Manisa ve Balıkesir etrafındaki hareketliliğe de dikkat çeken Aykan, “Bu yerde 7’nin üzerinde sarsıntı oluşturacak faylar var” dedi.
Türkiye’de son günlerde arka arda sarsıntılar yaşanıyor. 25 Haziran’da Van’da 5.5 büyüklüğünde bir zelzele meydana geldi. Bu zelzele Saray Fayı ile Başkale Fayı arasında oldu; ondan evvel 14 Haziran’da olan 5.7 büyüklüğündeki Karlıova Zelzelesi Kuzey Anadolu Fayının üzerinde meydana gelmişti. Pütürge Sarsıntısı, Şark Anadolu Fayı üzerinde oldu. Türkiye’de son günlerde yaşanan sarsıntılar farklı fay hatları üzerinde ve birebir vakitlerde oldu. Bilirkişilere nazaran bunun sebebi kıta hareketlerinin ağır olması.
Bugün 5.5 büyüklüğünde sarsıntının yaşandığı Manisa-Saruhanlı’da 7’ye yakın zelzele üretecek çok sayıda fay hattı olduğunu belirten Aysun Aykan, “5.5 büyüklüğündeki zelzele burada beklenen bir zelzeledir. Manisa ve Akhisar arasında Ocak ayından bu yana 5 binin üzerinde zelzele meydana geldi ve birden fazla 4’ün üzerindeydi. Bu Nahiye için Manisa , Balıkesir ve Muğla etrafında her an zelzele oluşturacak çok sayıda fay var. Bu yerde Balıkesir ve etrafında 7’nin üzeri büyüklükte sarsıntı üretme potansiyeline sahip fay hatları var ve mahsusen Balıkesir- Gökçeyazı fay Segmentinin kırılma devri geçmiş; münasebetiyle heran bu fay hattı üzerinde sarsıntı olabilir; bu fay 6.5’den büyük 7.2 büyüklükte bir zelzele üretme potansiyeline sahiptir. Bu yüzden Balıkesir-Gökçeyazı Fay Segmentinin tehlikesine dikkat çekmemiz de gerekiyor. Umum manada sarsıntılar birbirini etkiliyor. Bir mekanda zelzele olduğu vakit derhal ucundaki yada yakınındaki faya güç aktarımı oluyor; mekan değiştiriyor güç ve aktarım olan noktada kesinlikle eninde ahir zelzele meydana geliyor” dedi.
“MARMARA’DAN EVVEL YEDİSU FAYINDA BÜYÜK BİR SARSINTI OLABİLİR”
14 Haziran’da meydana gelen Karlıova Zelzelesi, Bingöl- Yedisu Fayına yanlışsız tansiyon aktarımına neden olduğuna dikkat çeken Aykan, “Yedisu fayı şimdi kırılmadı. Burada yapılmış olan çalışmalara nazaran bu fayın maksimum 7.5 büyüklükte sarsıntı üretme potansiyeline sahip olduğu biliniyor. Yedisu fayı üzerindeki sarsıntı tekrarlanma periyodunun, buradaki geçmiş sarsıntılar de göz önünde bulundurulduğunda; yaklaşık 245 55 yıl olduğu düşünüldüğünde, en son meydana gelen 1784 sarsıntısından bu yana 236 yıl üzere bir devir geçmiştir. Bu sonuca bakarsak fay her an kırılabilir. Marmara’dan evvel Yedisu Fayında büyük bir sarsıntı olabilir. Kuzey Anadolu Fayı (KAF) üzerinde Marmara Denizi içinde var olan sismik boşluktan sonra en riskli yer olan Yedisu Fayının sismik aktivitesinin dikkatle takip edilmesi ehemmiyet taşımaktadır” diye konuştu.
MARMARA’DA ÜRKÜTÜCÜ TABLO
Aykan, “Bugüne kadar yapılan ulusal ve milletlerarası çalışmalar şunu gösteriyor; 1999 zelzelesinden sonra yaklaşık 30 yıl içerisinde Marmara Denizinde büyük bir zelzelenin beklendiğidir.. Aradan 20 yıl geçti, 10 yıl içerisinde 7’nin üzerinde maksimum 7.6 Büyüklüğünde bir sarsıntı bekleniyor. İstanbul’un bulunduğu yan KAF’nın nerdeyse en garp ucu,Bingöl-Karlıova ise en şark ucu. Geçmişe baktığımız devir en son olan sarsıntı şarkta 1939’da Erzincan ‘da başlayarak garba gerçek sırasıyla kırılarak 1942-1943-1944-1957-1999’da Kocaeli zelzelesi ile Marmara Denizine kadar gelmiştir. Artık 14 Hazirandaki Karlıova Zelzelesi ile fayın hareketi şarka geçti ancak garpta kırmadığı bir kesim var; Marmara denizinde kalan bir kesim; Bilim kişileri sismik boşluk ismini veriyorlar yani kırılma devri gelmiş lakin kırılmamış kesim Jeoloji Biliminde bu her an kırılacak bir kesimdir. Bu yüzden Marmara denizi içerisindeki beklediğimiz sarsıntısı önemsememiz gerekiyor. Zelzeleye hazırlık mealinde eksiklerimizi bir an evvel tamamlamamız gerekiyor.
Türkiye’de zelzeleyle ilgili çalışmalar, 1999 zelzelesinden sonra sürat kazandı. İstanbul’da zelzeleye hazırlık mealinde, 2003 yılından beri çok sayıda çalışmalar yapılıyor. Hükümetimiz, üniversiteler mütemadi bu bahiste çalışmalar yapıyor, Mahallî Idareler, belediyeler zelzelesi daha az hasar ile atlatmaları için zelzele master planlarını yapıp, yeniliyorlar. Gelgelelim devletimizin doğusu, münhasıran kırsal mahalleler yapı stoğu manasında zayıf alanlardan oluşuyor, taşıyıcı sistem içermeyen binalardan oluştukları için en ufak bir sarsıntıda yıkılıyor” tabirlerini kullandı.
“DEPREM BİLİM KONSEYI KURULMASI ÖNEMLİ”
Türkiye’deki zelzeleler dikkate alındığında çok mevt ve hasarın direkt fay hatları üzerinde kurulan yerleşim ünitelerinde ve mühendislik hizmeti almamış binalarda meydana geldiğini vurgulayan Aysun Aykan, “Günümüzün teknolojisine baktığımızda biz artık zelzeleye dayanıklı bina yapabiliyoruz, alüvyonu, berbat yeri iyileştirebiliyoruz. Gelgelelim geçmişe bir tek sorun kalıyor, diri fay hattı üzerine yapılaşmanın olmamasını sağlamamız gerekiyor. Bunların hepsinde birebir anda tabi ki sarsıntı olmayacak ancak, sırası geldiği devir sarsıntılar olacak. Buralarda yapı stokunun belirlenerek, binanın güçlendirilmesi ya da kaldırılması gerekmektedir. Başkaca; Türkiye’de Pandemi sürecinde Sıhhat Bakanlığı tarafından kurulmuş ve başarılı çalışmalar yürütmüş olan ‘Sağlık Bilim Kurulu’ üzere, hem topluluğun ve hem de resmi kurumların sahih bilinçlendirilmesi ve Türkiye’nin sarsıntı araştırma siyasetinin belirlenmesi için “Deprem Bilim Kurulu” kurulmasında da yarar var” diye konuştu.
Haber7
