Zonguldak’ın Çaycuma ilçesindeki Tieion Antik Kenti’nde yürütülen hafriyat çalışmalarında Friglere ilişkin Runik alfabesi yazıların yanı sıra antik mimarlıkta kullanılan bir başlık çeşidi olan Dor başlıkları ortaya çıkarıldı.
İlçeye bağlı Filyos beldesinde, Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaadesiyle Ereğli Müze Müdürlüğünün başkanlığında yürütülen hafriyat çalışmaları, Hafriyat Bilimsel Koordinatörü ve Bartın Üniversitesi Arkeoloji ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Şahin Yıldırım ile 30 kişilik grup tarafından yapılıyor. Hafriyat çalışmalarında, kentin yüksek bölgesinde (Akropol), kuruluş periyodundan Orta Çağ’ın sonlarına kadar süren yerleşim yeri incelenmesi sırasında Friglere ilişkin Runik alfabesiyle yazılan modüller bulundu.
Grupların, titiz çalışmasıyla ortaya çıkarılan yapıtların, çalışmaların tamamlanmasının akabinde planlanan projelerle bölge turizmine kazandırılması amaçlanıyor.
Hafriyat Lideri Doç. Dr. Şahin Yıldırım, AA muhabirine, 2020 hafriyat çalışmalarının Filyos Akropol’ündeki Roma tapınağı etrafında devam ettiğini söyledi. Roma tapınağında 2007’den bu yana hafriyat çalışmalarının devam ettiğini aktaran Yıldırım, “Buranın art kısmındaki çalışmaları bu yıl başlattık ve çok verimli geçti. Tapınağın temel kısımlarındaki imal tekniğiyle kontaklı katmanlara ulaştık. Bununla bir arada burası çağlar boyunca kullanılmış bir alan. MÖ yedinci yüzyılın son çeyreğinde tarihlenen konut yapıları ortaya çıkmıştı. Bunların hepsi, Helen kolonizasyonuyla ilişkiliydi.” sözünü kullandı.
Helenlilerden evvel bu bölgede mahallî halklardan olan Friglerin varlığına dair kıymetli datalar elde ettiklerini lisana getiren Yıldırım, “Bu bilgiler ortasında üzerinde Runik alfabe ile yazılmış kesimler bulundu. Karadeniz’in kuzeyinde yani Türkiye’nin Karadeniz kıyısında rastlanmış en eski yazılı doküman olması bizim açımızdan çok kıymetli.” biçiminde konuştu.
KARADENİZ’DEKİ MAHALLÎ HALKLAR HAKKINDA ÇOK FAZLA BİR BİLGİ VE DATA YOKTU
Yıldırım, buldukları yazının tarihi manada Batı Karadeniz Bölgesi’nde ele geçen en eski yazı örneği olduğuna dikkati çekerek şunları kaydetti “Frig seramiğinin üzerinde, ‘Eies’ ya da ‘Eges’ ismi belirtilmiş. Bu da şunu gösteriyor. Bizim açımızdan kıymeti ise bildiğiniz üzere Karadeniz’deki kentler yahut kıyı kenarında kurulan koloni kentleri, Helenler yahut Yunanlılar tarafından MÖ yedinci yüzyılın son çeyreğinde kurulduğunda Karadeniz’deki lokal halklar hakkında çok fazla bir bilgi ve data yoktu. Genelde bu kentlerin Helenler tarafından kurulduğu düşünülmekteydi lakin gördüğümüz kadarıyla bu akropolde yaptığımız hafriyatlar sırasında lokal yerleşimin ve lokal kültürlerin de izleri karşımıza çıktı. Yani şunu söyleyebiliriz ki Helenler, Karadeniz’e geldiklerinde ve kentleri kurduklarında mahallî kabileler ortasında Frig kökenli kabileler de yer almaktaydı. Burada iç içe bir hayat kelam konusuydu. Yani onlardan evvel de burada bir yerleşimin varlığını bize gösteriyor.”
Hafriyat çalışmalarında kıymetli bulgulara ulaştıklarını belirten Yıldırım, Roma tapınağının bulunduğu alanda MÖ yedinci yüzyıllara ilişkin Dor başlıklarıyla karşılaştıklarına işaret etti. “Karadeniz’deki en eski Dor tapınağına dair bilgiler elde ettik.” tabirini kullanan Yıldırım, şöyle konuştu “Tapınak yapısı içerisinde çalıştığımız alanda ise genç Bizans devrinin yapılarının ortasında yeniden erken periyoda tarihlendirilen MÖ yedinci yüzyılın son çeyreği ile MÖ 6. yüzyılın ortalarına hakikat tarihlendiğini düşündüğümüz Dor başlıkları yani tapınak başlıkları ortaya çıktı. Bunlar da Karadeniz için birinci örnekler. Görüldüğü kadarıyla Karadeniz’in en eski Dor tapınaklarından bir tanesi karşımıza çıkmış durumda. Bu da tekrar arkeolojik açıdan çok değerli data olarak karşımıza çıkıyor.”
Yıldırım, Tieion Antik Kenti’nin Karadeniz kıyısındaki tek antik kent olması sebebiyle kıymetli bir yere sahip olduğunu vurgulayarak gelecek yıllarda hafriyat çalışmalarında hem tapınak etrafındaki erken devir yapılaşmalarıyla ilgili olarak hem de Karadeniz’deki en iyi korunmuş limanlardan birisi olan Tios limanının içerisinde yer alan batıkların üzerine yoğunlaşacaklarını bildirdi.
TİEİON ANTİK KENTİ
Zonguldak’ın kuzeydoğusundaki kıyı kenti Filyos’ta yer alan Tieion Antik Kenti, rahip Tios önderliğindeki Miletos kolonisi tarafından kuruldu. Tios, tarih boyunca Herakleia Pontika (Ereğli) ve Amastris’in (Amasra) gölgesinde kaldı.
Romalılar tarafından yıkılıp yağmalanan kent, daha sonra yine inşa edilerek Roma eyaletlerine bağlı ticaret ve balıkçı bölgesi olarak varlığına devam etti. Bölge, sonraki periyotlarda ise balıkçı kasabasına dönüştü.
19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yabancı araştırmacılar ve seyyahların ilgi gösterdiği antik kentte 2006’da başlatılan hafriyat çalışmalarının Karadeniz ve küçük Asya tarihine ışık tutması amaçlanıyor.
Haber7
