İsviçre hükümeti, savaş uçağı almak için harekete geçti. Lakin ülkede tedarik edilecek uçak ile ilgili bir tartışma mevcut.
Bu jetlerin kimden alınacağı hala bir muamma. İsviçre Federal Konsey’i bu yaza kadar hangi savaş uçağını satın alacağına karar verecek.
Seçenekler ortasında, Fransız Rafale, Avrupa ortak üretim uçağı Eurofighter, ABD’li Boeing firmasından F/A-18 Muhteşem Hornet ve tekrar Amerikan Lockheed Martin’den F-35 uçakları yer alıyor.
Der Bund’un haberine nazaran; İsviçreli vekiller F-35’lerin “ABD denetiminde olduğunu” tez ediyor ve bu jetlerin alınmasına karşı çıkıyor.
Bu husus hakkında açıklama yapan ABD Dışişleri Bakanlığı ise, “Uçaklar yalnızca İsviçre’nin olacak, ABD denetim etmeyecek” diyerek kaygıları gidermeye çalışıyor.
Dışişleri yetkilisi Laura Cressey, “Uçaklarda kara kutu yahut acil kapatma anahtarı üzere bir şey yok. ABD hükümeti yahut şirket, bu uçakları uzaktan denetim edemez ve operasyonlarını etkileyemez” dedi.
ALIS YAZILIMI TARTIŞMA KONUSU
Amerikalı yetkililer “uçakları uzak denetim etmiyoruz” dese de ALIS yazılımı konusunda önemli bir tartışma var.
Washington, birinci günden beri büyük tartışma konusu olan ALIS yazılımıyla, öbür ülkelere sattığı F-35’i uzaktan izleyip Lockheed Martin’in Texas’taki ana bilgisayarına kaydetme imkanına sahip oluyor. ABD böylece, jetlerin çıkarına karşıt bir emelle kullanıldığına hükmederse, anında uzaktan müdahale ediyor.
Son olarak bu bahis hakkındaki kaygılarını Singapur lisana getirdi. F-35’lerin kıymetli üstün özellikleri olduğunu belirten Savunma Bakanlığı raporunda, ALIS yazılımından da bahsedildi.
Raporda, F-35’leri alan ülkenin ABD ile bir kriz yaşaması halinde, bu yazılıma mahallî erişimi sağlamaya devam etmesinin Washington’ın insafına kalacağı kaydedilerek, “ALIS olmadan uçaklar yalnızca 30 gün operasyonel kalabilir. Böylece uçaklar er ya da geç kullanılamaz hale gelir” denildi.
ALIS SİSTEMİ NEDİR?
Autonomic Logistics Information System (ALIS) yani Otonom Lojistik Bilgi Sistemi, bu uçakların ABD’ye bağımlı hale gelmesini sağlayan bir yazılım. Her ne kadar Washington bu sistemi dünyaya, “Çeşitli kaynaklarda F-35 savaş uçaklarının harbe hazır halde kalmalarını sağlayacak gerekli lojistik çizginin ve yedek modül temininin, dünya geneline yayılmış bir internet ağı ile otonom biçimde oluşturulmasını sağlamak” üzere uzun ve karmaşık bir cümleyle anlatsa da işin aslı o denli değil. Bu sistem devrede olduğu sürece, F-35’leri ABD’nin çıkarlarına karşıt bir gayeyle kullanma imkanınız hayli düşük. Bu sistem ABD için o kadar bedelli ki geliştirilmesi için paradan kaçınılmıyor. ALIS sistemi, F-35 için 16.7 milyar dolar üzere astronomik bir faturaya sahip.
Haber7
