Bayram tatili sebebiyle piyasalarda geçen hafta kısa sürse de hareketli geçti. Dolar yüzde 2, avro yüzde 3 civarında bedel kazandı. ABD doları 7 lirayı aşıp, tekrar 6,97’ye geriledi. Avro ise perşembe akşamı 8,29’u test etti ve akabinde 8,21’e çekildi. Döviz kurlarındaki hareketler, yine yabancı para mevduatlarını gündeme getirdi.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu datalarına nazaran bankalardaki yabancı para mevduatı, son 10 günde 6,7 milyar dolarlık artışla 227,7 milyar dolar düzeyine yükseldi. Ekonomistler, dövizdeki bu tırmanışın ekonomik olmaktan değil, panik ve kaygı ikliminin şuurlu olarak pompalanmasından kaynaklandığını belirtiyor. Yapay tasaya kapılan vatandaşların “güvenli liman” arayışıyla dövize kaçtığı görülüyor. Rezerv para sahibi büyük ülkelerin milyarlarca ünite kendi paralarını bastığını, bunun da faizini sıfırladığını hatırlatan ekonomistler; bu kadar bollaşan dövizin, tıpkı vakitte paha kazanmasının büyük biz tezat olduğunu vurguluyor.
BÜSBÜTÜN RUHSAL
Ekonomist Mehmet Zeki Akıllıoğlu “Türkiye bankalarındaki yabancı paranın yaklaşık üçte ikisi, şahıslara ilişkin. Bu şahısların da değerli bir kısmının dövizle ticari ilgisi yok. Yani 120-130 milyar dolar, yalnızca tasa ile dövize yönelmiş görünüyor. Bunu ekonomik nedenlerle açıklamak sıkıntı. Paramız, dolar ve avro üzere bir rezerv para değil. Bu para ünitelerini kullanmayan pek çok ülkede olduğu üzere bizde de rezerv para bulundurmak, ruhsal algılanıyor. Bu türlü olunca, ülkelerin başta dolar olmak üzere rezerv para talebi daima canlı kalmakta. Bugün yeniden karşılıksız basılan dolarlar, dünyada pek çok öteki ülke tarafından kabul görmeye devam ediyor. Halbuki karşılıksız basılan para, esasen geleceği meçhul paradır. Bunların tutulması önemli risktir. Lakin şu andaki dünya konjonktüründe bu göz arkası edilmiş durumda” dedi.
BIREBIR ESER VE HİZMET ÜÇ KAT KIYMETLI OLUR MU?
Her sene Dünya Bankası tarafından hesaplanan Satın Alma Gücü Paritesi var. Bu, bir doların ABD’de satın aldığı mal ve hizmetin, Türkiye’de kaç liraya satın alındığını gösteriyor. Türkiye ve ABD’de ortak tüketilen beş bin adet eser ve hizmet karşılaştırılarak hesaplanıyor. Yani SAGP kuru; direkt piyasaya, markete, alışverişe dayanan bir kurdur. Buraya dikkat çeken Mehmet Zeki Akıllıoğlu, şunları anlattı: 2019 için 1 dolar ile ABD de alınan mal yahut hizmetin birebiri, Türkiye’de 1,84 TL’ye satın alınmıştır. 2020 için ise SAGP kurunun 2-2,5 TL aralığında olacağı iddia ediliyor. Yani mal ve hizmet hesabı, kurun olması gereken düzeyden çok uzaklaştığını gösteriyor. 7 TL’lere yükselen doların, 2-2,5 TL olan SAGP kurunun neredeyse üç misline yaklaşması, ekonomik olarak izah edilemez.
Haber7
