Mevzuyu Yeni Şafak’taki zaviyesine taşıyan Ahmet Ulusoy, fındıktaki fiyat onunun detaylarını paylaştı.
İşte Ahmet Ulusoy’un o yazısı:
Aslında fındık hasat işinin başlamasına yaklaşık bir ay daha var ve her yıl çoklukla hasat periyodunda fındıkla ilgili bir-iki yazı kaleme alırım. Bu yıl biraz erken bu yazıyı yazmamın art planında Ordu Ticaret Odası Lideri Servet Şahin’in ‘fındık fiyatları ile ilgili manipülasyon yapılıyor’ mealinde basına yansıyan açıklaması var.
Liderle yaptığımız görüşmede; son fiyat manipülasyonu dâhil fındıkla ilgili birçok mevzuda hemfikir kaldık. Bu yazıyı da fındık fiyatına tesir eden faktörler, fiyatın yer üreticisi ve memleket iktisadı açısından taşıdığı ehemmiyet bağlamında ele aldım.
**
Ordu TSO Yöneticisi beyanında; TMO’nun 16,5 ve 17 liradan aldığı fındığı 24 liradan sattığını, tüccarların 20 bin ton fındık için 400 bin tonluk alım teklifi verdiklerini ve bunun bedelinin yüzde 25’ini yatırdıklarını söylüyor. Devamla, TMO’dan 24 liradan fındık almak için adeta arbede eden tüccar ve ihracatçılar neden birebir fiyattan üreticiden fındığı almaya yanaşmamakta ve fiyatları 18 liraya düşürmektedir (Burada ihracatçı firmaların tekelci güce sahip oldukları ve piyasa fiyatlarını yönlendirebildikleri ima ediliyor, biz de birebir görüşü paylaşıyoruz), sorusunu soruyor.
Ordu TSO Lideri açıklamasında, son ihraç edilen fındığın ortalama kabuklu fiyatının 28 liraya geldiğini, 18 lira fiyattan eser alımıyla aradaki farkı ihracatçı-tüccarların kâr olarak işletmelerine kazandırmak istediğini söylüyor. Bu durumun üretici ve hasebiyle memleket iktisadı aleyhine gelişmelere neden olabileceğinden kabul edilemez olduğunu tabir ediyor.
**
TMO’nun son yıllarda devreye girmesi, üreticinin korunması için kıymetli bir adım (Kısa devirli çözüm).
TMO alım fiyatı açıklarken iki kıymetli göstergeyi dikkate alıyor. Birincisi özgür piyasada oluşan fiyatlar, ikincisi rekolte iddiaları (gelecek fiyatları belirleyecek arz anlamında).
TMO’nun açıkladığı fiyatlar nispeten düşük olsa da; fiyat tabanı oluşturularak piyasa fiyatının bu fiyatın altına düşmesini engellemesi, üreticiye değerli bir ektir.
TMO’nun aldığı eserin bir kısmını 24 liradan satışa sunduğu halde, tüccarın bu fiyattan eser alabilmek için hengame ettiğini yukarıda belirtmiştik. Yalnızca bu done bile TMO’nun 24 liradan aşağı bir fiyat açıklamamasını mecburî kılıyor.
Vesair yandan TMO’nun alım fiyatını açıklamada geç kalmamasının taşıdığı değer geçmiş tecrübelerle teyit edilmiştir.
**
Şimdi Tarım Bakanlığı’nın 2020 yılı için fındık rekolte kestirimi yapmadığını (komisyon çalışmaları devam ediyor), rekolte varsayımlarının fiyat belirlenmesinde çok değerli bir etken olduğunu belirtelim. Zira TMO’nun belirleyeceği fiyat; iddiası rekolteyle (arz tarafı) ve potansiyel taleple karşılaştırılarak açıklanacaktır.
Rekolte kestirimi spekülasyonlarının piyasa fiyatlarını nasıl çarpıttığını (gerçekçi olmayan fiyatlar) geçmiş devirlerden biliyoruz.
Tarım Bakanlığı ismine bir komite her yıl hasada yakın bir tarihte rekolte kestirimi yapıyor. Tıpkı vakitte TÜİK de bir kestirimde bulunuyor (Bu yıl 600 bin ton civarında rekolte olacağını açıkladı). Milletlerarası Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Federasyonu (INC) 620 bin ton civarında fındık olacağını kestirim etti (Geçen yıl 770 bin ton rekolte iddiası açıklamıştı). Türkiye’de geçen yılki üretimin 750-800 bin ton arasında olduğu belirtiliyor. Yalnızca borsalarda süreç gören 690 bin ton eser laf konusu.
Dataları yan yana koyduğunuzda açıklanacak fındık rekolte kestiriminin 600-650 bin ton arasında olacağı söylenebilir.
**
Rekolte varsayımı niçin kıymetli?
Piyasa fiyatlarını belirliyor.
Birebir devirde TMO’nun fiyatlandırmada dikkate alacağı kıymetli bir gösterge.
Rekolte kestirimi üzerindeki spekülasyonlar bu bilinçle yapılıyor.
Geçen yıl rekor üretim (arz) yapılmasına karşın şu anda depolarda fındık kalmamış. Yani arz tarafında bir azalma, Covid-19 bunalımı tesiriyle talep tarafında da bir artış varsayımı doğal olarak fındığın dünya fiyatını yukarı hakikat itecektir.
Bu tabloyu gören çok uluslu güçlerin iç piyasayı yönlendirme, fiyat manipülasyonlarına gitme gayretlerine bu çerçeveden bakılmalı.
**
Özetlersek; TMO’nin üreticiyi himaye ismine alım fiyatı açıklaması kısa vadeli akıllıca bir karar. Bu muvakkat müdahale esnasında sürdürülebilir tahliller üretilmeli. Yapısal regülasyon mealinde Tarım Bakanlığı’nın şimdi sağlıklı bir adım atmadığını görüyoruz.
İkincisi, fındık piyasasındaki tekelci güçler fiyat manipülasyonuna girerek TMO’nun açıklayacağı fiyatı aşağı çekme baskısı yapıyor. Aslında tam rekabetçi piyasa kuralları hâkim olsaydı fiyatların çok daha fazla yükseleceğini (arz azalışı ve talep artışı beklentisi) onlar da görüyor. Fındık altın kıymetinde, nahiye kişisine ve devlet iktisadına zenginlik katan çok bedelli bir eser. Bu nedenle üç-beş tüccarın küçük, bencilce, rant sağlama hesaplarına kurban edilmemeli.
Üçüncüsü; yarışma kurumunun (bildiğim piyasada haksız yarışması, tekelci yapılanmayı tedbire misyonu taşıyor) herkesin görebildiği tekelci fiyat ve piyasa yönlendirmesini ne devir göreceğini de çok merak ediyorum.
Haber7
