Son dakika haberi: Türkiye’nin alana inmesiyle savaş ağası General Halife Hafter milisleri ve Rus paralı erler Wagner Kümesi bozguna uğrarken, Rusya’nın üslendiği yeni noktanın detayları ortaya çıktı.
ABD’nin başşehri Washington’da bulunan mülahaza kuruluşu CSIS (Center for Strategic and International Studies), Libya’da savaş ağası Hafter’i destekleyen Rusya’nın Kuzey Afrika devletinde genişleyen askeri izlerini tahlil etti.
RUSYA’NIN ÜSSÜ FOTOĞRAFLANDI
ABD ordusunun Afrika Kuvvetleri Komutanlığı (AFRICOM), Rusya’nın Libya’daki El Cufra ve El Kadim üslerine gönderdiği savaş uçaklarının fotoğraflarını yayınladı.
Laf konusu üslere konuşlanan 14 jet arasında Su-24 atak, MiG-29 avcı ve Su-35 tedbire savaş uçağı da var.
Paralı erler Wagner Grubu’nu çok evvelce Libya’ya yerleştiren Moskova idaresi, 2017’den bu yana Hafter milislerine eğitim, danışmanlık ve ekipman desteği sağlıyor. 2020’nin başlarında Libya’daki Rus paralı erlerin sayısı 1200’e çıktı.
CSIS bilirkişileri, El Cufra hava üssünde 6 Haziran’da çekilen fotoğraf öncesinde Mayıs ortasında hareketliliğin başladığını, üssün kuzeyine konuşlandırılan Pantsir-S1 hava savunma sistemlerinin birçoklarının Türk kişisiz hava araçları (SİHA) tarafından imha edildiğini hatırlatıyor. Hava üssünde yeni silahlar, araçlar, çadırlar ve MiG-29’lar için inşa edilen hangarlar dikkat çekiyor.
TÜRKİYE’NİN DESTEKLEDİĞİ UMH TARAFINDAN PÜSKÜRTÜLDÜ
19 Mayıs tarihinde yeniden Cufra’dan alınan bir sair uydu imgesinde, pistten hangara çekilen bir MiG-29 var.
Analistler, MiG-29 ve Su-24 savaş uçaklarının gelmesinden günler sonra Hafter milisleri ve Rus paralı erlerin Türkiye destekli Libya ordusu tarafından Trablus etrafından çekilmeye zorlandığını aktarıyor.
CUFRA’YA YERLEŞTİLER
Stratejik Beni Velid kentindeki Rus paralı erler ve ağır silahları 25 Mayıs tarihinde Trablus’a 180 kilometre uzaklıktaki Cufra hava üssüne gitmek için yola çıktı.
Cufra’dan 28 Mayıs’ta alınan uydu fotoğrafı, taşınan ağır silahlar ve topları net formda gösteriyor.
Yeniden birebir gün çekilen bir gayrı kare, Türk SİHA’larından kurtarılabilen Pantsir-S1 hava savunma sistemleri ve birçok aracın Cufra’da konuşlandığını ortaya koydu.
RUSYA PETROL ALANLARINA YÖNELDİ
8 Haziran tarihine gelindiğindeyse, Cufra hava üssünde kalkışa hazırlanan bir Su-24 jeti göze çarpıyor. CSIS analistleri, Cufra’dan gelen imajların Rusya’nın Kuzey Afrika ve Akdeniz’deki yeni stratejik tutunma tabanını gösterdiğini belirtiyor.
Rus paralı erler Wagner Kümesi, son olarak dün Libya’nın en büyük petrol alanı Şerare’yi ele geçirdi. Birleşmiş Milletler ve memleketler arası topluluk tarafından kabul edilen Trablus merkezli Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH), Moskova’ya ateş püskürüyor.
Fizan’daki ‘kara altın madeni’ Şerare Petrol Alanı, Libya’nın tek başına en fazla ham petrol üretim kapasitesine sahip petrol kuyusu olarak öne çıkıyor. ABD’nin Libya Büyükelçiliği, UMH’ye destek açıklaması yapıp Rus erlerin petrol alanından çıkmasını istedi.
SKANDAL TÜRKİYE AÇIKLAMASININ AKABINDE MACRON VE PUTİN ARASINDA GÖRÜŞME
Dün başkaca, Libya’da Hafter’i destekleyen Rusya önderi Vladimir Putin, bir gayrı Hafter müttefiki Fransa Cumhurbaşkanı Devlet Lideri Emmanuel Macron’la son durumu medya konferans yoluyla görüştü.
Hafta içinde ‘Türkiye’nin Libya’da tehlikeli bir oyun oynadığı’nı savunan Macron, bugün yaptığı açıklamada ise kısa vadede Rusya’yı ziyaret edip Putin’le yüz yüze görüşeceğini duyurdu.
RUS HAVA SAVUNMA SİSTEMLERİ SİHA’LARA DAYANAMADI
Pekala son aylarda Libya’da istikrarlar nasıl değişti? New York Times, Mayıs ayında yayınladığı bir haberde, Türkiye destekli güçlerin Libya’da elde ettiği zaferlerin General Halife Hafter’in planlarına büyük darbe vurduğunu bildirmişti. Haberde, kelam konusu zaferlerin Türkiye’nin Libya’da uğraş eden yabancı devletler arasında belirleyici bir güç olarak mahallini alışına işaret ettiği vurgulanmıştı. Haberde başkaca Hafter güçlerinin eline yeni ulaşan Rus hava savunma sistemlerinin SİHA’larla yok edildiği kaydedilmişti.
100 YILIN EN GÜÇLÜ MÜDAHALESİ
NYT’nin haberi şöyle devam ediyordu: “Zaferler, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Ocak’ta er ve SİHA’lar göndermesine kadar, zayıf ve Hafter güçleri tarafından etrafı sarılmış görünen Birleşmiş Milletler destekli Trablus hükümetinin kaderini, çarpıcı bir halde değiştirdi. Bu, Türkiye’nin 100 yıldan uzun müddet evvel Osmanlı İmparatorluğu’nun sona ermesinden bu yana, petrol zengini Kuzey Afrika devletine yaptığı en güçlü müdahaleydi.”
Mülahaza kuruluşu Avrupa Dış Münasebetler Kurulu’nun bir brifinginin ‘Artık Türkiye’nin Libyası oldu’ başlığını taşıdığını söyleyen New York Times, Hafter’in bir yıldan uzun müddet evvel Trablus’u ele geçirmek için atak başlattığını ve aralarında Rusya’nın da bulunduğu destekçilerini Libya’nın geleceğinde değerli bir rol oynama konumu sağladığını vurgulamıştı..
Lakin gazete, Mayıs ayında Trablus hükümetine sadık güçlerin ele geçirdikleri, Birleşik Arap Emirlikleri’nin satın aldığı, Rus malı bir hava savunma sistemiyle geçit merasimi yaptıkları ve bunun Hafter’in en güçlü iki dış destekçisini gaye alan bir aşağılama olduğunu kaydetmişti.
TÜRKİYE’NİN HAMLELERİ DARBECİ SİSİ’Yİ RAHATSIZ ETTİ
New York Times, Türkiye’nin Libya’daki muvaffakiyetlerinin darbeci Abdülfettah El Sisi’nin önderliğindeki Mısır’da tasa yarattığını ve Ankara’nın yeni nüfuzunu Libya’da daimi bir askeri varlık elde etmek için kullanma ihtimalinin, Kahire’de alarm zillerinin çalmasına yol açtığını belirtmişti.
Libya ordusu, yaklaşık 1 yıllık kuşatmayı büsbütün bitirmek ve Hafter güçlerini yenilgiye uğratmak için geçen ay Öfke Volkanı Operasyonu’na girişmişti. Ordu birlikleri, 18 Mayıs’ta devletin batısındaki stratejik Vatiyye Üssü’nü Hafter’den kurtarmış ve birçok ilçe ile yerleşim mekanını milislerden temizlemişti.
TÜRK SİHA’LARINDAN KORKAN HAFTER RUSLARDAN JET TALEP ETTİ
Türk üretimi silahlı kişisiz hava araçlarının (SİHA) Hafter’e Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) tarafından verilen Rus hava savunma sistemi Pantsir’leri imha etmesi ise, tüm istikrarları alt üst etti. Ne yapacağını bilemeyen savaş ağası Hafter, bu defa direkt Rusya’dan yardım istedi ve Suriye’den havalanan sekiz Rus savaş uçağı Libya’ya indi.
Bir açıklama yapan Amerikan ordusu ise, yeni fotoğraflarla Rusya’nın Libya’ya savaş uçakları gönderdiğini resmen duyurdu. ABD Afrika Komutanlığı (AFRICOM), kelam konusu uçakların paralı erler Wagner Grubu’na taarruz desteği için Suriye’den Libya’ya uçtuğunu bildiriyor.
Açıklamada, “Rus uçakları, Rusya’daki bir hava üssünden gelip Rusya menşeli olduğunu kamufle etmek için Suriye’de tekrar boyanarak Libya’ya geçti” denildi.
RUSYA, LİBYA’DAKİ ROLÜNÜ İNKAR EDEMEYECEK
AFRICOM’un açıklamasındaki en dikkat cazip kısımlardan biri, Rusya’nın uzun vadedir Libya’da oynadığı rolü inkar ettiğini gelgelelim artık bunu inkar edemeyeceği oldu. AFRICOM Kumandanı Orgeneral Stephen Townsend ise, Libya’da yaşananların ismini tam olarak koydu: “Rusya uzunca bir vakit Libya’daki çatışmalara müdahalesinin tam boyutunu inkar etti fakat artık inkar yok.
Rusya dördüncü nesil savaş uçaklarını oraya gönderirken adım adım izledik. Rusya’dan devlet desteği olmadan ne Hafter güçleri ne de hususî güvenlik şirketleri o uçakları silahlandırıp kullanamaz. Dünya, Hafter’in bir hava operasyonu düzenleyeceğini ilan ettiğini duydu. Bu, Rus paralı pilotlarının Libyalıları bombalamak için kullanacağı Rus uçaklarıyla yapılacak.”
“RUSYA KIYALARA HAVA SAVUNMA SİSTEMİ KURARSA AVRUPA İÇİN DE BÜYÜK BİR TEHDİT OLUŞTURACAK”
ABD Avrupa ve Afrika Hava Kuvvetleri Kumandanı Orgeneral Jeff Harrigian da, Rusya’nın sonraki adımlarına işaret etti: “Rusya, Libya’da kıyılardaki üsleri ele geçirirse bir sonraki adımı uzun menzilli Geçişe Kapatma ve Alan Hakimiyeti (A2AD) silahlarını (hava savunma sistemleri) oraya yerleştirmek olacaktır. O gün geldiğinde, Avrupa’nın güney kanadı için büyük bir güvenlik korkusu laf konusu olacaktır” dedi.
İç savaş memleketi, Libya, Türkiye ve Trablus idaresi arasında Kasıma ayında imzalanan bir mutabakatla dünya gündemine girdi. Laf konusu itilaf, Şark Akdeniz’deki deniz salahiyet yerlerini belirliyordu. Mısır, İsrail, Güney Kıbrıs ve Yunanistan’ı şoka uğratan mutabakat, beklendiği üzere kesimde zelzeleye yol açtı.
Milletlerarası topluluk mutabakatın yol açtığı sarsıntıyla çalkalanırken, İngiliz The Guardian gazetesi, Libya’ya Sudan’dan yeni paralı erlerin geldiğini manşetinden duyurdu. Habere nazaran, yüzlerce paralı er Libya’ya getirilmişti. Sudanlı bir komutanın verdiği habere nazaran, Aralık ayı itibarıyla 3 bin kadar Sudanlı paralı er General Hafter için Libya’daydı. Militanların önderlerinden biri, “Paralı er olduğumuzu biliyorum, onur ve gururumuz için savaşmıyoruz. Buradaki misyonumuzu tamamlayınca konutumuza döneceğiz” demişti.
Türkiye ise, Akdeniz’deki müttefiki Libya için 2019’un son günlerinde yeni bir hamle yaptı, er gönderme tezkeresini meclise getirdi ve çıkan sonucun akabinde Türk birlikleri Libya’ya gitmeye başladı.
40 yılı aşkın bir vadedir Libya siyasi arenasında taraf alan General Hafter, 1969’da askeri bir darbeyle Kral İdris’i deviren Albay Muammer Kaddafi önderliğindeki subaylar arasındaydı. Fakat 1980’lerde Çad ile çatışmalara giren Libya erlerinin başında görevlendirilmesi ile kaderi değişti. Libya, Fransızların desteklediği Çad’a yenildi, 1987’de 300 askeri ile birlikte Hafter de esir alındı.
Özgür bırakıldığında Kaddafi onu hain ilan etmişti. Hafter 20 yılını eski Libya önderini devirmek üzere harcayacaktı. Bunu ABD’nin Virginia eyaletinde sürgünde yaptı. Burada muhalif Libya Ulusal Kurtuluş Cephesi’nin askeri önderi olarak vazife yaparken ABD istihbarat teşkilatı CIA ile işbirliği halinde çalıştığı varsayım ediliyordu.
Kaddafi devrinde Hafter tipik bir hain olarak görülüyor, ABD’ye kaçışı ile askeri mekteplerde olumsuz örnek vaka olarak anlatılıyordu. Libya’yı 1969’dan 2011’e kadar demir yumrukla yöneten Muammer Kaddafi, muhaliflerden kaçmaya çalışırken yakalanıp linç edilmiş ve Kuzey Afrika devletinde bir sahife kapanmıştı.
Hafter, Kaddafi’ye karşı ayaklanmanın başladığı 2011’de Libya’ya dönerek memleketin doğusundaki muhalif güçlere komuta etti. Kaddafi düştükten sonra Hafter iki yıldan uzun mühlet yargılandı. Şubat 2014’te televizyona çıkıp kurulan hükümete karşı ayaklanmaları daveti yaptı.
Libya’nın doğusundaki Bingazi’yi Şubat 2016’da denetimi altına alan Hafter, Derne’ye kadar ilerledi. Peşinden Akdeniz sahil şeridinde Petrol Hilali ismiyle bilinen yerdeki limanları ele geçirdi. Tıpkı yılın Eylül ayında kendisini mareşal ilan etti. Hafter Libya tarihinde mareşal rütbesine gelen birinci er olmuştu.
Şarktaki kentlerden sonra garba, Trablus’a yönelen Hafter, Ocak 2015’te BBC muhabiri Feras Kilani’ye bir röportaj vermişti. Kilani, Hafter’i “Eski biçim er olarak siyasete inancı yok görünüyor” cümlesiyle tanım ediyor. Kilani, Hafter’e “Ülkenin yeni Kaddafi’si olmayı mı planlıyorsunuz?” diye sorduğunda ise “Hayır” diye yanıtlamıştı öfkeyle.
Nüfusu 6.4 milyon olan Kuzey Afrika devletinin yüzölçümü 1.77 milyon kilometrekare. Libya, seyrek nüfuslu olmasına karşın dünyanın en kaliteli petrol rezervlerinin üzerinde oturuyor. Bu rezervler, memleketin gayrisafi yurtiçi hasılasının yarısından ve devlet gelirlerinin yüzde 75’inden daha fazlasına karşılık geliyor. OPEC üyesi Libya, varlığı kanıtlanmış petrol rezervleri arasında büyüklük açısından Afrika’da bir numara, dünyada dokuzuncu sırada yan alıyor.
Rastgele bir resmi istatistik mevcut değil lakin birçok araştırmacı nüfusun üçte birinin işsiz ve fakir olduğunu ve bu sayının genç Libyalılar arasında daha da yüksek olduğunu söylüyor.
Şarkta Mısır, güneydoğuda Sudan, güneyde Nijer ve Çad ile garpta Cezayir ve Tunus ile komşu olan Libya toprakalrı, 16. yüzyıldan 1911 yılına kadar Osmanlı İmparatorluğu’nun bir kesimi olarak varlığını sürdürdü. 1911’de Trablusgarb Savaşı’nın akabinde İtalya tarafından işgal edilen Libya, 1951 yılında bağımsızlığını kazandı.
Haber7
