Hizmet akdi ile çalışan çalışanlara, çalıştıkları her yıla karşılık 30 günlük giydirilmiş fiyat üzerinden kıdem tazminatı ödeniyor. Fakat, fiyat fiyatı ne olursa olsun ödenen kıdem tazminatı, ödemenin yapıldığı devirde tasdikli olan kıdem tazminatı tavanını aşamıyor. Kıdem tazminatı tavanı her yıl ocak ve temmuz aylarında memur maaş katsayısına nazaran artırılıyor. Çalışana ödenecek kıdem tazminatı toplu iş akdi yahut ferdi iş kontratı ile artırılabilir ama ödenecek meblağ hiçbir halde tavanı aşamaz.
Habertürk’ün haberine nazaran emekçi ile patron bazen kendi aralarında anlaşarak iş akdini sonlandırabiliyor. Buna ikale (iş akdini bozma) akdi deniliyor. Patron ikale kontratı kapsamında kıdem tazminatından bağımsız olarak çalışana fazladan ödeme yapabilir. Buna hukuken bir mani yok. Ama, ödemenin ne için yapıldığının, ödemenin isminin mukaveleye açık bir formda yazılması gerekiyor. Örneğin, kıdem tazminatından bağımsız olarak “iş sonu tazminatı”, “iş teminatı tazminatı”, “bonus ödemesi”, “hizmet ödülü” üzere isim verilebilir. Bu ödemelerin kıdem tazminatı tavanını aşmasında sakınca bulunmuyor.
Ancak ahitte ve işten çıkış bordrosunda “kıdem tazminatı” olarak gösterilen meblağın, tavanı aşmaması gerekiyor.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi (Esas No: 2016/28495, Karar No: 2020/755) yakın devirde bu bahiste içtihat niteliğinde bir karar verdi. Evraka nazaran, büyük bir şirket, 2010 yılında iş akdi feshedilen bir çalışana fazla kıdem tazminatı ödendiğini ileri sürerek dava açtı. Patron, fesih tarihinde kıdem tazminatı tavanı 2.517.01 TL olmasına rağmen, yanlışlıkla emekçiye 3.811.50 TL brüt fiyat üzerinden kıdem tazminatı ödendiğinin 2013 yılında iş tarafında yapılan murakabede tespit edildiğini, fazla ödenen fiyatın iade edilmesi gerektiğini belirtti. Patron, davaya bakan iş duruşmasının talebi reddetmesi üzerine, kararı temyiz etti.
“YASADAKİ TAVAN MUTLAKTIR”
Belgeyi inceleyen Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, patronu haklı bularak, iş duruşmasının kararını bozdu. Yargıtay kararında, personele 30 günlük fiyat üzerinden ödenen kıdem tazminatının ferdi yahut toplu iş akdi ile 35, 40 gün olarak belirlenebileceğini, fakat bir yıl için ödenen meblağın tavanı aşamayacağı belirtildi. 1475 sayılı Eski İş Kanunu’nda nokta alan kıdem tazminatı ile ilgili bu kuralın “mutlak emredici” olduğu vurgulanan kararda, personel yararına da olsa tavanı artıran ya da tümüyle ortadan kaldıran akit kararlarının beğenilen olmadığı söz edildi. İkale akdinde kıdem tazminatına da mekan verilmesi durumunda, kıdem tazminatı tavanının dikkate alınması gerektiği kaydedildi.
TAVANA KADAR VERGİ YOK
İkale akdi kapsamında kıdem tazminatı ve sair isimler altında yapılan tazminat ödemelerinin kıdem tazminatı tavanına kadar olan kısmından gelir vergisi alınmıyor. Tavanı aşan kısım ise kişinin ödeme yapıldığı tarihteki gelir vergisi dilimi üzerinden vergilendiriliyor.
HANGİ TARİHTEKİ TAVAN UYGULANIR?
İş akdi feshedilir iken, feshi yapan taraf ihbar tazminatı ödememek için evvelden bildirimde bulunabiliyor. Bu nedenle, iş akdinin feshedildiğine ait bildirim ile iş akdinin sona erdiği tarih arasında iki aya kadar, velev mukavelelerle daha da uzun vadeye varan farklar ortaya çıkabiliyor. Örneğin haziran ayında fesih bildirimi yapılmasına rağmen, iş akdinin sona ermesi ağustos ayına sarkabiliyor.
Bu durumda ocak-haziran periyodundaki mi, yoksa temmuz-aralık devrindeki kıdem tazminatı tavanının mı uygulanacağı değer taşıyor. Bu da Yargıtay kararlarıyla belirlenmiş bulunuyor.
Buna nazaran, genel tavan, iş ahdinin feshedildiği andaki tavandır. Bildirimli (ihbarlı) fesihlerde ise bildirimin son bulduğu tarih, tavanın tespitinde dikkate alınıyor. Örneğimizdeki kişi için temmuz ayında yılın 2. yarısı için belirlenen kıdem tazminatı tavanının dikkate alınması gerekir.
İstirahat raporu içinde iş kontratının işverence feshi halinde ise rapor bitimi tarihi feshin yapıldığı tarih sayıldığından, bu tarihteki tavanın uygulanması gerekir.
Patron ihbar öneli tanımaksızın iş akdini derhal feshetti ve ihbar tazminatı da ödemedi diyelim. Yargıtay’ın yerleşik pratiklerine nazaran, bu durumda ihbar müddeti içinde meydana gelen kıdem tazminatı tavanı artışından emekçinin yararlandırılması gerekir.
Çalışanın işe iade kararı üzerine vadesi içinde başvurmasına rağmen, işverence işe başlatılmaması halinde, fesih işe başlatmama tarihinde gerçekleşeceğinden, kıdem tazminatı tavanı işe başlatmama tarihine nazaran belirlenmeli.
Tarım, turizm kesimleri başta olmak üzere mevsimlik işlerde çalışanların mukavelesi ya dönem bitiminde sonlandırılıyor ya da yeni dönemde patron işe başlatmadığında sona eriyor. İş kontratının mevsim sonu itibarıyla feshedilmesi halinde bu tarihteki tavan dikkate alınıyor. Patron seri ahir iş akdini feshetmeyip yeni seride işçiyi işe başlatmazsa bu sefer işe başlatması gereken tarihteki kıdem tazminatı tavanı uygulanıyor.
KIDEM TAZMİNATI TAVANI 7.117 TL’YE ÇIKTI
Bu yılın ocak-haziran devrinde kıdem tazminatı tavanı 6 bin 730 lira olarak uygulandı. 1 Temmuz 2020 tarihinden beğenilen olmak üzere bu yılın temmuz-aralık devrinde uygulanacak kıdem tazminatı tavanı ise 7 bin 117 TL’ye çıktı.
Haber7
