Türk iktisadı “15 Temmuz 2016” şokunu kısa vadede atlatsa da, darbe teşebbüsünün iktisada faturası ağır oldu. Dört yıl evvel yaşanan FETÖ’nün hain darbe teşebbüsü sonrası piyasalar bir anda artan risk algısı sebebiyle güçlü bir periyoda girdi. Harikulâde durum sebebiyle artan riskler, ekonomik göstergeleri negatif cihette etkiledi. Bunun birinci emareleri döviz kuru üzerinde görüldü. 14 Temmuz 2016’da, günü 2,8780’den kapatan dolar/TL, 15 Temmuz’daki FETÖ’nün hain darbe teşebbüsünün basına yansıması sonucu, yurt dışı piyasalarda 3,0250 seviyesine yükseldi. Araya giren hafta sonu sebebiyle memleketler arası piyasaların saklı olması ve darbe teşebbüsünün kısa vadede bastırılması, göstergelerin daha da berbatlaşmasını engelledi. Hain FETÖ darbe teşebbüsünün büyük nispette bastırıldığı pazartesi günü, BİST 100 endeksi de, 15 Temmuz cuma günkü kapanışa nazaran günü yüzde 7 düşüşle tamamlamıştı. Devamında da düşüş eğilimini sürdüren endeks, haftayı yüzde 13,5’lik bedel kaybıyla kapatmıştı. Haziranda 6 aylık bir yükseliş trendinin akabinde 107,4 seviyesine yükselen sanayi üretim endeksi, temmuzda 20 puandan fazla gerileyerek 86,9 seviyesine indi. İhracat, yüzde 11,5 azaldı. Türk iktisadı darbe teşebbüsünün yaşandığı üçüncü çeyrekte, yüzde 0,2 daraldı.
MEMLEKET TOPARLANDI, AMA!..
15 Temmuz sonrası piyasalarda oluşan tedirginliğin taban seviyeye indirilmesi için, iktisat idaresi ve regülatörlerin aldığı birçok önlem işe yaradı ve darbe teşebbüsünün iktisada maliyeti minimuma indirildi. Iktisadın kısa vadede eski performansına ulaşması sağlandı. Bütün bunlara karşın hain FETÖ darbe teşebbüsünün memleket iktisadına direkt maliyeti yaklaşık 158 milyar doları buldu. Kişi başı maliyeti 2 bin dolara tekabül etti. Memlekete dolaylı maliyeti ise 350 milyar dolara ulaştı. Darbe teşebbüsü sebebiyle zarar gören ekonomik dinamiklerin iyileştirilmesi için ağır efor sarf eden hükûmet, öbür mevzularda da uğraş etmek zorunda kaldı. 2018’de yaşanan kur manipülasyonunu, darbe teşebbüsünün uzantısı olarak Türkiye’yi maksat aldı. Iktisada dönük yurt dışı kaynaklı manipülatif bu ataklar da durdurulmaya çalışıldı. Türkiye’ye direkt yabancı kapital girişlerinde gözle görülür yavaşlama yaşandı. 2016’da 16 milyar dolar olan bu fiyat, 2019’da 8,6 milyar dolara kadar geriledi. 15 Temmuz öncesinde yüzde 8 seviyesinde bulunan siyaset neması, 2018’de yüzde 24’lere kadar çıktı. Hükûmetin ve TCMB’nin ağır eforlarıyla bu nispet tekrar tek haneli rakamlara gelse de, aradan geçen mühlet zarfında Türkiye kıymetli bir bedel ödemek zorunda kaldı.
YARALARI SARARAK SÜRATLE TOPARLANDIK
TOBB Yöneticisi Rifat Hisarcıklıoğlu: Türk milleti gücünü sandıktan, salahiyetini milletten almayan bir idareyi kabul etmeyeceğini, demokrasi ve ulusal irade dışında bir seçeneğe de asla boyun eğmeyeceğini tüm dünyaya göstermiştir. Türk iş dünyası olarak, tıpkı ruh ve tıpkı inançla çalışmayı sürdürüyoruz.
TİM Yöneticisi İsmail Gülle: 15 Temmuz’da birlik olan iş dünyası ve sivil topluluk kuruluşlarının da katkısıyla, piyasa iktisadına dayalı dönüşüm muvaffakiyet ile hayata geçti. Ekonomik demokratikleşme güçlü bir tabana taşındı. 16 Temmuz 2016 sabahı Türkiye, kimsenin artık müdahaleye cüret edemeyeceği bir periyoda uyandı.
TÜSİAD Lideri Simone Kaslowski: Demokrasimize yapılan müdahale teşebbüsü sonrasında gerek hükûmetimiz, gerekse iktisattan sorumlu denetleyici ve düzenleyici kurumlarımızın yaptığı teşebbüsler ve aldıkları önlemlerle, piyasalara itimat telkin edildi ve finansal piyasamız problemsiz bir biçimde çalışmaya devam etti.
İTO Lideri Şekib Avdagiç: Türk iş dünyası FETÖ’cü hainlerin sinsi operasyonlarına karşın, geçen 4 yılda çarklarını güçlü biçimde işletmeyi bir numara ödev olarak gördü. Sonrasındaki getiri ve döviz kurları üzerinden başlatılan hücumların yaşattığı olumsuz tesirlere karşın, ekonomimizin büyüme performansını sürdürmüş olması kıymetlidir.
İSO Idare Heyeti Yöneticisi Erdal Bahçıvan: Türkiye’nin hain darbeyi muvaffakiyetle püskürterek şunu ilan etmiştir; bu millet artık gücünü sandıktan almayan hiçbir gücü legal kabul etmeyecektir. İş dünyası olarak da darbenin önündeki duruşumuzu, gerilim testleriyle dolu o günleri muvaffakiyetle geçerek, üreterek ve çalışarak gösterdik.
DEİK Yöneticisi Nail Olpak: Mahsusen yurt dışında Türkiye’nin algısını, manipülatif haberler ve spekülasyonla bozmaya çalışan bir yapıya karşı savaş verdik. CDS primlerimiz yükseldi, haksız yana devletimizin notu düşürürüldü. Bunlara karşın süratli bir toparlanma sürecine girerek yaraları sarmayı başardık.
ASKON Yöneticisi Orhan Aydın: FETÖ yönlendirmeleri ve kredi kademelendirme kuruluşlarının büyük uğraşılarına karşın, memleketimiz bunalım ortamına sokulamadı. Devlet, mahallinde adımlarla iktisat üzerinde oynanan oyunları bozdu. Güvensizlik ortamına geçit verilmedi. Tüm paydaşlar olarak büyük Türkiye için işimizin başındayız.
MÜSİAD Lideri Abdurrahman Kaan: 15 Temmuz darbe teşebbüsünü, birinci tank sesinin duyulduğu andaki kadar güçlü bir öfkeyle kınıyoruz. Dünyaya ders olacak nitelikteki yanıtı, en mert ve yiğit formuyla Türk milleti vermiştir. Her devir ve her koşulda ulusal iradeden yana vaziyet alarak, yanlış bilinenleri dünyaya anlatacağız.
Türkiye Gazetesi
Haber7