2002’de büyük kırılma yaşayan Fransa siyasetinde Nicolas Sarkozy’nin cumhurbaşkanı seçilmesi ile birlikte medyada Türkiye’ye vurulan damga da belirli oldu. Bu Türkiye damgası ortadan geçen yıllar içerisinde gitgide barizleşti ve artık en sağından en soluna tüm medya için “Türkiye’ye saldırı” yayın siyaseti halini aldı. 2002 öncesinde ise aslında Fransa’nın Türkiye haberlerinde çizdiği taraf; aktarmaktan ve anlatmaktan çok azarlama ve hafife alma stratejisiydi.
Fransız gazeteciler ortasında şöyle bir yaklaşım var: Gazeteci tarafsız olmak zorundadır ancak Türkiye ile ilgili haberlerde tarafsızlık prensibini gözetmek zorunda değiliz. Fransız basını, son periyotta Türkiye hakkındaki haberlerinde tarafsızlık unsurunu, ülke çıkarları ve iktidar nefreti ile karıştırarak militan gazeteciliğe çevirdi. Kamu yayıncı kuruluşu yahut özel medyaya baktığımızda Türkiye haberlerinde kesinlikle negatif bir lisan, edilgen cümleler ve suçlayıcı bir halin kelam konusu olduğunu görüyoruz. Gazeteciliğin en temel kurallarından biri olan doğrulatma ve tarafların görüşünü yansıtma konusunda da sınıfta kalan bir basın ahlakı ile karşı karşıyayız. Fransa’da Türkiye hakkında yayımlanan haber ve makalelerde tek sesli, tek taraflı ve yalnızca belli bir etrafın görüşlerinin öne çıkarıldığı/desteklendiğini tespit ediyoruz. Ulusal basın dışında mahallî yahut bölgesel basında da Türkiye haberlerinin ele alınışı bu tarafta oluyor.
Televizyon kanallarının Türkiye ile ilgili halini bir tarafa bırakacak olursak, yazılı basının Türkiye haberlerini işleyiş biçimi ve bunun toplumsal medyaya düşüşünde klişelerden oluşan bir haber lisanının benimsendiğini görüyoruz. Fransız medyasındaki bu halin aktüel siyasetten ve iktidardan bağımsız olduğunu, devlet siyaseti haline gelen bir kampanyaya dönüştüğünü de ekleyelim.
2002’de büyük kırılma yaşayan Fransa siyasetinde Nicolas Sarkozy’nin cumhurbaşkanı seçilmesi ile birlikte medyada Türkiye’ye vurulan damga da aşikâr oldu. Bu Türkiye damgası ortadan geçen yıllar içerisinde gitgide barizleşti ve artık en sağından en soluna tüm medya için “Türkiye’ye saldırı” yayın siyaseti halini aldı. 2002 öncesinde ise zati Fransa’nın Türkiye haberlerinde çizdiği taraf; aktarmaktan ve anlatmaktan çok azarlama ve hafife alma stratejisiydi.
İslam ve Göçmenler
Batı’da Müslüman toplumlarla bağlantısı en eski ülkelerden biri olan Fransa’nın İslam dini ve Müslümanlara bakışındaki sert kırılma, 2000’lerden sonra barizleşti. Sömürge altında tuttuğu ülkelerden gelen birçok Mağripli yaklaşık 6 milyon Müslüman, sistematik bir formda Fransız toplumunda eritme siyasetine maruz kalmış lakin bu siyaset başarılı olamamıştır. 70’lerden sonra İslam ve Müslümanlar hakkında oryantalist tesirlerle maceracı bir tutumun yaygın olduğunu görüyoruz. 2000’ler prestijiyle bu durum Fransız medyasında bilakis dönerek, direkt Müslümanları maksat alan, dışlayıcı, reddedici, ötekileştirici bir haber lisanı öne çıkmaya başladı. 2015 Paris atakları sonrasında ise İslam’a karşı topyekün bir savaşın açıldığını, Müslümanların varlığının sorgulandığı, terör ile Müslümanların eşitlenerek nefret lisanı eşliğinde Müslümanlara karşı toplumsal bir linç teşebbüsünün mecmua ve gazete sayfalarında sıkça yer ettiğini gözlemliyoruz.
Evvelce yalnızca çok sağ yahut marjinal medyanın kullandığı bu lisanın gitgide merkez medyaya sirayet ettiği inkar edilemez. Bugün Fransa’da terörle uğraş ismi altında İslam’a ve Müslümanlara ilişkin kutsallar maksat alınmaktadır. Yıllar evvel dini bedelleri önemseyen, hürmet duyan kişi yahut kuruluşları tanımlamak emeliyle kullanılan “İslamist” tabiri, son yıllarda terörist manasında kullanılıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan 1994’te İstanbul Belediye Lideri seçildiğinde Le Monde, “İslamistler İstanbul’da seçimi kazandı” başlığını kullanmıştı. Tıpkı Le Monde bugün bu terimi teröristler için kullanıyor. 25 Ekim 2020 tarihli Le Figaro’da yer alan bir haberin başlığı şöyleydi: Erdoğan, İslamistleri Fransa’ya karşı harekete geçiriyor.
Uzun mühlet radikal, radikal İslam üzere sıfatlarla Müslümanları yaftalayan Fransız basını artık yeni bir etaba geçerek direkt İslam’ı maksat alan İslamist sözünü kullanmaya başladı. 2019’da İçişleri Bakanı Castaner, İslamist tabirini yani devletin yok etmek için gayret verdiği bireyleri namaz kılan, oruç tutan, alkol içmeyen, domuz eti yemeyen bireyler olarak tanımlıyordu.
Klişelerle İtibarsızlaştır, İsimlerle Amaç Göster
Fransız medyasında Türkiye ile ilgili haberlerde çok kullanılan, sıkça tekrar edilen tanımlamaların başında “Erdoğan rejimi”, “Otokrat”, “Diktatör”, “Sultan” ve “Erdoğan’ın Türkiye’si” sözleri yer alıyor. Bir ülkeye yahut yöneticisine atıfta bulunmaktan uzak ve büsbütün olumsuz çağrışımda bulunan bu tabirlerin yer almadığı haber metni bulmakta zorlanırsınız. Fransız medyasında itina ile sürdürülen bir gelenektir; dış haberler evvel AFP’nin süzgecinden geçirilerek verilir. Şayet bir ekleme yapılacaksa bu muhakkak AFP’nin çizdiği kalıptan taşmamak suretiyle yapılır. Dış siyasette medyasının tek sesli oluşu ile ön plana çıkan Fransa’da, Türkiye üzere kıymetli coğrafyalarda ve hassas belgelerde karşısına çıkan bir ülkenin cumhurbaşkanı ile ilgili tüm haberlerde üstte sıraladığım yakıştırma ve yaftaları görebilirsiniz. Bu durum adeta devlet siyaseti haline gelmiştir. Fransa’nın hem siyasetçileri hem de medyası, ülke çıkarları ve imajını zedeleyecek bir teşebbüsü katiyen desteklemez, Fransa aykırısı açıklama ve yayın yapmazlar. Fransız siyasetçiler, ülke hudutları dışında iç siyasete dair ve ülke çıkarlarına muhalif açıklama yapmayı reddederler.
Fransız basınında Türkiye, Erdoğan, AK Parti üzere sözleri incelediğinizde son 15 yılda müspet bir habere rastlamak şöyle duysun, okuyucunun zihnini bulandıracak başlık ve fotoğraf altlarıyla “negatif haberlerin bile” provokatif maksatlarla tekrar üretildiğini görürsünüz.
“Erdoğan Ağlarını Örüyor, Erdoğan Fransa’ya Sızıyor”
Son 5 yılda en sağdan en sola kadar tüm ideolojik yelpazesiyle Fransız basınında İslamofobi, Türkofobi, Erdoğanofobi diyebileceğimiz misal yayınlar periyodik bir biçimde yer alıyor. Birebir başlıklar ve içeriklerle Türkiye ve Erdoğan nefretini körükleyen haberler, birkaç ay ortayla farklı gazete ve mecmuaların sayfalarını, kapaklarını işgal ediyor.
2010 prestijiyle Türkiye’de bir iktidar değişikliği için harekete geçen ve bunun kolay kolay elde edilebileceğini düşünen Avrupa basını, bu tercihlerinin gerçekleşmemesi nedeniyle öfke ve nefret dozunu gitgide artırdı. Cumhurbaşkanlığı sisteminde yapılan değişiklikle ilgili oylama öncesi Batı basını Türkçe manşetlere yer verdi, Türk seçmene hitap eden başlıklar attı. Dünya basın tarihinde örneği az görülür bir “dış müdahale” gayretiydi bu.
Daha sonraki yıllarda internet ve toplumsal medyanın ehemmiyetinin artmasıyla “Batılılar” Türkiye’de medyayı (ve toplumsal medyayı) denetim etme hedefli atılımlara başladı. Fransa’nın sömürgecilik ve Afrika’daki uygulamalardan deneyimli olduğu medyayı yönlendirme ve yönetme faaliyetine Türkiye’de de sürat verdiğini söyleyebiliriz. Kamu yayıncısı ile oluşturulan içeriklerle, Dışişleri Bakanlığı eliyle sürdürülen bir programla Fransa, Afrika’da ve Ortadoğu’da 2 bine yakın radyo, yüzlerce televizyon ve gazeteye içerik, istihdam yardımı ve fon sağlıyor. Bu sistem Türkiye’de de içerik ve istihdam sağlamak üzere bahislerde sürdürülüyor.
Fransız medyasının Türkiye’den verdiği haberler, hem Fransa’da yaşayan 1 milyona yakın Türk vatandaşını amaç alıyor hem de geri dönüp Türkiye kamuoyunda da tartışma ve baş karışıklığı meydana getiriyor. Fransa’daki Türk vatandaşlarının “Erdoğan’ın yeniçerileri olduğu, Erdoğan’ın Fransa’daki Türk derneklerini Avrupa’yı ele geçirmek için üs olarak kullandığı, genişlemeci siyasetlerle Avrupa’yı tehdit ettiği, Türkler sayesinde Avrupa’da ağlarını ördüğü, Türk dernekleri ile Avrupa’ya sızdığı…” üzere başlıklarla Türk azınlık amaç haline getirildi, ötekileştirildi. 50 yıla yakın bir müddettir gitgide artan nüfusuyla Türkler, Fransa’da ahenk, toplumsal barış ve iktisada katkıları açısından örnek teşkil eden göçmen topluluğudur. Buna karşın sistematik bir biçimde Türkler gaye alınmaya, Fransız toplumu içinde düşmanca yansılar doğuracak yönlendirmeler yapılmaya devam edilmektedir.
Fransa’daki Türk toplumunun bu örnek durumu, başta Mağripliler olmak üzere, Afrikalı, Balkan göçmenleri ve başka Müslüman göçmenlerin gıpta etmesine sebep olmuştur. Fransa, Türk göçmenlerin ve hasebiyle da Türkiye’nin bu toplumlara öncülük etmesini engellemeyi amaçlamaktadır. Üstte saydığımız göçmen azınlıkların kıymetli kısmı, kendi ülkelerinin yöneticilerinden çok Erdoğan’a güvenmekte, sempati beslemektedirler.
Fransızların Sempatik Teröristleri
Terör, 21. yüzyılın tesir ajandalarında altı en fazla çizilen mevzulardan biridir. Bağlantı, ulaşım ve üretimde sonların kalktığı bir vakitte terör ve teröristler için de sonlar gitgide şeffaflaşmaya başlamıştır. Fransa, ülke içinde, çağdaş tarihinin en büyük terör hareketleriyle 2015’te tanışmış, bu akınlar sonrasında da devletin güvenlik ve savunma refleksleri değişmiştir. İktisattan siyasete, toplumsal alandan dini kurumlara kadar tüm müktesebatını gözden geçirmek zorunda kalmıştır.
Fransa’da bir terör hareketi bu kadar derin yaralar açarken, Fransız basınının Türkiye’nin son 50 yılına kan ve gözyaşı olarak yansımış, her türlü terör örgütlerine karşı hali ibretle izlenmektedir. Başta PKK olmak üzere, DHKP-C, MLKP üzere örgütler, sempatik cümleler ve tabirlerle tanıtılmakta, terörist sözü yerine militan, isyancı yahut savaşçı üzere tanımlar kullanılmaktadır.
Terör örgütü yöneticileri ve sempatizanlarına ekranlar açılmakta, gazete sayfalarında övgüler düzülmektedir. Yeniden terör örgütü yandaşlarının Fransa sokaklarında polis eşliğinde şov ve teröre övgü sloganları, kamu yayıncısı dahil tüm medyada geniş yer bulmakta, siyasilerce de teşvik görmektedir.
Hudut Tanımayan Tutarsızlar
Fransa merkezli Hudut Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü, Türkiye ve yöneticileri hakkında yayımladığı her bildiride gazetecilik lisanı ve etiğine uymayan sözlere yer vermektedir. Örgütün adeta siyasi propaganda haline gelen aksiyon ve davetleri, bir sivil toplum kuruluşu olduğu argümanlarıyla aykırı düşmektedir. RSF, Fransa’daki basına sansür, yasaklar ve baskıları görmezden gelmiş, gazetecilerin uğradığı taarruzları ve polis şiddetini ise görmemiştir. Her yıl gazetecilerin çalışma şartları hakkında ülkeler sıralaması yayımlayan örgüt, Fransız devletinin öbür ülkelerin kamuoyunu etkilemede baskı aracı haline gelmiştir. Örgütün, 2018’de başlayan ve hala devam eden Sarı Yelekliler şovlarında yaralanan, sakat kalan, şiddete uğrayan gazetecilerle ilgili önemli bir reaksiyonu, itirazı olmadı. Halbuki Türkiye ve kimi ülkelerde meydana gelen en küçük bir sav hakkında bile basın bildirileri ve kamuoyunu etkileme faaliyetleri anında devreye sokuluyor.
Libya, Doğu Akdeniz ve Karabağ Olayları
Türkiye’nin son yıllarda dış siyasette gösterdiği başarılı atılımlar, Fransız basınında Türkiye nefreti ve algı yayıncılığını bir üst düzeye çıkardı. Afrika’da Fransa’ya yönelik yükselen sömürü aksisi reaksiyon dalgası ve Türkiye’nin Afrika halkları ortasında gördüğü sıcak ilgi Fransız devletini olduğu kadar basınını da tasaya sevk etmiş durumda. Afrika ülkelerindeki medyalarda yerleşik “Fransız sistemi”, Türkiye aleyhinde haber ve yorumlarla lokal halkın zihnini bulandırmayı hedeflemektedir.
Libya, Doğu Akdeniz ve Üst Karabağ’daki gelişmelere bağlı olarak Fransız basınının Türkiye aksisi yayınları, gazetecilik prensipleri açısından inceleme konusu olmalıdır. Libya’da legal idaresi destekleyen, çatışmaların, katliamların durmasını sağlayan Türkiye’yi görmezden gelen Fransız medyası, darbeci bir generali, savaş hataları işlemiş bir örgütü aklama faaliyetleri yürütmüştür.
Doğu Akdeniz’de Türkiye ve Yunanistan ortasında gerginlik çıkarma siyasetinin baş aktörü olan Fransa’nın attığı her yanlış adıma sorgusuz dayanak veren Fransız basını, Üst Karabağ’ın işgalden kurtarılması sırasında da adeta Ermeni çetelerinin sözcülüğüne soyunmuştur. Le Figaro gazetesi, Üst Karabağ’ın Ermeni işgali altında oluşu hakkındaki Birleşmiş Milletler kararlarını okuyucudan gizlemiş, günlerce süren propaganda mahiyetindeki yayın ve manşetlerini gazetenin haftalık ekinde Fransa’daki Türk nüfusunu maksat gösteren yayınlarla desteklemiştir.
Sonuç olarak, 2000’lerin başından itibaren Fransız medyasında gitgide artan bir Türkofobi, İslamofobi ve son periyotta de Erdoğanofobi faaliyeti görüyoruz. Fransa’da basının, global düzlemde Fransız çıkarları ve gayeleri için araçsallaştırılması dışında, çıkarlara karşıt düşen ülke ve önderlere yönelik kampanya sürecinin bir kesimi haline getirildiğini söyleyebiliriz. Fransız basınında Türkiye haberlerinin Ankara yahut İstanbul’daki muhabirlerden çok, Paris’teki uzmanlar tarafından yazıldığı bilgisini de paylaşmış olalım. Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, bu yılın başında Fransız kamu yayıncısı kurumların yöneticilerini değiştirdi. Medyaya yeni bir istikamet verme atağı olarak görülen bu değişiklikten sonra televizyon ve gazetelerdeki “Türkiye özel dosyaları” peş peşe yayınlanmaya başladı. Türkiye, bu yılın başında “Avrupa’daki en eski dostuna” samimi bir selam vermişken Paris’ten gelen bu negatif atılımların münasebetleri nereye götüreceğini daima birlikte göreceğiz.
Haber7
