren yeniden Beyoğlu Belediyesi başkanlık binası olarak kullanılmaya başlandı.
İSTANBUL’DA BİRİNCİ TİYATROCULAR BEYOĞLU’NDA SAHNE ALDI
Bir rivayete nazaran bugün Perşembe Pazarında bulunan Arap Camii İstanbul’da yapılan birinci camidir. İstanbul’u kuşatmaya gelen Emevi ordusunun 717 yılında camiyi inşa ettirdiği öne sürülür. Sanat tarihçisi Semavi Eyice ise yapının fetihten sonra kiliseden mescide çevrildiğini belirtti. Etrafına Endülüs’ten kaçan Arapların yerleşmesi sebebiyle Arap Camii ismini aldığını savunur.
İstanbul’da birinci tiyatrocular Beyoğlu’nda sahne aldı. Kente gelen birinci tiyatrocular, Beyoğlu’nda konaklamayı tercih ederlerdi. İlk oyununu 1888’de oynayan Fransız Sarah Bernhardt, 1889’da kente gelen İtalyan Ernesto Rossi ve birebir yıl ilk oyununu Beyoğlu’ndaki Odeon Tiyatrosu’nda sahneleyen Manuet Sully, Beyoğlu’nun ve İstanbul’un gördüğü birinci tiyatro oyuncularıydı.
BEYOĞLU’NUN BİRİNCİ SİNEMASI “PATHE”
İstanbul’daki birinci sinema salonu Pathe, 1908’de, Sigmund Weinberg tarafından Tepebaşı’nda kuruldu. Darülbedayi’nin güldürü kısmında birinci yerleşik sinema salonu olarak hizmet vermeye başlayan Pathe, daha sonra Amfi, Asri ve Ses Sineması isimleriyle seyircilerini ağırlamaya devam etti.
Beyoğlu’nda birinci sinema gösterimi 1896’da İstiklal Caddesi’nde bulunan Sponeck Birahanesinde yapıldı. Lumiere Kardeşler’in 1895’te Paris’te gösterdikleri sinemanın burada izleyici ile buluştu. Sinema gösterimi, canlı projeksiyonlarla günde 4 kere yapıldı.
Türkiye’nin birinci elektrikli asansör sistemi 1892’de Pera Palace Hotel’de kuruldu. Asansör, Pera Palace Hoteli’nin mimarı Alexander Vallaury tarafından yapıldı. Neo klasik çizgilere sahip asansörün üretiminde, dökme demir ve ahşap gereçler kullanıldı.
BİRİNCİ ELEKTRİKLİ TRAMVAY
Birinci atlı tramvay, 1871 yılında İstanbul’da 4 hatta çalışmaya başladı. Bu sınırlardan biri, Azapkapı-Galata ortasında çalışan çizgidir. Akabinde, Kabristan Sokağı-Tepebaşı-Taksim-Pangaltı-Şişli ve Fatih-Edirnekapı-Galatasaray-Tünel çizgileri açıldı. Atlı tramvay yerini, 1914 yılında elektrikliye bıraktı. Birinci elektrikli tramvay, Karaköy-Ortaköy ortasında hizmete başladı.
BİRİNCİ OSMANLI BANKASI BEYOĞLU’NDA KURULDU
Bank-ı Dersaadet, Sultan Abdülmecid periyodunda İstanbul’da Galata bankerlerince kurulan birinci Osmanlı bankası olarak biliniyor. 1847 yılında kurulan banka, yabancı ülkelere kabul edilen poliçeleri yüzünden olan kısa vadeli borcunu ödeyemediği için 5 yıl sonra kapatıldı. Daha sonra yerine Osmanlı Bankası ismi altında bir banka kuruldu.
Türk futbolunda da değerli bir yere sahip Beyoğlu ilçesinde, Taksim Kışlası’nın avlusuna yapılan Taksim Stadyumu, İstanbul’un birinci stadı oldu. Stadyum, 1921-1940 yılları ortasında maçlara mesken sahipliği yaptı. Türk Ulusal Futbol Kadrosu, birinci maçını bu stadyumda Romanya’ya karşı 1923’te oynadı, 1940’ta Taksim Meydanı’nın düzenlenmesiyle yerini Taksim Parkı’na bıraktı. İki ahşap tribünü bulunan stadın seyirci kapasitesi yaklaşık 8 bin kişilikti.
Türk futbol tarihinin ilk gece maçı 9 Eylül 1933, saat 21:00’de Taksim Kışlası Stadı’nda oynandı. Fenerbahçe ile Beyoğlu arasında oynanan müsabakayı Fenerbahçe 4-2 kazandı. Taksim Stadı’nın 1939’da yıkıldı.
DÜNYANIN EN ESKİ İKİNCİ METROSU BEYOĞLU’NDA KURULDU
Londra metrosunun 1863’te başlamasından on iki yıl sonra hizmete giren ve Karaköy’ü yeraltından Cadde-i Kebir’e (İstiklal Caddesi) bağlayan Tünel, dünyanın en eski ikinci metrosu. Ticaretin ve bankacılığın merkezi Galata’yı Beyoğlu’na bağlayan sokaklardan günde ortalama 40 bin kişinin inip çıktığının tespit edilmesiyle geliştirilen tünel 17 Ocak 1875’te hizmete açıldı.
Fetihten sonra İstanbul’daki birinci tershane de Fatih Sultan Mehmet periyodunda 1455’te Haliç’te kurulan Tersane-i Amire’dir. Bugünkü ismiyle Haliç Tersaneleri, Haliç, Camialtı ve Taşkızak Tersanelerini kapsar. 1827’de birinci yüzer havuz ve birinci buharlı gemi Taşkızak Tersanesi’nde inşa edildi.
Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’ne göre Türk alımı Hezarfen Ahmed Çelebi, kuşların uçuşunu inceleyerek yaptığı kanatlarla Okmeydanı’nda birinci denemesini yaptı. Kuş kanatlarıyla Galata Kulesi-Üsküdar Doğancılar ortasındaki 3 bin 358 metrelik uçuşuyla 1632’de Türk havacılık tarihine ismini yazdırdı.
İSTANBUL’UN BİRİNCİ KULESİ: GALATA
Beyoğlu’nun en kıymetli simgelerinden birisi olan Galata Kulesi, Bizans İmparatoru Anastasius tarafından, 528’de “Fener Kulesi” olarak inşa edildi. IV. Haçlı Seferi’nde tahrip edilen kule, 1348’de “İsa Kulesi” ismiyle Cenevizlilerce yine yapıldı. Daha sonraki devirlerde tamir edilen kulenin üçüncü katına kadar olan alt kısmı Ceneviz, yukarısı ise Osmanlı-Türk yapısıdır. İstanbul Boğazı ve Haliç’in panoramik olarak izlenebildiği Galata Kulesi, 2013’te, UNESCO tarafından Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ne dahil edildi.
Resmi ilk yabancı okul, 1583’te Cizvit rahiplerince açılan Saint-Benoit’dır. Beyoğlu’nda açılan en eski Latin-Katolik okulu olma özelliğini de taşıyan Saint-Benoit’in ders programına 1693’te Türkçe dersi konuldu. 1813’te, II. Mahmut’un fermanıyla okula Türklerin de kabul edilmesi sağlandı. Saint Benoit, bugün Türk ulusal eğitim sistemi içerisinde faaliyetlerini sürdürüyor.
FETİHTEN SONRA KURULAN BİRİNCİ TOP DÖKÜM MERKEZİ: TOPHANE-İ AMİRE
İstanbul’un fethinden sonra kurulan birinci top döküm merkezi, Tophane-i Amire’dir. 15. yüzyılda kurulan merkez, Osmanlı ordu ve donanmasının askeri topların üretildiği yerdi. Bina, 1850’lerden silah endüstrisinin ve silah ticaretinin merkezi oldu. 1992’de Mimar Sinan Üniversitesine devredilen binanın bugün 3 başka stant salonu bulunuyor. Tophane-i Amire Binası, yurt içi ve yurt dışı stantlara konut sahipliği yapıyor.
Sultan Abdülmecid’in kararı ile Dolmabahçe Gazhanesinin üretim fazlası havagazı ile 1856 yılında Beyoğlu bölgesine havagazı verilmeye başlandı. Havagazı ile İstanbul’da birinci kere cadde-sokak aydınlatması Yüksek Kaldırım ve İstiklal Caddesi aydınlatılarak gerçekleştirildi. Taksim’den Karaköy’e kadar 80 adım aralıklarla döküm direkler dikildi, lambalar asıldı. Dolmabahçe Gazhanesi’nden boru çizgileri çekilen gaz ile sokaklar aydınlatıldı.
Beyoğlu’nda 1870 yılında meydana gelen ve “Büyük Beyoğlu Yangını-Harik-i Kebir” olarak bilinen yangın İstanbul’da meydana gelen en büyük yangınlardandır. Beyoğlu’nun tekrar yapılanması, nizamlı itfaiye taburlarının oluşturulması, yangın sigortasının yaygınlaştırılması, kagir binaların sayısının artması, Şişli ve Nişantaşı üzere semtlerin ehemmiyet kazanması, bu yangından sonra başlamıştır. Osmanlı Devleti’nde sigortacılık, 1870’teki büyük Beyoğlu yangınından sonra yaygınlaştı.
Haber7
