Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde, UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ndeki Roma İmparatorluğu’nun doğuda son garnizonu olan ve Mithras Tapınağı’na sahip 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi’nde, hafriyat konutundaki kamp çalışmaları nedeniyle verilen ortanın akabinde hafriyata tekrar başlandı. Hafriyat Heyeti Lideri Doç. Dr. Aytaç Coşkun, bu yılın yeni çalışmalarından birinin, idare merkezini ortaya çıkarmak olacağına dikkat çekip, “Zerzevan Kalesi’nin yüksek noktasında yer alan, kentin yönetildiği ve yöneticilerinin yer aldığı büyük kompleks yapıda çalışmaları başlatacağız, birinci kez. Yılın sonuna kadar bu hafriyatlarda kıymetli kademe katetmeyi düşünüyoruz. Hatta yapının büyük kısmını açmayı planlıyoruz” dedi.
Çınar ilçesi yakınlarındaki UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’nde yer alan Zerzevan Kalesi’nde Kültür ve Turizm Bakanlığı koordinesinde başlatılan hafriyatlar, 7 yıldır devam ediyor. Mithras Tapınağı’na sahip, Roma İmparatorluğu’nun doğudaki son askeri garnizonu olan tarihi kale, toplam 60 bin metrekare üzerinde yer alıyor. 12- 15 metre yüksekliğinde ve 1200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, idare binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, yeraltı ibadethanesi, sığınaklar, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı bulunan tarihi kalenin 1800 yıllık girişi de gün yüzüne çıkarıldı.
‘KENTİN YÖNETİLDİĞİ YAPIDA ÇALIŞMALARI BAŞLATACAĞIZ’
Hafriyat konutundaki kamp çalışmaları nedeniyle verilen ortanın akabinde hafriyata yine başlanılan Zerzevan Kalesi’nin Hafriyat Heyeti Lideri Doç. Dr. Aytaç Coşkun, bu yılın yeni çalışmalarından birinin, idare merkezinin ortaya çıkarılması olacağını söyledi. Doç. Dr. Coşkun, 2014’te başladıkları hafriyat çalışmalarında kısa müddette çok kıymetli yapıları gün yüzüne çıkardıklarını lisana getirerek, şunları söyledi “Zerzevan Kalesi, Roma’nın askeri yerleşimi ve dünyanın en iyi korunmuş garnizonlarından biri. 2014 yılında birinci sefer hafriyat çalışmalarına başlamıştık ve 2021 döneminde Ocak ve Şubat aylarında hafriyat konutundaki kamp çalışmalarından ötürü orta verdik. Mart ayı prestijiyle hafriyat çalışmalarına tekrar başladık ve Aralık sonuna kadar bu çalışmalar kesintisiz olarak devam edecek. Esasen Zerzevan Kalesi, 12 ay boyunca devam eden bir hafriyat çalışması ve değerli bir proje. Biz birinci 2014 yılında başladık ancak kısa müddette birçok sonuca ulaştık. Aslında buradaki çalışmalar hem bölgenin tarihinin aydınlatılması açısından hem de bölgenin turizmi açısından çok kıymetli. Birçok yapıda çalışıldı, askerlerin ve sivillerin kaldığı konutlar, yeraltı geçitleri, su kanalları, sarnıçlar ve en değerli yapılardan birisi Mithras Tapınağı yani Mitraem ortaya çıkarıldı. Ve 2017 yılında başlayan Mitras Tapınağı’ndaki hafriyatlar, 2020 yılı itibariyle etrafındaki Mitraem ile ilişkili yapılarla devam edecek. Yeraltı kilisesi, büyük kilise, güney kulesi, surlar, surlardaki ana giriş kısmını ortaya çıkarmıştık. Sur çizgisinde da bir çalışma yürüteceğiz. Surlara bakıldığı vakit 8- 9 metreye kadar korunduğunu görüyoruz ve Zerzevan Kalesi’ndeki yerüstü kentinde 4 ile 8 metre ortasında dolgu var. Aslında büyük bir yeraltı kenti de var. Bu yılın yeni çalışmalarından birisi idare merkezi olacak. Zerzevan Kalesi’nin yüksek noktasında yer alan ve kentin yönetildiği ve yöneticilerinin yer aldığı büyük bir kompleks yapıda çalışmaları başlatacağız birinci sefer. Yılın sonuna kadar bu hafriyatlarda kıymetli bir kademe katetmeyi düşünüyoruz. Hatta yapının büyük bir kısmını açmayı planlıyoruz.”
75 KİŞİLİK HAFRİYAT TAKIMI
Çalışmaların artarak devam edeceğine vurgu yapan Doç. Dr. Coşkun, “Bununla birlikte yalnızca idare merkezi değil tekrar su kanallarında çalışma yapacağız. Toplumsal hayatın ve askeri hayatın olduğu konutlarda çalışmalar yürütülecek. Muazzam bir su sistemi var, sarnıçlarda ve tekrar surlarda çalışmalarımızı devam ettireceğiz” diye konuştu.
Hafriyatları 75 kişilik grupla yürüteceklerinin altını çizen Aytaç Coşkun, kazılara ‘Genç Gönüllüler Projesi’ ile yüzlerce gönüllünün de katılacağını belirtip, “İlk etapta 25 kişilik bir grupla biz çalışmalara başladık ve yıl içinde bu 75 kişiyi bulacak ancak tıpkı vakitte Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın ortaklaşa düzenlediği bir projeyle gönüllüler de katılacak. Yani yüzlerce istekli ‘Genç Gönüllüler Projesi’ kapsamında, Türkiye’nin birçok üniversitesinden tarih, arkeoloji, mimarlık, onarım, sanat tarihi üzere birçok alandan öğrenciler gelip burada hafriyat yapacaklar” dedi.
‘2020 YILINDA 170 BİN KİŞİ ZİYARET ETTİ’
Pandemiye karşın 2020 yılında 170 bin kişinin Zerzevan Kalesi’ni ziyaret ettiğini aktaran Doç. Dr. Coşkun, bu sene 1 milyon kişinin ziyaret etmesini öngördüklerini belirterek, “Zerzevan Kalesi, bölgenin turizmi açısından çok değerli; 2019 yılında 420 bin kişi ziyaret etti ve bunların 70 bine yakını yabancıydı. 2020 yılında pandemiye karşın 170 bin kişi ziyaret etti ve 2021 yılında Ocak ve Şubat aylarında 25 bine yakın kişi ziyaretçi geldi buraya. Bilhassa 1 Mart prestijiyle olağanlaşmanın başlamasıyla birlikte bakıyoruz, Mart aynın birinci haftasında 5 binden fazla ziyaretçi buraya geldi. Bu nedenle buradaki çalışmalar bölgenin turizmi ve tarihi açısından değerli ve biz yıl sonuna kadar pandeminin ortadan kalkmasıyla birlikte 1 milyon ziyaretçi bekliyoruz. Bu da hem bölge turizmi için hem Diyarbakır turizmi için önemli” diye konuştu.
Haber7
