Karadeniz’de keşfedilen ve geçen hafta muştusu verilen 320 milyar metreküp doğalgaz rezervinin Türkiye iktisadı için pek çok açıdan yararlı olması bekleniyor. Bu keşif hem Türkiye’nin ulusal gelir pastasına hem de ülke içi üretim maliyetlerine ve Türk iş insanlarının memleketler arası pazarlardaki rekabetçiliğine değerli katkılar sağlayacaktır. Doğalgaz açısından varlıklı bir havza olduğu söylenen keşif bölgesinde ve Doğu Akdeniz’de yapılacak öbür sondaj faaliyetleri sonucunda yeni keşifler yapılması halinde, Türkiye gerçek manada doğalgaz üreticisi bir ülke olabilir.
Doğalgazda yüzde 99 oranında dışa bağımlı bir ülke olan Türkiye 2019 yılında 45 milyar metreküp doğalgaz ithal etmiş ve bu ithalat yaklaşık 12 milyar dolara mal olmuştu. Kullanımına nazaran değişiklik göstermekle birlikte, Türkiye’nin yaklaşık 7-8 yıllık doğalgaz muhtaçlığını karşılayacak olan yeni doğalgaz rezervi, Karadeniz’de şimdiye kadar keşfedilen en büyük rezerv. Romanya’nın Karadeniz’de keşfettiği en yüksek ölçü olan rezerv tahminen 44,82 milyar metreküp ve Türkiye’nin bulduğu ölçü Romanya’nın bulduğunun oldukça üzerinde yer alıyor.
BU KEŞİF VATANDAŞA NASIL YARAR SAĞLAR?
Karadeniz’de keşfedilen doğalgaz her ne kadar toplamda Türkiye’nin 7-8 yıllık doğalgaz gereksinimini karşılayacak kapasitede olsa da, bölgenin kurallarına nazaran her yıl makul bir ölçünün çıkarılıp kullanılması ve bu rezervin kullanımının on yıllara bölünmesi gerekecek. Türkiye yıllık yaklaşık 45-50 milyar metreküp doğalgaz ithal ediyor. 2023 yılında borulardan geçmesi ve kullanımına başlanması planlanan doğalgaz rezervi, yılda yalnızca 10 milyar metreküp doğalgaz çıkarıldığı takdirde, Türkiye’nin doğalgaz muhtaçlığının beşte birini 32 yıl boyunca karşılayacak bir kapasiteye sahip. Yani 32 yıl boyunca Türkiye doğalgaz ithalatı için yurt dışına akıttığı dövizin beşte birini ödemek zorunda kalmayacak ve bu para ile öteki yatırımlar yapabilecek.
Orta gelirli ülkeler sınıfında bulunan ve tam yüksek gelirli ülkeler düzeyine geçmek üzereyken pek çok aksilik yaşayarak kişi başına düşen ulusal geliri azalmaya başlayan Türkiye için bu doğalgaz keşfinin kıymeti çok büyük. Lakin öncelikle doğalgazın üretim planlamasının yapılması, tesis ve platformların kurulması ve boru sınırlarının döşenmesi gerekiyor. Bu süreçlerin yapılarak doğalgazın borulardan geçmesi ve kullanımına başlanması için üç yıllık bir mühlet öngörülüyor. Bu ise Türkiye’nin önündeki üç yıl bu rezervden faydalanabilmek için yatırım maliyeti manasına geliyor. Milletlerarası Güç Ajansı’nın iddialarına nazaran, bu rezervin ekonomik pahası 80 milyar dolar ve bulunan doğalgazı kullanıma sokmak için gereken yatırım bedeli ise 6 milyar dolar civarında olacak.
Karadeniz’de doğalgaz bulunduğu haberini alır almaz doğalgaz faturalarında indirim bekleyen vatandaşların, lakin ve lakin bu gaz borulardan geçerek kullanıma girdikten sonra bir indirim beklemesi gerçekçi olacaktır. Öbür yandan, Türkiye’nin büyük yahut küçük her muvaffakiyetini küçümseyen çevrelerin bu keşfi vatandaşlara hiçbir yararı olmayacak bir hadise üzere yansıtması hem gerçek dışı hem de aldatıcı bir telaffuz. Ayrıyeten bu keşfi, Türkiye’de doğalgaz faturalarında nasıl bir indirim sağlayacağından çok, ulusal gelir pastasına olan genel katkısı açısından kıymetlendirmek çok daha sağlıklı olacaktır. Doğalgaz muhtaçlığının yüzde 99’unu dışarıdan karşılayan bir ülkenin toplam doğalgaz gereksinimini ortalama 7-8 yıl kendi imkânlarıyla karşılayacak konuma gelmesi hayli önemli bir keşiftir. Yurt dışına akan dövizin ülkenin cebinde kalması ve bu dövizin doğalgaz ithal etmek yerine ülke içinde yatırıma, Ar-Ge’ye ve teknolojik gelişmelere yönlendirilmesi Türkiye’nin her halde yararına olacaktır.
Doğalgaz keşfinin vatandaşa yansıyacak dolaylı tesirlerini iki ana başlık altında toplarsak, birincisi Türkiye’nin doğalgaz ithalatına vermeyerek cebinde kalan dövizin ulusal gelir pastasını büyütmesi ve kişi başına düşen geliri artırması olacaktır. İkinci tesir ise enerjiyi ağır olarak kullanan kesimlerdeki maliyet azalmasının ülke içi üretim maliyetlerini ve fiyatları düşürmesi, bunun da işletmeler ve vatandaşın harcamalarında yol açacağı fiyat avantajı olacaktır. Ayrıyeten Türkiye’nin üreticileri, sahip olacakları maliyet avantajını memleketler arası piyasalarda daha rekabetçi olarak ihracatta da fırsata çevirebileceklerdir. Dünyada artan fiyatların düşmesi nadiren kelam konusu olsa da, bundan üç yıl sonrasını düşündüğümüzde, beklenenden daha az fiyat artışı bile Türkiye’de enflasyonun aşağı gerçek baskılanması manasına gelecektir. Doğalgazı Türkiye’nin kısmen de olsa kendi imkânlarıyla üretiyor olmasının, doğalgaz faturasından çok fiyatlara olan yansıması çok daha büyük bir tesir meydana getirecektir.
YAYILMA TESIRI: HANGİ BÖLÜMLER BU KEŞİFTEN DAHA ÇOK FAYDA SAĞLAR?
Türkiye şimdiye kadar doğalgazı kıymetli ölçüde ithal ettiği için hem satıcıya yüksek kâr hissesi ödüyor hem de doğalgazı girdi olarak kullanan üreticiler kurlardaki değişimlerden etkileniyordu. Türkiye enerjiyi kendi kaynakları ile ürettiği takdirde, öncelikle enerjiyi çok ağır kullanan demir-çelik, çimento, kâğıt, cam ve seramik üzere dallar üretim maliyetlerini değerli ölçüde düşürecek ve bu durum fiyatlara yansıyacaktır. Demir-çeliğin içecek, otomotiv, beyaz eşya, inşaat üzere pek çok dal için girdi olduğu düşünülürse Türkiye’de yerli doğalgaz, hammadde ve orta malı kullanımı sonucunda fiyatların kurdan yahut dünyadaki değişimlerden artık eskisi kadar etkilenmeyeceği sonucu çıkarılabilir. Bu durum fiyatların hem ülke içinde hem de yurt dışında eskiye göre daha düşük ve rekabetçi olması manasına gelir. Ayrıyeten Türkiye elektriği de hâlâ büyük ölçüde fosil yakıtlardan sağladığı için, makine-teçhizat üzere elektriği ağır olarak kullanan dalların de bu keşiften dolaylı yoldan olumlu etkilenmesi kaçınılmazdır.
Bulunan doğalgaz 2023 yılı itibariyle bir yandan üretim maliyetlerini düşürerek Türkiye’nin ihracatına ve rekabetçiliğine olumlu yansıyacak, öbür yandan Türkiye evvelden ithal ediyor olduğu doğalgazın beşte birini 32 yıl boyunca ithal etmiyor olacak. Bu iki tesirin cari açığı doğal olarak daraltması beklenir. Şayet yeni rezervler de keşfedilir ve Türkiye’nin doğalgaz ithalatı değerli ölçüde düşer ve hatta hedeflendiği üzere Türkiye doğalgazda net ihracatçı haline gelirse, o vakit cari açık sorunu güç kaleminde büyük ölçüde çözülmüş olabilir.
BU KEŞFİ FIRSATA ÇEVİRMEK
Türkiye’nin cari açığının yüksek olması ve bunda en tesirli kalemin güç ithalatı olması yıllardır konuşulan kronik bir sorun. Yüksek cari açık hem ulusal gelir pastasını küçültmekte hem de Türk iş insanları işleri için gerekli olan kredileri daha yüksek faizlerle almak zorunda kalarak global rekabetçilikte yarışa bir oldukça geriden başlamakta. Bu açıdan değerlendirildiğinde, bulunan 320 milyar metreküp doğalgaz Türkiye’ye gerçek manada yarar sağlayacaktır. Umulduğu üzere bu keşfin devamı da geldiği takdirde, Türkiye ulusal gelir pastasını büyüten, güç maliyetlerini düşüren ve endüstride rekabetçiliğini güçlendiren bir ülke olabilir.
Ancak bu noktada akıllardan çıkarılmaması gereken değerli bir konu var. Dünyada güç ihracatçısı olarak varlıklı olan lakin insan kaynağı ve sanayi manasında gelişmemiş olan ülke örnekleri az değil. Türkiye’nin uzun vadeli amacı mutlak surette güç ihracatçısı bir ülke olmak değil, bulduğu güç kaynaklarını aktif formda endüstrisinde kullanmak, düşük güç maliyeti avantajını kullanarak sanayi ve teknolojide atağa geçmek, bu keşiflerden elde edeceği kazanımlarla beşerî sermayesini geliştirmek ve doğalgazdan yüksek katma kıymet üreterek ihracatını artırmak olmalıdır.
Keşfedilen doğalgaz rezervini kullanılacak duruma getirene kadar yapılacak olan çalışma ve yatırımlar Türkiye’ye bu hususta bilgi birikimi sağlayacak, teknolojik manada da ülkenin gelişmesine yardımcı olacaktır. Türkiye Danimarka ve Norveç üzere, işe açık deniz doğalgaz teknolojisi konusunda kendisini geliştirmekle başlamak zorundadır. Türkiye açık deniz platformları kurma konusunda gerekli bilgi birikimini elde edince, bu birikimi deniz üstü rüzgâr gücü üretiminde kullanarak, keşfettiği fosil yakıtları yenilenebilir güç kaynaklarına dönüş için bir atlama taşı olarak kullanmalıdır. Kendi doğalgazının sağlayacağı maliyet avantajını yenilenebilir güç altyapısı, dijital dönüşüm ve endüstrileşme mevzularında kullandığı takdirde, Türkiye’nin yapmış olduğu değerli keşif, önündeki yüzyıllara da tesir edecektir.
Haber7
