Haber7- Enes Taha Ersen
Azerbaycan ile Ermenistan arasında 30 yıldır müddet gelen çatışma ortamı, tarihinin en tansiyonlu bağına sahih ilerliyor. 12 Temmuz tarihinde Ermenistan’ın ansızın Azerbaycan’ın kendi hudutlarında taraf alan Tovuz’a atak gerçekleştirmesi, bardağı taşıran son damla oldu.
Azerbaycan ile Ermenistan arasında yaşanan tansiyonlu süreci Haber7.com olarak dosyalaştırdık.Türkiye’nin Bakü Büyükelçisi Erkan Özoral, Azerbaycan Ankara Büyükelçisi Hazar İbrahim ve güvenlik bilirkişileri yerde yaşananları ve süreci Haber7.com’a kıymetlendirdi.
Bakü Büyükelçimiz Erkan Özoral’ın değerlendirmelerinin akabinde yarın Azerbaycan Ankara Büyükelçisi Hazar İbrahim manşetlerimizde olacak.
Atak sonrasında çabucak harekete geçen Azerbaycan ordusu, Ermeni cephelerini bombardıman altına alırken, hudut kesiminde uçuş gerçekleştiren SİHA’lar da çok tesirli ve kuvvetli mühimmatlar ile Erivan’a ilişkin askeri üslere hücumlar düzenledi. Taarruzlar neticesinde yüzden fazla Ermeni erinin hayatını kaybettiği açıklanırken, askeri üsler kullanılamayacak hale geldi.Bir anda yükselen ve yapı itibarıyla Nisan muharebelerini hatırlatan Ermeni akınlarına karşılık verilmiş olsa da, şimdilik iki devlet arasındaki tansiyonlu hava devam ediyor.
“İÇTEN İÇE KAYNAYAN İHTİLAFLAR”
Azerbaycan Büyükelçisi Erkan Özoral, Ermenistan idaresinin saldırgan tavırları nedeniyle yaklaşık 30 yıldır bu topraklar üzerinde ihtilafların yaşandığını belirtirken, fiili olarak arada ateşkes bulunmasına karşılık Erivan idaresinin dağlık Karabağ konusundaki işgalci tavrı kesimdeki huzurun ve barışın sağlanmasına pürüz oluyor.
Büyükelçi Özoral iki devlet arasında yaşanan ve tarih boyunca devam eden süreç hakkında “Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki tansiyon 30 yıldan beri devam ediyor. Yukarı Karabağ meselesi sebebiyle iki memleket arasında hiç bir devir barış olmadı. Bağımsızlıklarını ilan eder etmez iki devlet birbirleriyle savaştı ve o tarihten, 1994 yılından bu yana iki memleket arasında fiilen bir ateşkes var. Bu cins anlaşmazlıklara bu ortamda “donmuş ihtilaflar” ismi veriliyor. Gelgelelim bakıldığı vakit bu ihtilafların hiç bir vakit donmadığı, içten içe kaynayarak alevlenme ihtimalinin bulunduğu hepimizin aklında. İşte yaşadığımız bu son vukuat da tansiyon ve alevlenmenin yeni bir tezahürüdür.” sözlerini kullandı.
AZERBAYCAN TOPRAKLARINA YAPILAN TAARRUZ
12 Temmuz tarihine bir anda tavan yapan tansiyon, Ermenistan’ın Azerbaycan’ın öz topraklarına saldırmasıyla bu noktaya ulaştı Tekrar bir Ermeni saldırganlığı nedeniyle artan tansiyon; Bakü’nün kendini sadece angajman kuralları dahilinde karşılık vermesiyle fiili bir savaşa dönmedi. Büyükelçi Özoral atak için şu sözleri kullandı:
“Gerilim 12 Temmuz tarihinde Ermeni birliklerinin Azerbaycan’ın Tovuz nahiyesine saldırmalarıyla başladı. Bu hücumun özelliği Tovuz’un direkt olarak Azerbaycan’ın hudutlarında bulunan bir kesim olması. Taarruz Yukarı Karabağ’da gerçekleşmiş olsa bir kadro münasebetler gösterilebilir lakin bu hücum direkt sahihe milletlerarası hukuka alışılmamış bir aksiyondur. İki devlet arasındaki anlaşmazlık olmayan, Ermenistan’ın da kabul ettiği sonlar üzerinde gerçekleşti bu fiil. Hasebiyle bu, Azerbaycan’a karşı Ermenistan’ın gösterdiği yeni bir saldırganlık örneğidir. Biz bir an evvel bu atakların sona ermesini diliyoruz. Ortamda barış ve istikrarın hakim olmasıyla sahanın refah nahiyesi olabilmesi herkes üzere bizim de en büyük isteğimiz. Maatteessüf bu çatışmalar sırasında Azerbaycan tarafından şehit olanlar var. Hepsine rahmet diliyoruz.”
TANSIYONU TIRMANDIRAN ÖGE
Donmuş ihtilaflar ismiyle anılan iki devlet arasındaki sorun, aslında donmaktan öte ısınmaya ve her gün kaynayıp taşmaya daha yaklaşıyor. Bu noktada Ermeni yönetimnin tutumları sabırların taşmasına neden olurken, sağduyulu yaklaşmaya çalışan Azerbaycan, bu çatışmanın bir savaşa dönmemesini sağlamak için elinden geleni yapıyor. Ermenistan’ı kışkırtan 2., üçüncü memleketlerin bulunup bulunmadığı şimdi bir mutlaklık kazanmazken, Erivan’ın bu adımı yalnız başına atmış olması cüretinin bulunmadığı acilen herkes tarafından konuşuluyor. Bu durum da “bazı ülkelerin” Ermenistan’a teminat ve garanti vermiş olabileceği ihtimallerini öne çıkarıyor.
Mahsusen koronavirüs sürecinde gerçekleştirilen bu çatışma ortamı herkesi şaşırtırken, bu akının direkt olarak Azerbaycan’ın kendi topraklarında; Yani Karabağ üzere memleketler arası ihtilafa neden olmayan bir ortamda yaşanmaması Ermenistan idaresinin imkan verilmesi durumunda nasıl bir işgalci siyaset seyredeceğini açıkça gözler önüne seriyor. Özoral, Ermeni idaresinin, halkını etkileyen yoksulluk ve salgınla uğraş üzere bahisleri gündemden uzakta tutma, gündemi değiştirme teşebbüsleri olduğunu düşündüğünü tabir etti:
“Bu tansiyonun her vakit tırmanma potansiyeli bulunuyor. Tıpkı formda 2016 yılında Nisan muharebeleri olarak tarihe geçen bir savaş yaşanmıştı iki memleket arasında. Şuan, Azerbaycan ile Ermenistan arasında tansiyonun çıkmasının beklenmeyeceği bir devir içerisindeydik. Son nokta şaşırtıcı oldu bu durum. İki devlet de koronavirüs salgınıyla uğraş ediyor. İki memleketin de öncelikleri çatışma ve savaştan ziyade içerideki salgın illetle savaş etmek olmalı. Azerbaycan bu mevzuda çok başarılı çalışmalar yapıyor bizim de gördüğümüz kadarıyla. Koronavirüsle savaş edebilmek için aralarında Türkiye’nin de bulunduğu çeşitli devletlerle iş birliği yapıyorlar. Buna mukabil Ermenistan, virüsün en çok tehdit ettiği memleketlerden biri olarak değerledirilebiliyor. Böylesi bir periyotta Ermenistan hükümetinin gayesi herhalde iç gelişmelerden, memlekette yaşanılan zahmetlerden dikkatleri sair cihete çekmek olmalı. Yoksa bu tansiyonun birden teğe ortaya çıkmasını izah etmek için sağlam bir taban ve haklı bir münasebet yok.”
PAŞİNYAN’IN İKİ YÜZÜ
Yakın periyotta seçilerek “umut vadeden lider” imajı oluşturulan Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, hizmete birinci geldiği süreçte hem Azerbaycan hem de Türkiye ile olumlu ilgiler kurma, tansiyonu azatlma ve sıradanlaşma sürecine geçme planları yaptıklarını tabir etti. Derhal her kouşmasında bu iki ögesi dünya kamuoyuna duyuran Paşinyan’ın bu tabirleri sadece imaj çalışması için yaptığı, bu taarruzla tescillenmiş oldu.
Büyükelçi Özoral, Başbakan Paşinyan’ın daha evvel de söylemlerinin bilakis barışçıl çizgiden uzakta bir yapıda idare sergilediğini söz ederken, kışkırtma çalışmalarıyla tansiyonun onun devrinde de yüksekte kaldığını belirtti.
“Olaylar zincirine baktığınız zaman Paşinyan’ın olumlu bir hava çizmesinin, bir imaj çalışması olduğunu rahatlıkla anlayabiliyorsunuz. Paşinyan’ın bu vakte kadar bir çok kere yaptığı kışkırtıcı hareketler oldu. Karabağ’a gidip oralarda “burası Ermenistan toprağıdır” diye konuşmaları oldu.Oğlunu Karabağ’da ere gönderdi. Paşinyan dışarıdan görüldüğü üzere çok da barışçıl bir çizgi çizmedi. Tersine daima bir kışkırtma havası içerisinde oldu. Maatteessüf mevzuyu tahlilinden uzaklaştıran bir siyasete sahip oldu. Pek saf durumun bu noktaya gelmesinde dış etkenlerin de ekleri olmuş olabilir ama sıkıntının bu hale gelmesine açıkçası Paşinyan’ın kendisi ortam hazırladı.”
YENİ BİR SAVAŞ MI KAPIDA
2016 yılında yaşanan Nisan muharebeleri devrinden en son bu tansiyonun yaşandığını tabir eden Türk Büyükelçi, yeni bir savaş ihtimalinin de olmaması ismine münhasıran Ermeni idaresinin aklı selim ile hareket etmesi gerektiğini tabir etti:
“Umudumuz bu silahlı çatışmanın kimseye zarar vermeden sona ermesidir. Tabiki bir çatışma ortaya çıktığında bunun tansiyonu tırmandırması, daha ağır sonuçlarının olması her hadisede mümkündür. Ancak burada biz aklı selimin hakim olmasını umut ediyoruz. Biz Türkiye Cumhuriyeti olarak biz uzun vakitten beri şunu söylüyoruz: Azerbaycan ile Ermenistan arasında donmuş bir ihtilaf yok, bilakis çok sıcak bir ihtilaf var. Bunun sıcaklığı Azerbaycan’da ki bir milyonu aşkın kaçkın ve göçgün tarafından çok yakından hissedilmektedir. Bu beşerler 30 yıldır mekanlarından, yurtlarından edilmiş bir biçimde düşünceli bir durumda yaşıyorlar. Bu noktada donmuş bir anlaşmazlıktan laf etmek yanlışsız değildir.”
MILLETLERARASI TAHLIL
Bilhassa memleketler arası siyasette de pek çok masada konuşulan Azerbaycan ile Ermenistan arasında yaşananlar, diplomasi yoluyla halledilmek isteniyor. Bu bağlamda AGİT’in teşebbüsleri ve Minsk kümesinin faaliyetleriyle tahlile ulaştırılmaya çalışılan husus, yıllardan beri hala bir sonuca ulaşamadı.
Kümelerin yeni ve daha efektif fikirler sunarak bu tahlile ek sağlayabileceğini tabir eden Özoral, sorunun ama bu formda çözülebileceğini tabir etti.
“Sorunun daha da büyüyüp alevlenmemesi için bir biçimde tahlile kavuşturulması gerekiyor. AGİT’in Minsk kümesinin 30 yıldır yürüttüğü çalışma maatteessüf bir sonuç vermedi. Günü kurtarmaya yönelik uğraşlar üzerinde yoğunlaşıldı. Bunun bir netice vermeyeceği açık bir biçimde görünür hale geldi. Bu yüzden sorunun tahlili için Minsk Kümesi eş yöneticilerini yeni ve yaratıcı fikirler üretmeye çalışıyoruz.”
Münhasıran sorunun çözülmesi ismine Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünün korunması ve Ermenistan’ın da zorlayıcı, baskılayıcı önlemlerin uygulanarak saldırganlığın durdurulması gerektiğini tabir eden Büyükelçi, “Bu sorunun Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü ve milletlerarası hukuka tutarlı bir biçimde tahlili için Ermenistan üzerinde zorlayıcı bir grup önlemlerin de uygulanması gerektiğini söylüyoruz. Ortada açık bir haksızlık, milletlerarası hukuka açık bir terslik ile BM’nin uygulanmayan kararları var. Bunların uygulanması durumunda tahlile rahatça ulaşılabileceğini düşünüyoruz.”
DİPLOMATİK YOLLAR
Türkiye’nin Ermeni saldırganlıklarına yönelik yansısı, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu tarafından açıkça lisana getirilmişti. Bu noktada Türkiye’nin yol haritasına ait de değerlendirmeler yapan Özoral şunları söyledi:
“Türkiye’nin nasıl bir siyaset izleyeceğini Sayın Dışişleri bakanımız ve Sayın Cumhurbaşkanımız pek açık ve net bir biçimde söz ettiler. Biz Yukarı Karabağ probleminin, Azerbaycan’ın istediği bir biçimde çözülmesine destek veriyoruz. Azerbaycan ne halde isterse onu desteklemeye hazırız. Fakat biz işin çok ileri noktalara gitmeden diplomatik yollarla çözümlenmesinden yanayız.”
“TEK KOŞUL AZERBAYCAN İLE ANLAŞMA”
Bakü Büyükelçisi Erkan Özoral şu tabirlerle devam etti:
“Gerilimi sıkıntıyı, daha da yukarılara taşımak hiç kimsenin yararına olmayacaktır. Bu mahsusen Ermenistan’ın zararına olacaktır. Bunu Ermenistan halkı da çok iyi biliyor. Ermenistan’ın yaşadığı ekonomik problemler hepimizin çokça iyi bildiği gerçekler. Türkiye’de 80 bin civarında Ermeni’nin kaçak olarak çalıştığı söyleniyor. Biz kişisi sebeplerle bunlara hoşgörüyle yaklaşıyor, bu Ermenilerin Türkiye’de çalışmasına müsamaha gösteriyoruz. Ama bu durum Ermenistan’ın da içerisinde bulunduğu ekonomik zorlukları da ortaya koyuyor. Halbuki Kafkaslar tüm dünyaya örnek olacak çok şık bir refah ortamına çevrilebilir. Bunun için de iş birliği lazım, iş birliğine başlamak için de tabiki barış ve istikrarın gelmesi lazım. Bugün Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan arasında çok ileri noktada, dünyaya örnek olacak nitelikte bir iş birliği var. Gerçekleştirdiğimiz bölgesel girişimler TANAP olsun, Bakü-Tiflis-Kars demir yolu olsun, Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı, Bakü-Tiflis-Erzurum boru hattı… Bütün bunlar dünya çapında değere haiz, Avrupa’nın güç güvenliği, nakliyat imkanlarına ek yapan çok değerli girişimlerdir. Bu girişimlerden sırf üç devlet değil; İngiltere ile Çin arasında kalan tüm devletlerin faydalanma potansiyeli bulunuyor. Biz Ermenistan başkanlarını de her vakit aklıselime, sağduyuya çağırıyor, iş birliğine katılıp kesim refahından behre almaya davet ediyoruz. Tabi bunun tek kaidesi Azerbaycan ile anlaşıp Yukarı Karabağ sorununu çözümlemeleri.”
ASKERİ GÜÇ
Her ne kadar istenmese de bir savaş ihtimali bu nahiyede daima kapıda. Münhasıran Azerbaycan bu noktada daima itidalli davransa da askeri olarak da kendini hazırda tutuyor. Ermenistan’ın düzenlediği hücumda aralarında kumandanların da bulunduğu erler şehit olsa da, Erivan idaresinin yalnız başına caydırıcı bir askeri gücünün bulunduğu soru işaretleri barındırıyor.
Büyükelçi Özoral bu noktada askeri güç kıyası hakkında “Ermenistan’ın askeri gücünü Azerbaycan ile kıyaslamak hakikat değil. Azerbaycan’ın nizamlı ordusu varken, Ermenistan polis güçlerinden asker temin etmek durumunda kalıyor. Bunu Azerbaycan’ın düzenlediği akın sonrasında Ermenistan’ın yaptığı birinci açıklamada görmek mümkün. Burada Ermeni idaresi hudut bölegsindeki akında iki polisin yaralandığını duyurmuştu.. Ermenistan’ın askeri bulunmadığı için sonlarda dahi polisler hizmet yapıyor. Yani bu durum bu haldedir.” sözlerini kullandı.
Haber7
