Turgut Özal, 18 Haziran 1988’de Anavatan Partisinin Ankara Atatürk Spor Salonu’nda düzenlenen 2. Olağan Kongresi’nde yaptığı konuşma sırasında uğradığı silahlı taarruzda sağ elinden yaralandı. Öteki bir önderin apar topar kongre salonunu terk edeceği durumda o tekrar kürsüye çıktı. Sağ eli beyaz bir bezle sarılmış, bezin üzerindeki kanı daha kurumamıştı. Tarihe geçen bu kelamları söyledikten sonra programına devam etti. Suikastçı Kartal Demirağ’ı ise Cumhurbaşkanı olduğu periyotta affedecekti.
İLKOKULDAN BERİ DAİMA ÇALIŞKANDI
Türkiye’nin sekizinci Cumhurbaşkanı Turgut Özal, 13 Ekim 1927’de Malatya’da doğdu. Babasının memuriyeti sebebiyle Anadolu’da çeşitli mekteplerde okudu. Bilecik’in Söğüt ilçesinde başladığı ilkokulu dördüncü sınıfta iken babasının tayini nedeniyle Silifke’de bitirdi. Silifke’de girdiği ortaokulu Mardin’de tamamladı. Mardin’de o vakitler lise olmadığı için ailesi onu Konya Lisesi’ne gönderdi. 1945’te kaydolduğu İstanbul Teknik Üniversitesi’nden 1950’de yüksek mühendis olarak mezun oldu. Üniversite yıllarında Necmettin Erbakan’la ve Abdurrahman Onur Güzelyazıcı’nın konutundaki bir sohbette daha sonraları sıkı bir irtibat içinde olacağı Mehmet Zahit Kotku’nun yakın arkadaşı ve dergâhın postnişini Abdülaziz Bekkine ile tanıştı. Dini mevzulardaki görüşleri bu yıllarda hayatının geri kalanına etki edecek formda güçlendi.
DEMİREL İLE BİR ARADA ÇALIŞTILAR
Okul hayatını tanımlayacak tek söz “çalışkan” olabilirdi. Hayatının geri kalan kısmında da bu özelliğini taşıdı. Birinci vazifesine 1950’de Elektrik İşleri Etüt İdaresi’nde başladı. Süleyman Demirel kurumda baraj projelerini çizerken Özal da projelerin elektrikle ilgili hesaplarını yapıyordu. Bu ortada Hasan İnan’ın kızı Ayhan Hanım’la evlendi. 1951 yılının ilkbaharında başlayan ve sonbaharında sona eren bu evlilik onda derin iz bıraktı. Altı ay sonra elektrik gücü ve mühendislik iktisadıyla ilgili eğitim görmek üzere bir yıllığına ABD’ye gitti. Bu seyahat de hem şahsi hayatının hem de politik çizgisinin etkileneceği kıymetli mihenk taşlarından biri oldu.
İkinci evliliğini 31 Mayıs 1953’te Semra Yeyinmen ile yaptı. 1957’de Devlet Su İşleri genel müdürü olan Süleyman Demirel’in danışmanlığını yaptı. Askerliğin akabinde Elektrik İşleri Etüt İdaresi’ndeki görevine geri döndü ve 1965 yılına kadar bu misyonunu sürdürdü.
DAİMA TERCİH EDİLEN İSİM OLDU
Çalışkanlığı, vizyonerliği ve sağlam şahsiyeti ile bürokrasi içinde en tercih edilen isimlerden biri oldu. 1965’te Süleyman Demirel hükümeti kurulunca başbakanlık müşavirliğine atandı. 1967’de Devlet Planlama Teşkilâtı’nın başına getirildi. Birebir vakitte Ereğli Demir-Çelik Fabrikaları İdare Heyeti üyeliği, Para Kredi başkanlığı, Ekonomik Uyum Konseyi başkanlığı, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Bölgesel Kalkınma ve İşbirliği Örgütü konsey başkanlığı da yaptı. 12 Mart 1971 muhtırasının akabinde misyondan alınınca Dünya Bankası’ndan gelen teklifi kabul ederek Dünya Bankası Lideri McNamara’nın özel danışmanı oldu.
1975’te Türkiye’ye döndükten sonra özel bölümdeydi. Sabancı Holding’in de ortalarında bulunduğu çeşitli firmalarda misyon aldı. 1977 seçimleri öncesinde Ulusal Selâmet Partisi’nden İzmir’den milletvekili adayı olduysa da seçilemedi. Süleyman Demirel 12 Kasım 1979’da bir azınlık hükümeti kurunca hükümetin planlama ve başbakanlık müsteşarlıklarına getirildi.
SANDALYESİZ BAKAN ÖZAL
Memleket için güzel işler yapmasına darbe bile mani olmadı. 12 Eylül 1980 sonrası Kenan Cihan, 24 Ocak kararları için kendisiyle çalışmak istedi. 24 Ocak 1980 tarihinde yayımlanan Türkiye’nin en esaslı ekonomik reformuyla ilgili kararların alınmasında onun da imzası vardı. Özal, o periyotta gösterdiği aktiflik nedeniyle “sandalyesiz bakan” sıfatını aldı.
TÜRK SİYASETİNE DAMGA VURAN YILLAR
Halk oyuna sunulan yeni anayasa 8 Kasım 1982’de kabul edilip parti kurma çalışmaları başlayınca 20 Mayıs 1983’te Anavatan Partisi’ni oluşturdu. Yıllardır verdiği emek, halkta süratlice karşılık buldu. 6 Kasım 1983’te yapılan genel seçimlerde tek başına iktidar olacak çoğunluğu elde etti. Başbakan olarak Türkiye’nin 1980’li yıllarına damgasını vuracağı yeni bir periyodu başlattı. 1987’deki erken genel seçimlerde tek başına hükümeti kuracak çoğunluğu sağladı. 31 Ekim 1989’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde cumhurbaşkanı seçildi. 17 Nisan 1993’te kalp krizi geçirerek öldü. Böylelikle 1983 yılında başlayan, Türkiye’nin ekonomik, siyasal ve toplumsal alanlarında birçok yeniliğin yapıldığı bir periyot sona ermiş oldu.
BİR ÜLKENİN YAZGISINI DEĞİŞTİRDİ
Vefatından sonra ardında 60 yıllık bir ülkenin mukadderatını değiştirecek ekonomik ve toplumsal dönüşümün mimarlığını yapmış bir miras bıraktı. Seçim devirlerinde ülkenin ekonomik meselelerini çözecek projelerle halka seslenen Özal, maksat kitle olarak ‘Orta direk’i seçmişti. Orta direk kısa müddette renkli televizyonla, özel kanallarla, çikita muzla, ithal kıyafetlerle, son model otomobillerle tanışma fırsatı buldu. Türkiye’de tahminen de en büyük toplumsal değişimin yaşandığı 90’ların temelini Özal atmıştı.
BİRİNCİ SEFER HALKTAN BİR SİYASETÇİ
Sakin ve vakur imajına karşın başına koyduğunu yapan, bürokrasi karşısında tez canlılık gösteren bir yapısı vardı. Bürokratik süreçlerin uzamamasını ister, daima yenilik peşinde koşardı, yeni teknolojiye karşı özel bir merakı vardı. Siyasî hayatında ve davranışlarında liberal fikir usulü onun en değerli özelliğiydi. O vakte kadar Türkiye’de alışılmamış bir siyasetçi profili çizmişti. Konuşmaları, mimikleri, davranışları ve insanlara yaklaşım şekli ile sade bir insan imgesi ortaya koymuş, halka yakın davranışlarıyla geniş kitlelerin sempatisini kazanmıştı. Bu durumuyla halkın gözünde her gün karşılaşılan bir insan profili çizmekteydi. Siyaset sahnesinin Fildişi Kulelerden halka seslenen asık hızlı, üstten bakan devlet adamı profilini yıkarak sempatik ve sempatik imajıyla milyonların sevgisini kazanmıştı.
ÖZAL’IN ORTA ASYA HAYALİ
Tabi ki sempatiklik onun seçilmesine tek etken olamazdı. Hayata geçirdiği projeler, Türk halkına vizyon liderliği yapması, bir Başbakan olmanın yanı sıra örnek alınacak bir rol model olması onun hala hasretle anılmasına birer vesile olacaktı.
Özal, bir taraftan Osmanlı devlet geleneğinin çağdaş Türkiye siyasetine yenileştirilerek uyarlanması ve yeni bir ivme kazandırılması, öbür taraftan bilhassa dış siyasette Türkiye’nin jeopolitik, jeokültürel, güvenlik ve tarihî hinterlandını oluşturan Osmanlı mirasına sahip çıkabilecek bir stratejinin geliştirilmesi isteğini ortaya koydu. Balkanlar’dan Ortadoğu’ya ve Orta Asya’ya uzanan bölgede Türkiye’nin çıkarlarının korunabilmesi ve Türkiye’nin güvenliğinin sağlanmasının çok taraflı geliştirilecek faal bir dış siyaset ile mümkün olacağına inanmaktaydı. Yabancı önderlerle sık sık görüşür, onların da hürmetini kazanarak Türkiye’nin haklarını korumakta başarılı bir siyaset izlerdi.
Stratejik olarak 1985’te Pakistan, İran ve Türkiye ortasında kurulan Ekonomik İşbirliği Teşkilâtı ile jeopolitik açıdan değer taşıyan bir nesil üzerinde stratejik oyuncu olmuş, Türkiye’nin bölgesel güç olma yolunda önünü açmıştı. Soğuk savaş sonrası bu örgüte Orta Asya’daki Türk cumhuriyetlerinin dahil olmasını sağlayarak Türkiye’nin tesir alanını Orta Asya’ya kadar yayma amacını ortaya koydu.
“SEMRA HANIM BİR KASET KOY DA NEŞELENELİM”
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin su ve toprak kaynaklarının geliştirilmesini amaçlayan “Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP)”, 1989’da hazırlanan “Master Plan” ile tarım, sanayi, ulaştırma, eğitim, sıhhat, kırsal ve kentsel altyapı yatırımlarını da içine alan bir bölgesel kalkınma projesine dönüştü. Türkiye’nin dört bir yanında en ücra köylere kadar elektrik, su, yol, köprü, baraj çalışmalara imza attı.
Terörle çaba için gösterdiği efor, Körfez Savaşı sırasında Kuzey Irak üzerinde aktiflik için verdiği çaba, yurt dışı ziyaretlerine yanında götürdüğü Türk iş adamları, insan hakları-fikir özgürlüğü-demokratikleşme alanlarında attığı adımlar, spor kıyafetler ile yaptığı ağırlamalar, şort-tişört ile halkın ortasına karışması, kendi aracını kullanırken eşine dönerek “Semra Hanım haydi bir kaset koy da şöyle bir neşelenelim” dediği imajlar bugün için çok sıradan olsa da 80’ler Türkiyesinde çığır açan davranışlardı.
KALP KRİZİ Mİ ZEHİRLENME Mİ?
Özal, Türki Cumhuriyetleri bir ortaya toplamak hayali için çok emek vermişti. Bu gayeyle 1993 yılında yaptığı 5 ülkeyi kapsayan 12 günlük Türkistan gezisinden döndükten sonra 17 Nisan 1993 günü meskeninde rahatsızlanarak vefat etti. Vefat sebebi kalp krizi olarak açıklandı. Fakat daha evvel de suikasta uğraması, bilhassa de Orta Asya üzerine kurduğu ve Türkiye’yi bölgesel bir muhteşem güç haline getirecek planları nedeniyle zehirlenerek öldürüldüğü fikri halkta kabul gördü. 2012’de mezarı açıldı ve otopsi yapıldı lakin mevt sebebi netleştirilmedi.
Vefatı ile Türkiye’de 3 günlük yas ilan edildi. “Öldükten sonra beni İstanbul’a defnedin, kıyamete kadar Fatih Sultan Mehmet’in manevi ruhaniyeti altında bulunmak istiyorum” vasiyetine uygun olarak kendisi tarafından yaptırılan eski Başbakan Adnan Menderes’in anıtmezarına yakın bir noktada Vatan Caddesi üzerinde onun için hazırlanan anıt mezara defnedildi. Yüzbinlerce kişinin katıldığı cenazesi televizyonlardan canlı olarak yayınlandı.
Haber7