Psikolog Merve Özdede, hayal kırıklığı yaşandığında, trafikte, haksızlığa uğrandığında, anlaşılmayınca ve buna misal kimi olaylarda insanların kendisine hakim olamayarak, bir kadro davranışlarda bulunduğunu belirterek, bu davranışın sebebi sorulduğunda ise herkesin ortak karşılığı “öfkeliydim” sözü olduğunu hatırlattı. Öfkenin doğal ve süreksiz bir duyduğu olduğunu vurgulayan Özdede, “Öfkenin kaynakları ne olursa olsun tüm hislerimiz üzere öfkede kişiliğimizin doğal bir bileşenidir ve hasebiyle öfkeden büsbütün arınmış bir kimse yoktur. Öfke, çok değerli ve güçlü özelliklere sahip en temel hislerden biridir. Doğal ve süreksiz bir histir, her insan tecrübeler. Hatta evrimsel olarak hem ferdî hem toplumsal sağ kalımımız ve jenerasyonların devamı için gerekli bir duygudur” dedi.
Ruhsal hastalığın habercisi
Öfkenin birçok ruhsal rahatsızlığın habercisi olduğunu da kaydeden Psikolog Merve Özdede, “Temel olarak öfke bir bireye, objeye, duruma ya da fikre karşı bir kadro olumsuz niyetler besleyen ve bunlara karşı vakit zaman ziyan verme tavrı geliştiren zihinsel bir tavırdır. Öfkenin başka hisler üzere kolay kolay kabul edilmemesi ve güzel görülmemesinin temelinde öfke ile ilgili bilmemiz gereken birtakım noktalar vardır.Öfke her ne kadar insan olmanın bir kesimi olarak belirtilse de, birçok ruhsal rahatsızlığın habercisi olarak da bedellendirilmektedir. Buradaki ayırım noktası ise düşünülenin tersine öfkenin boyutu değil, öfkenin sonucunda ortaya çıkan davranış modelidir” biçiminde konuştu
Öfke denetimi mümkün mü?
Öfke denetiminin mümkün olup olmadığı konusunda da bilgiler veren Özdede, “Öfke ile ilgili zorlanmalar yaşayan şahıslara baktığımızda tamamı için olmasa bile büyük bir kısmı için gözlemlediğimiz ana sorun öfkeyi denetim altına almaya çalışmaları ve bu güçlü duyguyu yaşamamaya hatta bastırmaya çalışmalarıdır. Toplumsal medyada çokça rastladığım ve çoğumuzun yanlış yorumladığı ‘öfke kontrolü’ konusuna değinmekte yarar olduğu kanaatindeyim. Burada bahsedilen denetim aksiyonu öfkeye yönelik değil, öfkenin sonucunda gelişen davranışa yöneliktir. Öfkeyle ilgili yaşanan sorunlar öfkeliyken sergilediğimiz davranışlarla bağlantılıdır. Öfke hafif bir tansiyondan yıkıcı bir patlamaya giden geniş bir aralıkta olabilmektedir. Öfkeyi denetim etmenin maksadı, insanın bu hissinin saldırgan davranışlara dönüştürmeden, kendisine ve etrafına ziyan vermeden, yanlışsız olarak söz etme maharetini kazanabilmesidir. Bizim denetim edebileceğimiz tek alan bu işin ‘davranış’ kısmıdır” sözlerini kullandı.
Davranışların idaresi için insan kendini gözlemeli
Davranış idaresi için öncelikle insanın kendisini gözlemlemesi gerektiğini anlatan Psikolog Özdede, “Bir durumu denetim etmek ya da yönetebilmek için, o durumu çok iyi tahlil edebilmemiz ve anlayabilmemiz gerekmektedir. Hasebiyle öfke halini yönetebilmek için öncelikle kendimizi gözlemlemekle işe başlamalıyız. Bizi öfkelendiren durumları bilmeli, öfkenin nasıl geliştiğini görebilmeli, öfkenin bizde oluşturduğu tesirleri tanımalı ve daha sonrasında bizde bu aksiliklere neden olan durum ve bireylere karşı tedbirlerimizi almalıyız” sözlerine yer verdi. Öfke sorunu yaşayan insanlara da tekliflerinin kendilerini müşahedeleri olduğunu vurgulayan Merve Özdede, “Öfke ile ilgili sorun yaşayan danışanlarımıza birinci tavsiyemiz ekseriyetle, kendilerini gözlemlemeleri oluyor. Öfke anlarına dikkat etmeleri, nelerin buna sebebiyet verdiğini bulmaları ve bu anları gerekirse not etmeleri bizim işimizin birinci adımını oluşturuyor” dedi.
Öfkenin bedene etkileri
Öfkenin bedenimizde biyolojik ve fizyolojik değişikliklere neden olduğunun altını çizen Psikolog Özdede, “Öfkenin bedenimize olan tesirlerine örnek verecek olursak; kalpatımı ve kan basıncı yükselmesi, böbreküstü bezlerinden salgılanan gerilim hormonları olan adrenalin ve noradrenalin seviyeleri yükselmesi diyebiliriz.Stres hormonları dediğimiz bu hormonlardaki istikrarsız artış, çeşitli organlarımızda ve bu organların işlevlerinde önemli problemlerin gelişimine yol açmaktadır. Birebir vakitte öfke, metabolizma bozulmalarına ve şekerin artmasına da sebep olabilmektedir” tabirlerini kullandı.
3 farklı davranış modeli gelişir
Öfke denetimi konusunda dikkat edilmesi gerekenler konusunda da tüyolar veren Özdede, “Öfke hissinde ekseriyetle bir çarpıtılmış odaklanma kelam bahsidir ve bu şahısta olumsuz olan durum, kişi yahut fikre yönelik abartılmış bir yorumlamaya sebebiyet verir. Bu çarpıtma bizi direkt uzaklaştırır ve olayları yanlış yorumlamamıza neden olur. Genelde bu yanılgıya düşen şahıslarda 3 farklı davranış modeli gelişir. Birincisi öfkeyi bastırma davranışıdır. İkincisi öfkeyi açıkça agresif bir formda yansıtma davranışı. Son olarak ise öfkeyi pasif bir halde yansıtmaya çalışma davranışıdır.”
Öfke ile ilgili profesyonel takviye kaide
Özdede konuşmasının devamında: “Eğer problemlerimizle yüzleşmekten kaçınıyorsak, derin mutsuzluk ve tatminsizlik hissediyorsak, hiç meselemiz yokmuş üzere davranıyorsak, anlaşılmadığımızı düşünüyorsak, farklı görüşlere tahammül edemiyorsak, inatçı ve sabit fikirli görünüyorsak, daima şikâyet ediyorsak, kendimize ve ya eşyalara ziyan veriyorsak, rahatsızlık verecek durumları bile bile yapmaya devam ediyorsak, bilhassa etrafımızdan ‘sinirliyken seni tanıyamıyorum’ üzere cümleler duyuyorsak ve en kıymetlisi öfke ile ilgili yardım alma gereksinimi hissediyorsak kesinlikle bir profesyonelden dayanak almayı ihmal etmemeliyiz. Öfke bizi denetim etmeden, bizim öfkeyi yönetebilmeyi öğrenmeliyiz. Öfke anlarına yönelik emelimiz daima dengeyi sağlayabilmek olmalıdır. Zira bizim niyetimiz, öfkeyi büsbütün yok etmek değil ancak öfkenin transferinde etrafa ve kişinin kendisine ziyan vermesini önlemektir” diye konuştu.
Haber7
