Salgın sürecinde tüm dünya ülkelerinde ekonomi durma noktasına gelirken, Türkiye’de de pek çok işletme faaliyetlerine orta vermek ya da işlerini yavaşlatmak zorunda kaldı. Iktisatta çarkların yavaşlaması, bilhassa nisan ayında kimi göstergelerin taban yapmasına neden oldu.
Hazine ve Maliye Bakanlığı öncülüğünde uygulamaya konan Ekonomik İstikrar Kalkanı ve İstihdam Kalkanı paketleriyle alınan tedbirler ve sağlanan dayanaklarla salgının gerçek bölüm ve vatandaş üzerindeki tesirleri hafifletilirken, haziran ayından itibaren olağanlaşma sürecinin de tesiriyle çarklar yine dönmeye başladı.
Temmuz ayında açıklanan göstergeler de iktisatta tabandan dönüşü ve “V” biçimindeki toparlanmayı ortaya koydu. Toparlanmanın birinci tesirleri, İSO Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi’nde (PMI) görüldü. Buna nazaran endeks, haziranda 53,9’a yükselerek, şubat ayından beri birinci defa eşik kıymet 50’nin üzerinde gerçekleşti. Endeks, nisanda 33,4’e kadar gerilemişti.
Türkiye İstatistik Kurumunca (TÜİK) açıklanan ihracat sayıları da toparlanmanın işaretlerini verdi. İhracat haziranda geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 15,7 artarak 13 milyar 462 milyon dolar, ithalat yüzde 8,3 artarak 16 milyar 308 milyon dolar olarak gerçekleşti. Nisan ayında ihracat tekrar geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 41,4 azalarak 8 milyar 990 milyon dolar, ithalat yüzde 25 düşüşle 13 milyar 553 milyon dolar olmuştu.
Mayıs ayına ait sanayi üretim endeksi de endüstride çarkların dönmeye başladığını gösterdi. Endeks, mayısta aylık bazda yüzde 17,4 arttı. Sanayi üretim endeksi nisanda aylık yüzde 30,2’lik düşüş göstermişti.
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet kesimleri toplamında ciro endeksi de mayıs ayında yüzde aylık bazda 12,5 arttı. Endeks, nisanda yüzde 25,4 gerilemişti.
Iktisattaki hareketlilik konut satışlarına da yansıdı
Iktisattaki hareketlilik ve kamu bankalarının düşük maliyetleri dayanakları, konut kesiminin haziran ayı satışlarını da etkiledi. Tek başına 250 alt kesimi harekete geçiren konut bölümünde satışlar kelam konusu ayda 2019’un birebir ayına yüzde 209,7 artarak 190 bin 12 oldu. Böylelikle konut satışları tarihinin en yüksek haziran sayısına ulaştı. Türkiye genelinde konut satışları nisanda ayında bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 55,5 azalmıştı.
Sektörel inanç endeksleri de iktisattaki toparlanmayı net halde ortaya koydu. Inanç endeksleri temmuzda aylık bazda hizmet kesiminde yüzde 20,2, perakende ticarette yüzde 9,6 ve inşaat bölümünde yüzde 11,6 yükseldi. Endeksler, nisan ayında bir evvelki aya nazaran hizmet bölümünde yüzde 50,1, perakende ticaret kesiminde yüzde 26 ve inşaat kesiminde yüzde 42,2 azalmıştı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından açıklanan gerçek kesim itimat endeksi de temmuzda bir evvelki aya nazaran 8,1 puan artarak 100,7’ye yükseldi. Endeks nisan ayında bir evvelki aya nazaran 32,9 puan azalarak 66,8 düzeyine düşmüştü.
İmalat endüstrisi genelinde kapasite kullanım oranı da temmuzda bir evvelki aya nazaran 4,7 puan artarak yüzde 70,7 düzeyine çıktı. Bu oran, nisan ayında yüzde 61,6’ya kadar gerilemişti.
Ekonomik inanç endeksi de haziran ayında 73,5 iken temmuzda yüzde 11,8 artarak 82,2 kıymetine yükseldi. Ekonomik itimat endeksindeki artış, gerçek kesim (imalat sanayi), hizmet, perakende ticaret ve inşaat bölümü inanç endekslerindeki artışlardan kaynaklandı. Endeks, nisanda bir evvelki aya nazaran yüzde 44,1 azalarak 51,3 kıymetine düşmüştü.
Öte yandan, hükümet tarafından hayata geçirilen dayanak ve tedbirlerin olumlu tesiriyle nisanda işsizlik geriledi. Bu ay açıklanan nisan ayı işsizlik sayılarına nazaran, nisanda işsizlik oranı 0,2 puanlık azalışla yüzde 12,8 düzeyinde gerçekleşti.
Haber7
