Dünyada aşı patentinin kaldırılması tartışılıyor. Niçin? Zira aşı yetmiyor. Başta Afrika olmak birçok ülke aşılamada çok geri. Avrupa bile istediği aşılamayı yapamadı, oranlar düşük. Dünyada aşı bulamayanlar çok olduğu üzere bilakis aşı sırası gelenler ve aşı olmayan aşı tersleri var. Salgından kurtulmak için neler yapılması gerektiğini ve sürecin ne kadar devam edebileceğini TBMM onur mükafatı ve TÜBİTAK bilim mükafatı alan Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Taner Demirer anlattı.
AFRİKA YALNIZCA YÜZDE 1
Tüm dünyada aşılamanın çok yavaş gittiğini belirten Prof. Demirer, “düşünün Afrika’nın yüzde 1 aşılandı. Orası patlarsa vefat daha çok olur. Daima farklı mutasyonlar karşımıza çıkıyor. Benim görüşüm bu Kovid 8-10 yıl sarfiyat. Hint virüsünün mutasyonunun ayrıntılarının çıkmasını bekliyoruz. Bence önümüzdeki yıllarda bu devam edecek. Senede 1 ya da 2 sefer aşının cinsine nazaran aşı olmamız gerekecek” diyor.
BİLİNMEYEN ÇOK ŞEY VAR
Aslında mayıs ayını da büsbütün kapatmak lazım. Lakin şöyle bir sorun var. Vatandaş çok sıkıldı. Hepimiz kahra giriyoruz. Mevsim değişti, herkes dışarı çıkmak istiyor. İkincisi de bu kapanmadan sonra önlemler açılınca beşerler bir rehavete kapılıyor.
KAPANMADAN ÇIKINCA NELER YAPILMALI?
Kapanmanın tesirini azaltan bir rehavete kapılıyorlar. Kapanmalardan sonra daima bir dalga, yükselme görüyoruz. Beşerler buna dikkat etmeli. Kapanmadan sonra çabucak açılmayalım. Kapanmadan sonra aşıya sürat verilebilirse o vakit hadiseleri aşağıya çekmek daha mümkün olacak. İnsanların şuurlu olması lazım.
Kapanmadan evvel beşerler büyük kentlerden Anadolu’ya akın etti. Gidenler belirtisiz virüsle gittiyse orada bulaştırdı. Biz kapanmadan sonra olayların düşmesini beklerken bu giden insanların bulaştırmasıyla aksine artışta olabilir. Bu insan trafiği olmasa daha iyi olurdu.
Kapanmadan çıkışta maske, uzaklık ve hijyene çok dikkat etmemiz lazım. Mümkün olduğunca kalabalıklara girmememiz gerekiyor. Aşı bile tam garanti değil, etrafa da yayabiliyor. Bizim daha açıklayamadığımız, bilemediğimiz birçok bahis var.
Virüs birtakım insanları öldürüyor. Herkesi öldürmüyor. Bakıyorsunuz diyabeti yok, obezitesi yok, hipertansiyonu yok ancak 35 yaşında sapasağlam birini öldürüyor. 85 yaşındaki hafif atlatıp çıkıyor. Demek ki bizim daha açıklayamadığımız bağışıklık yollarındaki eksikliği virüs kullanıyor. O nedenle herkesin azami dikkati göstermesi gerekiyor. Ferdi bazda kapanma çok değerli.
VİRÜSTEN KURTULUŞ ZOR
Dünya genelinde aşıda ıstırap var. Aşı savaşları var. 135 fakir ülkeye giden aşı oranları çok düşük. 2021 yılında dünyanın en azından yüzde 50’sinin aşılanması beklenirdi.
Ancak buna ulaşmamız çok güç. Virüsten kurtuluş güç olacak, o denli gözüküyor. Zira dünyada aşılama çok yavaş gidiyor. ABD’nin blokajı aşı üretimini engelliyor.Mesela aşının şişesini Hindistan’a ABD gönderiyor. O göndermeyince Hindistan aşıyı yapamıyor. Mayıs ayının sonunda toplamda 2 milyar doz verilmiş olacak. Bu tüm insanlığı yetmez. Yani gereğince aşı yapılamıyor. Hindistan ile Çin’in nüfusu çok yüksek. Hindistan’ın kendi ülkesini bile aşılaması çok güç. Afrika yüzde 1 aşılandı. Orası patlarsa mevt daha çok olur.
İnsanlarda tedirginlik var mı aşı konusunda?
Aşı bulamayanların yanında aşı tedirginliği ve tereddüdü de var. ABD’de yüzde 25’i aşı olmak istemiyor. Bizim ülkemizde de var lakin bilinçlendirmeyle halledilebilecek bir husus. Bizim ülkemizde hazirana kadar yüzde 45’i aşılansa çok iyi olurdu.
ABD’de bu oranı yakaladı. 160 milyon insan birinci doz aldı. İngiltere’de bir doz aşı alan yüzde 60’lara yaklaştı. İkinciler yapılıyor. İngiltere rahatladı. Bu da neyi gösteriyor? Aşının aktifliği var. Elimizdeki iki silah tam kapanma ve aşı.
Çocuklarda durum nasıl?
İki şey tartışılıyor. Korona’nın uzun vadeli tesirleri. Birincisi yapılan aşıların bir tesiri olur mu sanki? İkincisi korona geçirenlerin birkaç yıl sonra organ işlevleri nasıl olacak, ne değişecek? Bunları da ileride göreceğiz. Gördüğümüz şu ki 18 yaş altının da aşılanmalı gerekiyor. Bu mevzuda çalışmalar var. Çocuklarda da önemli biçimde korona ağır seyredebiliyor, ölümlü tablo yaratabiliyor.
Aşının sonuçları nasıl çıkıyor?
Aşının aktifliği büyük. Türkiye’de hastaneye yatışlar yüzde 85 azalıyor. Vefatlar yüzde 90 azalıyor. Hem Çin hem başka aşılar pandemide aktifliği olan aşılar. Meşakkat çıkaran mutasyon. Bu vakte kadar aşıların İngiliz ve Brezilya mutasyonunda da tesirli olduğu gösterildi.
Fakat Güney Afrika mutasyonunda aktifliği yüzde 50’lere düşüyor. Burada bilinmeyen Hindistan mutasyonu. Hindistan’da sayılar süratle artıyor. Bu mutant virüsün daha yayılıcı ve daha ölümcül olabileceği belirtiliyor. Onun için Hint virüsüne karşı dünyanın çok daha uyanık olması lazım.
Hatta mutant Hint virüsleri aşıların profilini de değiştirmeyi gerektirebilir. Hangi aşıların? Teknoloji kullanılan Alman aşısının. Lakin meyyit aşılar için bu türlü bir şey kelam konusu değil. Meyyit aşılar burada da aşikâr derecede tesirli olur.
3. doz aşı gerekli mi?
Aslında her yıl aşı olmamız gerekiyor. Zira dünya bu aşılanma durumuyla pandemiyi yenemeyecek üzere gözüküyor. Dünyada ayda 80 milyon insan aşılansa bir yılda bu 1 milyar ediyor. Ayda 300 milyon aşılasanız bir yılda 3.5 milyar eder. Bu sayılara ulaşmak mümkün gözükmüyor. Hasebiyle pandemiyi ekarte etmek güç. Hele daha 130 ülkeye aşı ulaşmadığına nazaran.
Bu pandemi kalıcı olabilecek üzere gözüküyor. Zira aşılanan aşılanmayanlar ortada. Onun için yılda 2 defa aşıyı yaptırmamız gerekecek. 6 ayda bir. Çin aşısı yaptıranların bilhassa 6 ay sonra bir daha aşılanması lazım. Yerli aşının devreye girmesi de bu açıdan kıymetli. Alman aşısında ise ikinciden 1 yıl sonra tekrarlanabilir.
Aşı olmayanı ne bekler?
En kolay anlatımla aşı olmayanı vefat bekler. Ağır bakıma düşebilirler, gençler de ölüyor. Yakınlarına bulaştırırlar. Onların ağır geçirmesine, ölmesine neden olabilir.
Aşı tereddüttü içinde olmamak gerekiyor. Herkesin aşı olması lazım. Bu aşılarla ilgili uzun vadede kısırlık yapması, otizm üzere birçok spekülasyon yapıldı. Aşılar otizm ve kısırlık yapmıyor.
Bizim ülkemizde ise 60 yaş üstü kısırlıktan çok korkuyor. Bu tuhaf. Anlamak çok sıkıntı. Türkiye’de iyi bir örnek gördük biz son 1.5 ayda. Bilhassa 60 yaş ve üzeri aşılandığı için hastanelerdeki kompozisyon değişti. Daha genç beşerler hastaneye gelmeye başladı, ağır bakıma gitti. Aşıdan evvel bunlar 60 yaş üstü gruptu. Aşı olmayanlar hastanelerin müdavimi oldu.
Abdullah Karakuş/Milliyet
Haber7
