Bütün konutları ödenebilir primler karşılığında zelzeleye karşı sigorta garantisi altına almak için kurulan Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK), her geçen gün güçlenerek vatandaşın umudu olmaya devam ediyor.
40 milyar TL’lik teminat gücüyle, yaşanan zelzelelerde bugüne kadar 500 milyon TL’lik ödeme gerçekleştiren DASK, her geçen yıl vatandaşın sarsıntıya karşı garantisi haline geliyor.
2000’de 159 poliçe ile birinci adımı atan DASK, bugün 10.5 milyon poliçeye ulaştı. Yüzde 56’lık sigortalılık oranı yakalayan DASK’ın amacı, adım adım Türkiye’deki tüm binaların sigortalanması.
1 DASK’ın muhtemel bir zelzelede ödeme gücü kâfi mi?
DASK, Zarurî Zelzele Sigortası üretimi için 32 sigorta şirketi ve yaklaşık 17 bin acente ile uyumu sağlıyor. DASK muhtemel bir sarsıntı durumunda yükümlülükleri ile ilgili kâfi kaynağa sahip. 2020 – 21 için ödeme gücü büyük bir sarsıntıda 40 milyar TL.
2 Kimler DASK poliçesi yaptırabilir?
DASK, genel manada, belediye hudutları içinde bulunan meskenleri kapsıyor. Kamu kurum ve kuruluşlarına ilişkin binalar, köy yerleşim alanları ve inşaat ruhsatı bulunmayan binalar, tamamı ticari yahut sinai gayeyle kullanılan binalar ise DASK kapsamı dışında.
3 Teminatlar nasıl belirleniyor?
Yapı cinslerini 7 risk kümesine ayıran DASK’ta, betonarme binalarda metrekare bedeli bin 134, başkalarında ise 782 TL. İndirimler poliçe yenilemelerinde ve 01-03 katlı konutlarda yüzde 10 olarak gerçekleşirken, sürprimler ise 8 kat ve üzeri konutlar ile 2000 yılından evvelki yapılarda yüzde 10 uygulanıyor. Betonarme yapılarda 100 metrekarelik konutlar için teminat 113 bin 400, başkalarında ise 78 bin 200. İstanbul’da 100 metrekare betonarme konut için yıllık prim 266 TL. Ortalama teminat 112 bin TL, ortalama prim ise 160 TL olarak hesaplanıyor. Önümüzdeki yıl prim ödemelerinde tarife artışı yapılmaması planlanıyor.
4 Bugüne kadar ne kadar ödeme yapıldı?
Türkiye’deki zelzelelerde ödenen hasar meblağı 500 milyon TL, DASK’ın ödeme gücü 40 milyar TL. Türkiye genelinde DASK sigortalılık oranı yüzde 56, DASK yenileme oranı ise yüzde 54.
5 Kaç kişi DASK muhafazası altında?
DASK’ın başladığı birinci yıl yalnızca 159 poliçe yapılırken, poliçe sayısı 2001’de 2 bin 438’e, 2005’te 2 bin 417’ye, 2010’da 3 bin 316’ya, 2015’te 7 bin 230’a, 2018’de 8 bin 846’ya ve 2019’da ise 9 bin 490’a ulaştı. 2020’de ise DASK poliçe ölçüsü 10.5 milyonu geçti.
6 En çok hangi bölgeler ve vilayetler yaptırıyor?
Bölgelere nazaran DASK poliçeleri dağılımı ise, “Marmara yüzde 67, Ege yüzde 55, İç Anadolu yüzde 52, Akdeniz yüzde 48, Karadeniz yüzde 45, Doğu Anadolu yüzde 48 ve Güneydoğu Anadolu yüzde 44” formunda. Ortalama primler de Marmara’da 194 TL, Ege’de 203 TL, İç Anadolu’da 84 TL, Akdeniz’de 117 TL, Karadeniz’de 144 TL Doğu Anadolu’da 206 TL ve Güneydoğu Anadolu’da da 93 TL. Bu durumda ortalama yıllık prim 160 TL, ortalama teminat da 110 bin TL olarak uygulanıyor.
VİLAYETLERDEKİ DURUM
Sarsıntı yaşayan vilayetlerde DASK yaptıranların oranı başka vilayetlere nazaran yüksek. Vilayetlere nazaran DASK oranları şöyle:
“İstanbul yüzde 67, Kocaeli yüzde 71, Sakarya yüzde 87, Bolu yüzde 95, Çanakkale yüzde 71, Yalova yüzde 90, İzmir yüzde 61 (Deprem öncesi yüzde 56), Manisa yüzde 50, Muğla yüzde 75, Denizli yüzde 50, Kütahya yüzde 39, Malatya yüzde 51 (Deprem öncesinde yüzde 38), Erzincan yüzde 68, Adıyaman yüzde 45, Elazığ yüzde 51 (Depremden evvel yüzde 35) ve Van yüzde 60.”
7 DASK’ta maksat ne?
DASK’ta gaye ülke genelinde tüm konutların sigortalı olması. Sigortalılık oranını artırmaya yönelik hazırlanan projeler ise şöyle: Sigorta şirketleri ve acentelere yönelik üretim ve takip çalışmaları. Ülke genelinde bilgilendirmeler.(Her konuta bilgilendirme ve e-devlet üzerinden çalışmalar), öteki devlet kurum ve kuruluşları ile ortaklaşa bilinçlendirme çalışmaları. (Milli Eğitim Bakanlığı ve AFAD) Üniversiteler ve kanaat başkanları ile çalışmalar.
Bilinçlendirme ve reklam çalışmaları (AFAD, Kızılay, üniversiteler, vb.), TV programları, bültenler, haberler ve TV reklamları. Konut envanterinin oluşturulması ile “bina sigortası”na geçişe uygun bilgi yapısına ulaşım. Denetim noktalarının ve içeriklerinin geliştirilmesi.
8 Tapu bilgileri paylaşılıyor mu?
DASK, tapu bilgilerinin UAVT/MAKS entegrasyonlu olarak ilgili kurumlara paylaşımını bekliyor. Poliçe üretiminde ve hasarda tapudaki bağımsız kısımların riskli yapı, şerh ve ipotek bilgilerine ulaşım hayati değer taşıyor.
9 Hasar tespiti nasıl yapılıyor?
DASK, muhtemel büyük İstanbul sarsıntısına hazırlık kapsamında, büyük afetlerde sigorta eksperleri de dahil olmak üzere 3 bin şahsa çıkabilecek hasar tespit kaynağı oluşturmayı planlanıyor.
10 Son zelzelelerde DASK neler yaptı?
24 Kasım 2020 prestijiyle İzmir sarsıntısında 150 eksper görevlendirildi, 9 bin belge incelendi ve 76 milyon TL teminat ödemesi yapıldı. Elazığ sarsıntısında 130 eksper görevlendirildi 31 bin evrak incelendi ve 236.5 milyon TL ödeme gerçekleşti. 2019’daki 5.8’lik İstanbul Silivri zelzelesinde 65 eksper görevlendirilirken, 15 bin evrakın incelemesi tamamlandı ve 30 milyon TL hasar ödemesi yapıldı.
Son zelzelelerde ne sorun yaşandı?
DASK, son sarsıntılardaki sıkıntıları şöyle sıralıyor: Vatandaşların DASK’ı, sigorta sistemi yerine sırf devlet kurumu statüsünde değerlendirmesi sebebiyle beklentinin sigortanın teminatından fazla olması. Binanın inançlı yapı özelliğini kaybetmiş olması sebebiyle oluşan hasarların, zelzele sonrası ortaya çıkan korozyon hasarları sebebiyle binanın inançlı yapı özelliğini kaybetmesinin mecburî sarsıntı sigortası kapsamında olmaması. DASK – AFAD ile Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın sarsıntı sonrası hasar tespitlerindeki farklılıklardan kaynaklanan sorunlar; “farklı kurumların, sarsıntı hasarlarına bakarken birebir bölgelerde hasar tespitlerinde farklı sonuçlara ulaşmaları”, “afet öncesi ve sonrası ortak bina envanteri bilgisinin bulunmaması sebebiyle tespitlerin eşleştirilmesi sorunu.
Bunları aşmak için öneriler
DASK’ın bu sıkıntıların aşılması için teklifler ise şöyle: Zelzele Sonrası Hasar Tespitleri için “Ulusal Hasar Tespit Metedolojisi” oluşturulmalı. AFAD, DASK ile Etraf ve Şehircilik Bakanlığı ortak metodolojide görüş birliği sağlamalı. Mutabakat ve aksiyon planı sonrası, öncelikle sarsıntıda hasar tespitinde görevlendirilebilecek sigorta eksperi, kamu çalışanına ve sivil toplum kuruluşları üyelerine birebir içerik ile eğitimleri verilmeli. Zelzele sonrası vatandaşa direkt bilgi vermek maksadıyla sarsıntı uyum merkezinde irtibat ofisi kurulmalı. Hasar tespitlerinde karşılıklı görüş alış/verişi.
Haber7