Sarsıntılar, yer kabuğunda farklı nedenlere bağlı olarak yaşanan sarsıntılar merkezden başlayarak etrafa dalgalara halinde yayılmaktadır. Sarsıntılar, yeryüzündeki levhaların birbirleriyle sürtüşmesi ve hareket etmesi ile oluşmaktadır. Sarsıntının büyüklüğüne nazaran tahribat ve yıkıma neden olmaktadır. Sarsıntılar, tektonik, volkanik, çöküntü ve tsunami olmak üzere farklı başlıklarda incelenmektedir.
ZELZELE NEDİR?
En genel tarifiyle yer altında meydana gelen hareketlenmeler sonucu yer yüzünde dalgalanmalar halinde oluşan sarsıntılara deprem denir. Levhaların hareket gücüne nazaran tesiri farklı farklı görülen zelzeleler can ve mal kayıplarına neden olabilen tabiat hadiseleridir. Yer kabuğunu meydana getiren levhaların sıkışması ve çarpışması sonucu oluşan zelzeleler farklı tiplerde görülmektedir. Ülkemizde yaygın olarak görülen ve en tehlikeli olan sarsıntı tipi tektonik sarsıntılardır. Levhaların hareket etmesi ve sıkışmasıyla oluşan sarsıntılar tüm dünyada görülen zelzelelerin %90’ını oluşturmaktadır.
TÜRKİYE’NİN SARSINTI HARİTASI
Kıtasal hareketliliğin fazla olduğu Anadolu’da levhalardaki hareketlilikten ötürü çok fazla zelzele görülmektedir. Türkiye’de Kuzey Anadolu Fay Sınırı, Doğu Anadolu Fay Çizgisi ve Batı Anadolu Fay Çizgisi olmak üzere 3 büyük fay sınırı bulunmaktadır. Bu fay sınırlarına bağlı olarak daha küçük çaplı fay sınırları olduğundan Anadolu’nun birçok yerinde zelzelelere neden olmaktadır. Ülkemizdeki en etkin ve tehlikeli olan fay çizgisi Kuzey Anadolu Fay Çizgisi olarak görülse bile en faal olanı Batı Anadolu Fay Hattı’dır.
1- Batı Anadolu Fay Çizgisi: Batı Anadolu Sarsıntı Jenerasyonu olarak da anılan fay sınırı, batıdan doğuya uzanarak ilerleyen ve kuzeyden güneye sıra sıra dizilmiş fay çizgisidir. Batı Anadolu Fay Sınırına bağlı olan 9 fay çizgisi bulunmaktadır ve şöyledir:
– Fethiye-Burdur Fayı
– Gökova grabeni
– Cumalı, Yakköy Çayı
– Büyük Menderes Grabeni
– Yavamsu Fayı
– Küçük Menderes Fayı
– Gediz Grabeni
– Simav Grabeni
– Eskişehir Fayı
2- Kuzey Anadolu Fayı: Saroz Körfezinden (Çanakkale) başlayan ve Erzincan’a kadar uzanan 1500 km uzunluktaki etkin fay yanılgılarından biridir. Merkez üssü Gölcük olan 1999 yılında 7.4 büyüklüğündeki zelzele de Kuzey Anadolu Fay Çizgisinin kırılmasıyla oluşmuştur. Bundan ötürü en etkin ve tehlikeli olan fay sınırı olduğu kabul edilmektedir.
3- Doğu Anadolu Fay Çizgisi: Hatay’da başlayan ve Bingöl’e kadar uzanan fay çizgisi Karlıova’da Kuzey Anadolu Fay Sınırıyla buluşur. Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Elazığ üzerinden geçen fay sınırı Bingöl’e kadar uzanmaktadır.
TÜRKİYE’DE 1. DERECE RİSK BÖLGESİNDE BULUNAN KENTLER
– İstanbul
– Amasya
– Aydın
– Adıyaman
– Batman
– Sakarya
– Tunceli
– Osmaniye
– Hakkari
– Muğla
– İzmir
– Manisa
– Yalova
– Düzce
– Çanakkale
– Burdur
– Balıkesir
– Erzincan
– Hatay
– Bolu
– Tokat
– Muş
– Siirt
– Isparta
– Van
– Denizli
– Bursa
Haber7
