30 Ağustos’u Lozan Mutabakatına Türkiye’nin başının dik gitmesinde kıymetli olduğunu belirten Kılıçdaroğlu, “Bu tarih için bırakın pandemiyi, bugün milyonlarca insan hayatını vermeye hazırdır. Türkiye’yi bilmeyen bir grupla karşı karşıyayız. Bir tablo ile karşı karşıyayız. Umarım onlar Miralay Reşat’ı da, Gazi Mustafa Kemal’i de oturur yine okurlar. Bu savaşın nasıl verildiğini okusunlar.” ifadelerini kullandı.
“UÇAK FABRİKASINI BİLİYORLAR MI?”
CHP’Lideri konuşmasını daha sonra uçak fabrikasına getirdi. Kılıçdaroğlu yaptığı açıklamada “Onlar biliyorlar mı 1940’lı yıllarda Türkiye dünyaya uçak ihraç eden 5 ülkeden biri olduğunu? Onlar biliyorlar mı kendi deniz altımızı yapan bir Türkiye’yi ayağa kaldıran Mustafa Kemal’i ve arkadaşlarını biliyorlar mı sanki?” dedi.
-Kemal Kılıçdaroğlu’nun bahsettiği uçak fabrikasını üretime kapatan ise periyodun Cumhurbaşkanı İsmet İnönü olmuştu.-
KENDİLERİNİN KAPATTIKLARI FABRİKAYI ANLATTI
Kemal Kılıçdaroğlu’nun bahsettiği uçak fabrikasını üretime kapatan ise periyodun Cumhurbaşkanı İsmet İnönü olmuştu.
Türkiye’de hayırsever bir işadamı tarafından 1936 yılında kurulan birinci uçak fabrikası, İsmet İnönü’nün cumhurbaşkanlığı periyodunda CHP tarafından çeşitli mazeretlerle kapatıldı.
Türkiye Cumhuriyeti’nin yeni kurulduğu devirde ismi öne çıkan Mehmet Nuri Demirağ, Türk havacılık tarihinin de en değerli isimlerinden ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları inşaatının birinci müteahhitlerindendi.
Mehmet Nuri Demirağ, Türkiye’de birinci uçak fabrikasının kuruluşu, birinci sigara kağıdı üretimi, birinci yerli paraşüt üretimi üzere birincileri gerçekleştiren, İstanbul Boğazı üzerine köprü yapılması, Keban’a büyük bir baraj yapılması niyetlerini birinci defa gündeme getirdi.
Cumhuriyet’in duyurusundan sonra, Fransızlar üstlendikleri demiryolu üretimini 1926 yılında bırakınca; mühendis kardeşiyle birlikte bu işe başladı. Kısa vakitte 1250 kilometrelik demiryolunu tamamlayınca yıldızı parladı. Bu nedenle 1934 yılında kendisine Mustafa Kemal Atatürk tarafından “Demirağ” soyadı verildi. O periyotta hem Türkiye’de hem de dünyada ekonomik problem had safhadaydı. Orduya uçak ve gibisi gereksinimler fakat halkın bağışları ile alınabiliyordu. Bu uçakların kuyruklarına para hangi vilayetten toplanmışsa o ilin ismi yazılıyordu. Birtakım varlıklı iş adamları tek başlarına uçak aldıkları vakit kuyruklarına bu sefer onların ismi yazılıyordu.
1932 yılında bu türlü bir kampanya başlatılınca evvel Ankara’nın en varlıklı adamı Vehbi Koç’a gidildi. O da çıkarıp 5 bin lira verdi. Abdurrahman Naci Beyefendi ise 120 bin lira verdi. Birebir şey Nuri Demirağ’a da söylenince, “Benden bu millet için bir şey istiyorsanız en harikasını isteyiniz. Madem ki bir millet tayyaresiz yaşayamaz, öyleyse bu yaşama vasıtasını diğerlerinin lütfundan beklememeliyiz. Ben bu uçakların fabrikasını yapmaya talibim” deyip hazırlıklara başladı.
1936 yılında, Beşiktaş Nuri Demirağ Uçak Atölyesi’nin temeli atıldı. Barbaros Hayrettin Paşa İskelesi’nin yanında atölye binası inşa edildi. Deneme uçuşlarını yapabilmek için Yeşilköy’deki Elmaspaşa Çiftliği satın alındı ve üzerinde büyük bir uçuş alanı, hangarlar ve uçak tamir atölyesi yaptırıldı.
Uçuş alanı, Avrupa’nın en büyük havalimanı olan Amsterdam Havalimanı büyüklüğünde idi. Bu alan, günümüzde Uluslararası İstanbul Atatürk Havalimanı olarak kullanılıyor. Türkiye’nin birinci uçak mühendislerinden “Selahattin Reşit Alan” üretilecek uçak ve planörlerin planını çizdi. 1936’da birinci tek motorlu uçak üretildi ve Nu.D-36 ismi verildi. 1938’de Nu.D-38 isimli çift motorlu 6 kişilik yolcu uçağı yapıldı. Tıpkı yıl Türk Hava Kurumu, 65 planör satın almak için sipariş verdi. 65 planör kısa müddette teslim edildikten sonra; sipariş edilen NuD-36 isimli 24 eğitim uçağı tamamlandı ve deneme uçuşları İstanbul’da gerçekleştirildi.
PİLOT OKULU AÇTI
Yapılan uçakların testi için pilotlara da muhtaçlık vardı. Nuri Demirağ bunu da düşündü ve Gök Okulu’nu açtı. Öğrencilerin bütün masraflarını cebinden karşılayan Demirağ, ceplerine de ayda 150 lira para koydu. İsmet İnönü’nün oğulları Omer İnönü ve Erdal İnönü de Nuri Demirağ’ın Yeşilköy’deki Gök Okulu’na kaydolmuş lakin bir hafta kadar tahsil gördükten sonra okulu bırakmışlardı.
Bu ortada, Türk Hava Kurumu’nun siparişi olan ve son olarak İstanbul’dan Eskişehir’e uçan uçakların teslimi için Eskişehir’de bir defa daha test uçuşu yapılması istendi.
Selahatiin Reşit Alan, uçağıyla iniş yaparken, etraftaki hayvanlar hava alanına girmesin diye pistte açılan hendeği görmedi ve buraya düştü.
13 Temmuz 1938’deki bu kazada Reşit Alan hayatını kaybetti. Atatürk’ün vefatından 4 ay evvel yaşanan bu kazadan sonra Demirağ’ın bütün işleri aykırı gitmeye başladı.
THK SİPARİŞLERİ İPTAL ETTİ
Türk Hava Kurumu bütün siparişlerini iptal etti. Nuri Demirağ, duruşmaya verdiği THK ile yıllar süren bir duruşma sürecine girdi. Duruşma aleyhine sonuçlandı. Ayrıyeten uçakların yurtdışına satılamaması için bir de kanun çıkartıldı. Bu yüzden sipariş alamayan fabrika 1944 yılında kapandı.
İspanya, İran ve Irak’tan alınan siparişler engellendi; elde kalan uçaklar hurdacıya satıldı. Nuri Demirağ’ın davayı kaybettikten sonra hükümet üyeleri ve cumhurbaşkanına mektuplar yazarak yanlışlığın düzeltilmesi için yaptığı teşebbüsler başarısız oldu; fabrika tekrar açılamadı.
Nuri Beyefendi, 1941 yılının Eylül ayında 12 uçaklık bir filoyu, Bursa, Kütahya, Eskişehir, Ankara, Konya, Adana, Elazığ ve Malatya rotasında uçurarak halka kendi tayyarelerimizle göklerimizi kendimizin koruyabileceğini göstermek ve onlara inanç vermek istedi.
1939 yılında, Cumhuriyet tarihinin en büyük zelzelesi Erzincan’da yaşandı. Nuri Demirağ kurtarma çalışmalarına katıldı. Zelzelede konutlarını yitirenlere prefabrik konutlar yaptı.
İstanbul Teknik Üniversitesi bünyesinde bir Uçak Mühendisliği kısmının açılması için öncülük etti. Türkiye’nin birinci yerli paraşüt üretimini gerçekleştirdi. 1941 yılında, Türk imali birinci uçak İstanbul’dan Divriği’ye birinci uçuşunu pilot olarak yetiştirdiği oğlu Galip Demirağ’ın kullandığı uçakta yaptı. 1942 yılında, yapımcılığını üstlendiği Sivas Çimento Fabrikası hizmete girdi.
HAVAALANI ELİNDEN ALINDI
1944 yılında, Nuri Demirağ’a ilişkin uçak pisti, fabrika ve etüd merkezinin bulunduğu alan istimlak edildi. 1953 yılında da Yeşilköy Havalimanı olarak hizmete açıldı. Büyük fedakarlıklarla elde edilen savunma sanayi imkan ve kabiliyetleri yaşanan aksiliklerin akabinde kaybedilmeye başlandı ve askeri fabrikalar ile sivil teşebbüsler Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün buyruğuyla 15 Mart 1950’deki kanunla kapatıldı.
CHP periyotlarında büyük düşünceler yaşayan Nuri Demirağ, yaşadığı haksızlıkları duyurabilmek için 1945 yılında, siyasete atıldı. Ulusal Kalkınma Partisi’ni kurdu. Türkiye’nin çok partili hayata geçişini hızlandırdı. 1946 yılındaki seçimlere katıldı. Lakin muvaffakiyet gösteremedi.
1948 yılında bir radyo istasyonu kurmak istedi. Buna da müsaade verilmedi.
1954 yılında, Demokrat Parti listesinden Sivas milletvekili oldu. “Makam ve memuriyet güçlerini berbata kullanarak kamu tertibini çiğneyen ve genel ahlakı bozanlar hakkında cezai yaptırım ” isteyen yasa teklifini meclise sundu. 13 Kasım 1957 tarihinde İstanbul’da şeker hastalığı nedeni ile 71 yaşında öldü.
Nuri Demirağ’ın Beşiktaş’taki fabrikada yapılan ve hiç bir bozukluk göstermeden başarılı uçuşlarına devam eden uçakları, Türkiye’de olduğu kadar yurtdışında da büyük yankılar uyandırmıştı.
TARİHİ İTİRAF YILLAR SONRA GELDİ
Türkiye’nin uçak üretmemesi için 1941-44 yılları ortasında ABD Türkiye’ye 95 milyon dolarlık savaş materyali vermişti. CHP devrinin Hava Kuvvetleri Kumandanı Orgeneral Zeki Doğan, Nuri Demirağ’a şu ibretlik kelamları söylemişti: “Amerikan yardımından parasız uçak almak dururken uçak fabrikanıza sipariş verirsem yarın bu millet beni asar.”
Haber7
