Diyarbakır’ın Çınar ilçesi yakınlarındaki UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’nde yer alan ve hafriyat yürütülen Zerzevan Kalesi’nin 1800 yıllık girişi gün yüzüne çıkarıldı.İlçeye 13 kilometre uzaktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında bulunan, Roma İmparatorluğu devrinde “askeri yerleşim” olarak kullanılan Zerzevan Kalesi’nde, Kültür ve Turizm Bakanlığı koordinesinde Valilik, Türkiye İş Kurumu, Diyarbakır Müzesi, Büyükşehir Belediyesi, Çınar Kaymakamlığı, Türkiye Seyahat Acentaları Birliği, Dicle Üniversitesi, Karacadağ Kalkınma Ajansı ve Safir Tuz’un takviyesiyle 6 yıldır hafriyat çalışması yürütülüyor.
Yaklaşık 60 dönümde 12-15 metre yüksekliğinde ve 1200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, idare binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, yer altı ibadethanesi, sığınak, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı bulunan Zerzevan Kalesi, yürütülen hafriyatla tarihe ışık tutuyor.
Zerzevan Kalesi Hafriyat Heyeti Lideri Doç. Dr. Aytaç Coşkun, AA muhabirine, kaledeki kazılara 2014’te başladıklarını ve bölgenin tarihi açısından kıymetli datalara ulaştıklarını söyledi.Kaledeki çalışmaların bölgedeki turizme değerli katkıda bulunduğunu aktaran Coşkun, bu yıl kalenin surlarında birinci defa hafriyat çalışmaları başlattıklarını belirtti.
Zerzevan Kalesi’nin surlarının 1200 metre uzunluğa sahip olduğunu bildiren Coşkun, yüksekliğinin 12 ile 15 metre ortasında değiştiğini, tıpkı vakitte gözetleme ve savunma kulelerinin bulunduğunu aktardı.Coşkun, “19 metresi korunmuş 21 metre yüksekliğinde kuleler var. Burada ağır bir savunma çizgisi oluşturulmuş. Roma periyodunda bilhassa kıymetli savunma sınırını kalede oluşturuyor. O yüzden burası Roma’nın hudut garnizonudur. Romalılar daima Sasanilerle savaş halindeydi. Bu nedenle surların kalınlığı 2 ile 3 metre ortasında değişiyor. Hem çok yüksek hem de epeyce kalın surlar inşa etmişler. Kaledeki sur çizgisinde çalışmalar yürütmeye başladıklarını ve surların 9 metreye kadar korunduğunu gördük.” diye konuştu.
KALENİN SAVUNMA MİMARİSİNİN KIYMETLI BİR MODÜLÜ KEŞFEDİLDİ
Zerzevan Kalesi’nin birinci kere girişini tespit ettiklerini vurgulayan Coşkun, kalenin tek girişi ve tek çıkışının olduğu bölgede çalışmalara yük verdiklerini anlattı.Coşkun, şöyle devam etti “Zerzevan Kalesi’nde her yıl yeni bulgulara ulaşıyoruz. Bu yıl birinci defa 1800 yıllık kalenin girişini bulduk. Kaledeki savunma mimarisi açısından değerli bir noktayı tespit ettik. Kale, bölgenin tarihinin değiştirilmesi ve turizmi açısından çok değerli. Geçen kaleyi 450 bin yerli ve yabancı turist ziyaret etti. Bu yıl pandemi süreci olmasaydı 1 milyon ziyaretçi bekliyorduk. Buna karşın 8 ayda 100 bin ziyaretçi geldi. Pandemi sürecine karşın kıymetli bir sayı. Yıl sonuna kadar 300 bini bulabilir.”
Coşkun, kalenin UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesi’ne girmesi amaçları doğrultusunda çalışmaları başlattıklarını da kelamlarına ekledi.
ZERZEVAN KALESİ
Askeri yerleşim antik yol güzergahında, 124 metre yükseklikte kayalık zirvede bulunan Zerzevan Kalesi, Amida ile Dara ortasında stratejik bir noktada yer alıyor. Yerleşim pozisyonu prestijiyle bütün vadiye hakim, antik ticaret yolu üzerinde, geniş bir alanı denetim altında tutan, Roma hudut garnizonu olan kale, Romalılar ve Sasaniler ortasında büyük çabalara sahne oldu.
Roma’nın hudut garnizonu olan Zerzevan Kalesi’nin tarihi Asur periyoduna (MÖ 882-611) kadar gidiyor. Roma Devri’nde MS 3. yüzyılda Severuslar Devri’nde (MS 198-235) asıl askeri yerleşim inşa edildi ve 639 yılına İslam ordularının fethine kadar kesintisiz kullanıldı. Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios (MS 491-518) ve Justinianos (MS 527-565) devirlerinde onarılarak kimileri ise tekrar inşa edilerek mevcut haline getirildi.
Haber7