Yakın tarihe ve istihbarat dünyasına meraklı olan herkesin ismini bildiği bir isim… ‘Eşref Kuşçubaşı’, ‘Kuşçubaşı Eşref’ yahut yalnızca ‘Eşref’… Osmanlı’nın milletlerarası operasyonlar yapan örgütü Teşkilat-ı Mahsusa’nın en tesirli ismi hatta kurucusu…
Kitaplara, sinemalara ve dizilere husus olan bir isim. Yaygın kabule nazaran yakın tarihin en aktif istihbaratçılarından biri… Fakat Dr. Polat Safi hiç de o denli düşünmüyor. Dr. Safi ile yeni çıkan ‘Eşref Kuşçubaşının Alternatif Biyografisi’ isimli kitabını ve Eşref’e dair tespitlerini konuştuk:
‘NE KURUCU NE DE BAŞKANI’
“Kuşçubaşı Eşref, Teşkilat-ı Mahsusa’nın kurucusu ve birinci reisi olarak bilinir. Halbuki Eşref bu teşkilatın ne kurucusu ne de birinci lideridir… Tarihi gerçeklerle uyuşmuyor. Yalnızca Teşkilat-ı Mahsusa ile alakası değil; neredeyse hayatının bütün devirlerine dair anlattıkları da tarihi gerçeklerle çelişkili. ‘Kuşçubaşı’ lakabından Hicaz’a sürgün edilmelerine, Ege’de Çakırcalı Mehmet Efe ile çatışmalarından Balkan muharebelerine, Yemen’deki görevlerinden Ulusal Gayret faaliyetlerine kadar hayatının her periyodu hakikatler değil hayaller üzerine inşa edilmiş.
‘NARSİST BİR ŞAHSİYET’
Bunun da en kıymetli sebebi hakkındaki bütün bilgi ve tezlerin neredeyse tamamının kaynağının yeniden kendisi olması. Her olayın merkezinde, herkese ve her şeye nüfuz edebilecek pozisyonda gösteriyor kendisini. Ben bu durumu ‘Narsistik kişilik bozukluğu’ olarak yorumluyorum. Fecî bir yazma tutkusu var. 40 yıl boyunca bunu devam ettirmiş. Sonuçta bugün gerçekle hayal ortasında onun kendi kendine inşa ettiği ve akademik tarihçiliğe bile kabul ettirdiği kimlikle karşı karşıyayız.”
‘İMAJ ÇALIŞMASI’
Dr. Polat Safi, Kuşçubaşı’nın çok iyi imaj çalışması yaptığı görüşünde: “Çerkes Ethem ile Yunan tarafına geçtiği için vatandaşlıktan çıkarılmıştı. Yani 150’likler ortasındaydı. Aftan sonra Türkiye’ye dönebildi. Kamuoyunda affedilerek yurda dönen bir ‘Yunan işbirlikçisi’ olarak biliniyor. Hem bu imajı düzeltmesi hem de müsadere edilen mallarını tazmin etmesi gerekiyor. Yurt dışındayken kimi gazeteci ve müelliflere yazışmaya başlıyor. Ziya Şakir bunlardan biri. Lakin asıl değerlisi Cemal Kutay… Türkiye’ye geldikten sonra da çok yakın mesai içinde olduğu Kutay onun cılız notlarını, kendi kalemiyle güçlü müdafaa ve hatta taarruz metinlerine dönüştürüyor. Kutay, Eşref’in metinlerinin yalnızca lisanına değil içeriğine de müdahale ediyor. Hiç olmayan hatıratları kaynak gösterdiğini de tespit ettim.”
“AMERİKALIYI DA KANDIRMIŞ”
Eşref Amerikalı akademisyen Philip H. Stoddard ile de temas kurmuş. Stoddard 1950’lerin ortalarında Teşkilat-ı Mahsusa üzerine çalışmaya başlamış. Doktora çalışmaları kapsamında Türkiye’ye geldiğinde Eşref ile de görüşmüş. ABD’ye döndükten sonra da yazışmaya devam etmişler. Stoddard’ın Teşkilat-ı Mahsusa’nın Arap coğrafyasındaki faaliyetlerine dair kıymetli tespitleri var. Birçok bakımdan bu bahisteki çalışmalara öncülük etti. Lakin birtakım yanılgılar da yok değil. En başta Eşref’in Türk akademisinde bir ‘kahraman’ olarak kabul edilmesinin sebebidir. Eşref’ten aldığı bilgileri mutlak gerçek olarak kabul etmiş. Hatta birtakım noktalarda kendisiyle çelişmek değerine Eşref’in anlatımlarını sorgulama zahmetine girmemiş. Stoddard bu doktora tezinden sonra Amerikan Dışişleri Bakanlığı istihbarat ofisinin Türkiye kısmında çalışmaya başlamış. Türkiye’deki araştırmacılar da Stoddard’ın araştırmalarını temel alınca karşımıza bugünkü ‘Kuşçubaşı Eşref’ kültü çıktı. Bu duruma Eşref’in ‘son operasyonu’ da diyebiliriz. Çünkü tanınan tarihçi Cemal Kutay vasıtasıyla geniş halk kitlelerini; Stoddard ile de akademik camiayı muvaffakiyetle yönlendirebilmiş…”
PARAYLA İLGİSİ PROBLEMLİ
Eşref’in parayla çok problemli bir bağlantısı var. Ege bulunduğu devirde eşkıyalık yaptığına ve Arabistan’dayken Sürre Alaylarını soyduğuna dair de önemli ithamlar var. Kuvayı Ulusala kumandanı olarak atandığında da bu ‘sorunlu’ bağ devam etmiş. Sakarya bölgesinde yetkisi dışında zorla para toplamasından ötürü Mustafa Kemal Paşa tarafından vazifeden alınmış.
Haber7
