Edebiyat tarihçisi Fahir İz’in ağabeyi Becerikli İz, Medine-i Münevvere, Midilli ve Ankara’da kadılık yapan Külahizade es-Seyyid İsmail Abdulhalim Efendi ile Şerife Raife Hanım’ın oğlu olarak 28 Ocak 1895’te İstanbul’da dünyaya geldi. Abdülhalim Efendi’nin Midilli kadılığı devrinde sekiz yaşında olan Becerikli İz, Midilli’de mahalle mektebinde eğitim hayatına adım attı. İz, babasının Midilli adasındaki vazife müddeti dolup İstanbul’a dönünce Fatih Rüştiyesi’ne, akabinde Eğrikapı Rüştiyesi’ne devam etti. Yetenekli İz, babasının Medine’ye tayin olmasının akabinde Medine’de Rüştiye Mektebi’ne yazıldı ve altı ay içerisinde Arapça konuşmaya başladı.
İYİ DERECEDE ARAPÇA VE İSLAMİ İLİMLER EĞİTİMİ ALDI
Medine’de İslami ilimlerle ilgili iyi bir eğitim alan İz, İstanbul’a dönünce iki yıl Vefa Lisesi’ne gitti. İz, babasının Ankara’ya tayini üzerine, devam ettiği Ankara Sultanisi Edebiyat Kısmını 1916’da bitirerek, tıpkı okulda Türkçe öğretmenliğine başlayarak, 59 yıl süren öğretmenlik mesleğine adım attı.Mahir İz, öğretmenliğin yanı sıra TBMM’de zabıt katibi, zabıt mümeyyizi ve ikinci küme şefi sıfatıyla dört yıl vazife yaptı.
Burdur milletvekili sıfatıyla mecliste bulunan Mehmed Akif Ersoy ile tanışan ve Farsça, Fransızca ve edebiyat alanlarında çalışarak kendini yetiştiren usta müellifin, tıpkı yıllarda, “Tuf-i Şegaf” başlıklı birinci şiiri Maksud Kamran ismiyle Sa’y mecmuasında yayımlandı. İz, sıklıkla okuduğu ve etkilendiği İstiklal Marşı’na ait yaptığı bir açıklamada, “Ben İstiklal Marşı’nı anlatırken, o devranın, dine, diyanete, millete, milliyete, ahlaka ters düşen durumlar münasebetiyle çocuklara verilmesi gereken din, diyanet, millet, milliyet terbiyesini ‘İstiklal Marşı’ içinde işleyerek verirdim. O vaktin müfredatı bu kıymetleri vermeye müsait değildi.” tabirlerini kullanmıştı.
1938’DE ÜNİVERSİTE EĞİTİMİNİ TAMAMLADI
Meclisteki vazifesinden ayrılan muharrir, 1924’te Sultanselim’de imam hatip okulunda tarih öğretmeni olarak atandı. Becerikli İz, üniversite eğitimi için sırasıyla eczacılık, kimya, hukuk fakültelerine birer yıl devam etti. Son olarak kayıt olduğu edebiyat kısmında eğitimini tamamlayan muharrir, 12 Eylül 1933’te tezini tamamlayamadan Edremit’e atandığı için, 1936’da yine İstanbul’a dönene kadar mezun olamadı. Müellif İz, bir yandan Beykoz Ortaokulunda Türkçe öğretmenliği yaparken, öteki yandan da tezini tamamladı ve “Adanalı Hayret’in Hayatı ve Şiirleri” isimli çalışmasıyla 1938’de fakülteden mezun oldu. Mezuniyetin akabinde Nişantaşı Erkek Ortaokulunda müdür olarak vazifeye başladı.
Edebi ve toplumsal içerikli yazılarını Namık Yaz, bilim bahisli makalelerini ise Abdullah Söğüt imzasıyla çeşitli mecmualarda yayımlayan başarılı edebiyatçının yazıları, Sebilürreşad, Yeni İstiklal, İslam Kanısı, Bugün, Yeni Asya, Sabah, Yeni İstanbul ve Diyanet Mecmuası isimli gazete ve mecmualarda yer buldu. İz, ortalarında Kuleli Askeri Lisesi, Nişantaşı Ortaokulu, İstiklal Lisesi, Haydarpaşa Lisesi ve Çamlıca Kız Lisesi’nin de olduğu birçok devlet okuluyla özel okulda öğretmenlik yaptı.
PEYGAMBERLER TARİHİ YAPITININ LİSANINI SADELEŞTİRDİ
İstanbul İmam Hatip Okulu’nda bir sene müdürlük yapmasının akabinde emekliye ayrılan müellif, tıpkı yıl Taksim’de Yeni Kolej’in müdürü olarak yine eğitim hayatına döndü. Usta edebiyatçı, 6 ay sonra, yeni açılan İstanbul Yüksek İslam Enstitüsünde edebiyat, tasavvuf tarihi, hitabet ve irşat dersleri vermeye başladı. İslam bilimi ve tasavvuf alanında araştırmalar yapıp dersler veren İz, 10 yıl sonra eğitimciliği bıraktı. Müellif İz, Ahmet Cevdet Paşa’nın Hz. Adem’den başlayarak bütün peygamberlerin tarihini içeren “Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa” yapıtını sadeleştirdi. Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) tarafından 27 Mayıs 1960 Darbesi’nden sonra Kur’an-ı Kerim’in Latin harfleriyle basılması konusunda danışmanlık yapması için davet edilen İz, bu durumun yanlış olduğunu söyleyerek, vazgeçilmesini sağladı. İz, DİB tarafından 1961’de hazırlanan “Kur’an-ı Kerim Meali”nin redaksiyon heyetine başkanlık yaptı.
Aile dostlarından şair Muhyiddin Raif Bey’in kızı Mihrinur Hanım’la evlenen müellifin, bir kızı oldu. Dönemin ileri gelen din, siyaset ve edebiyatçılarıyla yakın münasebette bulunan lakin 59 yıl süren öğretmenlik mesleğine sevdasını her fırsatta lisana getiren İz, konuşmalarında, “Dünyaya tekrar gelme imkanım olsaydı, tekrar muallim olmak isterdim” kelamını sık sık tekrarlamasıyla yer edindi. Ferdî ve mesleksel istikametten kendini geliştirme uğraşı içerisinde olan müellif, vefatından kısa bir mühlet evvel hasta yatağında bile etrafındakilerle ilmi müzakerelerde bulundu. Usta kalem, İstanbul kültürünün bir geleneği olan sohbet faaliyetlerini ömrünün son yıllarına kadar sürdürdü. Türkçeyi çok hoş kullanması, güçlü hafızası ve vefalı yapısıyla tanınan, geniş bir dinleyici kitlesine sahip olan İz, tasavvuf , edebiyat ve ideoloji alanında uzmanlaştı ve bu alanlarda eserler verdi.
‘YILLARIN İZİ’ KİTABINDA HAYATINI ANLATTI
Ömrünü, şahidi olduğu olayları, tanıdığı şahısları ve anılarını “Yılların İzi” kitabında toplayan müellif, Sönmez Neşriyat Şirketi’nin kuruluş yıllarında İdare Heyeti Başkanlığı ile İlim Yayma Cemiyeti’nin Müracaat ve Bilim Şurası’nda çalıştı. Uzman İz, İslami İlimler Araştırma Vakfı ile Türk Kültürü Vakfı’nın da kurucuları ortasında yer alırken, gerek derslerinde gerekse etrafında pek çok bilim ve edebiyat adamının yetişmesini sağladı. Birçok sefer kalp krizi geçiren İz, akciğer kanseri nedeniyle tedavi gördüğü Paşabahçe Devlet Hastanesi’nde 9 Temmuz 1974’te hayatını kaybetti. İz’in Erenköy Sahrayı Cedid Mezarlığı’ndaki mezar taşına, talebesi Prof. Dr. Uğur Derman tarafından celi ta’lik “Muallim Uzman İz” sınırlı kitabe işlendi. Halkın her bölümünden kalabalık bir cemaatin cenazesine iştirak ettiğini belirten yayıncı İsmail Özdoğan, izlenimleri paylaşırken şunları söylemişti: “Cenazede dikkatimi çeken simalar ortasında, bir yoksul sürücü, son derece üzgün, bölümün önde gelen siyasilerinden Ferruh Bozbeyli ve sanayi kesitinden Vehbi Koç da vardı. Yani bu kadar birbirine uzak aralıklarda olan cemaat, herkesin cenazesinde bulunmaz. Bu bir insanın, her sınıftan, her kademeden yahut tahsil ve kültür derecesinden insanlara ne verdiğini gösterir.”
FEDAKARLIĞIN NASIL OLDUĞUNU GÖRDÜLER
Becerikli İz, araştırma ve inceleme alanında “Tasavvuf”, “Peygamber Efendimiz”, “Din ve Cemiyet”, anı tipinde “Yılların İzi”, şiir seçkisi olarak “Hoca’nın Seçtikleri” ve sadeleştirme yapıtları olarak ise “Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Anlamı” ve “Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa” isimli çalışmaları kaleme aldı. İlim adamı Mehmet Çavuşoğlu da yaptığı bir açıklamada, “Mahir Beyefendi Hoca ile Mehmet Akif’in ‘Asım’ın nesli’ dediği jenerasyonun son temsilcisi gitmiştir. Onu tanımış olanlar Müslüman-Türk ahlakının, terbiyesinin ne olduğunu, fedakarlığın, feragatın, karşılıksız ve Allah isteği için hizmet etmenin nasıl olduğunu gördüler.” sözlerini kullanmıştı.
Haber7
