Türkiye takviyeli Ulusal Mutabakat Hükûmeti (UMH) güçlerinin başşehir Trablus ve etrafını büsbütün Hafter milislerinden temizleyerek stratejik Sirte ve Cufra kentlerini kuşattığı periyot acil ateşkes daveti yapan AB ülkeleri, Trablus’a sürpriz bir ziyaret gerçekleştirdi. Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Fransız Jean-Yves Le Drian ve İtalyan Luigi Di Maio’nun ziyaretinde zamanlama ve verilen bildiriler dikkat çekti. Kaddafi sonrası yaşanan iç savaş devrine kayıtsız kalan Almanya ve İtalya ile birlikte darbeci Hafter’i destekleyen Fransız bakanların ısrarla lisana getirdiği yabancı savaşçılar ve farklı askerî ögeler vurgusu, AB ülkelerinin Türkiye rahatsızlığı olarak yorumlandı. Suriyeli araştırmacı Fuad Durmuş, 2011 ve sonrası devirde Libya’da yaşananlara canlı şahitlik ettiğini ve verilen bildirilerin Türkiyesiz Libya gayesini yansıttığını söyledi. Orta Doğu Uzmanı Emrah Kekilli ise “Ziyaretin zamanlama ve ileti örgüsü anlamsız ve saf değil” diye konuştu.
MENFAAT GAYELİ KULLANMAK İSTİYORLAR
SETA Dış Siyaset Araştırmacısı Emrah Kekilli, husus ile ilgili gazetemize yaptığı değerlendirmede Libya’nın seçilmiş ve legal idaresine karşı isyancı çetelere dayanak veren ülkelerin gelinen noktada hiçbir şey olmamış üzere mevcut durumdan da en kârlı çıkma uğraşında olduğunu kaydetti. Kekilli “Hafter’e bağlı militanların karargâhlarından Fransız füzeleri çıkmıştı, bunlar hâlâ hafızalarda. Libya’nın geçtiğimiz periyotta istikrarını sarsan güçler sağlanan mevcut ortamı menfaat gayeli kullanmak istiyor’’ dedi.
TÜRKİYE MEMLEKETLER ARASI KONTRAT İLE GELDİ
Emrah Kekilli “Türkiye’nin Libya’daki varlığı BM’nin de yetkilendirdiği legal otorite ile yapılan muahede çerçevesinde gerçekleşti. Taraflar ortasında güvenlik ve askerî iş birliği muahedesi yapıldı. Bu mutabakat şayet bitecekse de buna Türk ve Libya makamları karar verir; üçüncü taraflar değil. İsyancı General Hafter’in Trablus’a saldırdığı Nisan 2019 tarihinde BM Genel Sekreteri Trabslus’ta idi. Libya Hükûmetinin davetini ve Libya halkının çığlığını hiçbir ülke duymadı. Hafter’in atak ve katliamları cılız kınalamalarla geçiştirildi. Türkiye o günlerde bu davete yanıt veren tek ülke oldu ve Libya’nın BM nezdinde de tek temsilcisi olan idaresi ile anlaşarak gayrimeşru güçlere karşı Ulusal Mutabakat Hükûmetine dayanak verdi. Türkiye’nin Libya’daki varlığı memleketler arası meşruiyet çerçevesinde ve yapılan mutabakatlara paralel olarak askeri danışmanlık düzeyindedir’’ diye konuştu.
“YABANCI SAVAŞÇILAR” VURGUSU KIYMETLİ
Alman, Fransız ve İtalyan Dışişleri Bakanlarının Libya ziyaretinde ısrarla belirttiği yabancı savaşçılar konusuna da değinen Kekilli “Bu durum Avrupalı siyasetçilerin değil Libya Ulusal Birlik idaresinin perspektifi dâhilinde ele alınmalı. Elbette Libya’nın siyasi, ekonomik ve askeri geleceği açısından bu bahis değerli. Fakat 2014 yılından bu yana istikrarı, güvenliği ve ülkenin bütünlüğünü tehdit eden ögenin Hafter ve onun saflarında savaşan paralı askerler olduğu da bilinmeli. Libya’da bir yandan yasa dışı yabancı askerler gerçeği var öteki yanda bu güçlere karşı yardıma çağrılan yabancı ögeler var. Bu bahis büsbütün Libya hükûmetinin inisiyatifindedir’’ tabirlerini kullandı. Kekilli ayrıyeten ülkede sağlanan kısmi istikrara karşın Başşehir Trablus’un hala inançta olmadığını ve Hafter tehlikesinin devam ettiğini de kelamlarına ekledi.
AVRUPALI BAKANLAR RAHATSIZ
Araştırmacı Fuad Durmuş gazetemize yaptığı açıklamada süreci ve gelinen noktayı şu sözlerle özetledi: ’2014 yılında hem Hafter hem de DEAŞ Libya halkına ve seçilmiş idareye karşı savaş açtı. Derne, Sirte ve Ecdebiye o periyot DEAŞ’ın belli oranda denetimine geçti. Avrupa ülkeleri bu durumdan rahatsız olmadı. Tıpkı günlerde Hafter darbe teşebbüsünde bulundu ve başarısız oldu. Akabinde Tobruk’a gelip Trablus idaresine karşı askerî isyan sürecini başlattı. BAE tarafından fonlanan Hafter’in birinci destekçileri Kaddafi yanlısı Libyalılar oldu ve akabinde Çad, Nijer, Somali ve Mısır’dan binlerce militan Libya’ya getirilip Hafter’in isyan ordusuna katıldı.
Bu süreçte BAE finansman olarak Hafter’in yanında yer aldı. Fransa uçakları, silah ve cephaneleri ile Hafter’e açık dayanak verdi. Hafter DEAŞ’a karşı uğraş argümanını kullandı lakin direkt Libya ordusunu maksat aldı. Birinci saldırdığı nokta da Bingazi oldu. Fransa bu süreçte DEAŞ mazeretiyle Hafter’e kara ve havadan dayanak verdi ve Bingazi’nin isyancılara geçmesi ile birlikte Bingazi Havaalanı’na yerleşti. Bu süreç 2018 yılında Rusya’nın da dâhil olması ile farklı bir boyut kazandı ve Trablus saldırısı başladı. Tıpkı Suriye örneğinde olduğu üzere DEAŞ resmî mazeret ve memleketler arası meşruiyet aracı olarak kullanıldı. Savaş ise Libya’nın legal idaresine karşı verildi. Fransa, 2011 yılından itibaren Libya’da tek güç olmak istiyor. Rusya’nın dâhil olması bir manada Hafter cephesini de böldü ve bu durum Trablus savaşında UMH güçlerinin işine yaradı.
BİNGAZİ BAŞŞEHİR YAPILACAKTI
Avrupalı Dışişleri Bakanları Trablus ziyaretinde Libya’nın imarı, petrolü, askeri ve siyasi yapılanmasında yer almak ve ön alma maksatlı Trablus’a geldi. Bu kapsamda Türkiye’nin varlığından rahatsız oluyorlar. Türkiye’nin aktif dayanağı ile başşehir Trablus son anda işgalden kurtarıldı. Arından Tarhune, Zintan, Sırman, Subrata, Alajilat, Watya Hava Üssü, El-Karyan, Şuveyref, El Sadade, Beni Velid ve El Zintan üzere kritik beldeler Hafter ve destekçilerinden temizlendi. Bu durum başşehir Trablus’un ve bir manada Libya’nın işgali umutlarını da bitirdi. Rusya, Mısır, BAE ve Avrupalılar bir devir Hafter’den Bingazi’yi başşehir olarak ilan etmesini istediler. Zira Kaddafi öncesi periyot Bingazi Libya’nın başşehriydi. Bu prosedürle de BM ve öteki milletlerarası arenada Ulusal Mutabakat Hükûmetini by-pass etmeyi hedeflediler. Lakin Türkiye diplomasi alanında da güçlü atılımlar yaptı ve bu plan da çöktü.
Türkiye Gazetesi
Haber7
